Odpowiedź układu 

oddechowego na wysiłek 

fizyczny

 

 

Wentylacja minutowa płuc 

(VE)

- ↑ od razu po 

rozpoczęciu pracy

- Po fazie szybkiej 

następuje faza 
wolniejsza 

- Max VE podczas 

wysiłku to ok. 100-
200 L/min

 

 

Faza szybka

 U jej podłoża leży 

mechanizm ośrodkowy 

polegający na 

bezpośredniej aktywacji 

ośrodków oddechowych 

w mózgu.

Aktywacja ośrodków 

następuje dzięki 

impulsacji z ośrodków 

ruchowych kory. 

Pogłębieniu oddechów 

sprzyja także 

impulsacja z 

mechanoreceptorów 

mięśni i ścięgien

 

 

Faza wolna

Związana jest ze 

zwiększeniem 
stężenia CO2 i 
jonów H+ we krwi.

Reakcję tą warunkują 

odruchy z 
zakończeń nerwów 
czuciowych w 
mięśniach. 

 

 

Stężenie mleczanu a zmiana 

wentylacji płuc 

Podczas wysiłku o 

stopniowo wzrastającej 

intensywności stężenie 

kwasu mlekowego we 

krwii wzrasta nieliniowo. 

Zmiana tego wzkaźnika 

zbliżona do zmian 

zachodzących w 

przebiegu wentylacji.

Następuje pobudzenie 

zakończeń nerwowych 

wrażliwych na zmiany 

chemiczne.

 

 

Stosunek VE do VO2

• W spoczynku stosunek ten wynosi 23-28.
• W umiarkowanych wysiłkach stosunek ten 

nie ulega zmianom (zmiana liniowa)

• Po przekroczeniu 50-70% Vo2 max, VE 

zwiększa się gwałtownie (stosunek ok. 30)

Próg hiperwentylacji – obciążenie, przy 

którym następuje nieproporcjonalne do 
pobierania tlenu zwiększenie wentylacji.

 

 

Zmiany towarzyszące 

hiperwentylacji

Hiperwentylacja spowodowana jest:
↑ tworzeniem CO2 ← ↓ pH ← ↑ 

tworzenia kwasu mlekowego

Hiperwentylacji towarzyszą:
- ↑ wydalania CO2
- ↑ współczynnika oddechowego ( RQ )

 

 

 

 

 

 

Zmiany w obrębie płuc

- W czasie wysiłku ↑ przepływ krwii 

przez płuca.

- Otwierają się nieczynne dotąd 

naczynia włosowate. 

- ↑ łożysko wymiany gazowej. 
- ↑ pojemność dyfuzyjna płuc ( z 15-30 

do 30-40 mL/min/mm Hg a nawet do 
75mL/min/mm Hg u sportowców)

 

 

CO2

• Wydalanie wzrasta liniowo do 

osiągnięcia progu beztlenowego.

• Powyżej progu beztlenowego 

wydalanie jeszcze się zwiększa 
powodując ↓ prężność CO2 we krwii.

• W wyniku przewagi wydalania nad 

tworzeniem ↓ całkowita ilość CO2 w 
organizmie. 

 

 

Współczynnik oddechowy 

( RQ )

Równa się ilorazowi objętości 

wydychanego w ciągu minuty CO2 i 
objętości O2 zużywanego. ( Vco2/Vo2 
)

Po przekroczeniu progu metabolizmu 

beztlenowego RQ jest większe niż 1, 
natomiast nigdy nie przekracza 1,25.

 

 

Adaptacja do wysiłku 

fizycznego polega na:

•  zwolnieniu rytmu oddechowego
•  zwiększeniu pojemności płuc
•  wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu   

wdychanym

•  silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę 

piersiową powodując jej rozrost i poprawę 
postawy ciała

•  znacznie usprawniają się procesy 

oddychania i zaopatrzenia organizmu w tlen

 

 

   Sprawność wysiłkowa układu oddechowego 

osiąga swoje ostateczne wartości w 
końcowej fazie dojrzewania biologicznego. 
Dotyczy to pojemności życiowej, objętości 
oddechowej oraz max minutowej wentylacji 
płuc. Towarzyszy temu zmiana rytmu 
oddychania u obu płci, polegająca na 
zmniejszaniu się z wiekiem częstości 
oddychania( 22-24 razy na min. w wieku 5-6 
lat, 14-16 razy na min. w wieku 18 lat).

 

 

    Trening wytrzymałościowy zwiększa dostępność tlenu 

dla komórek oraz gęstość naczyń włosowatych w 

mięśniach. Należy jednak pamiętać o tym , że dzieci 

mogą wykonywać bez szkody dla zdrowia długotrwałe 

wysiłki, ale o niezbyt dużej intensywności. Ponadto nie 

należy obciążać ich zbyt dużą pracą mechaniczną 

(niewskazane są ćwiczenia siłowe z dużym 

obciążeniem), z uwagi na mniejszą masę ciała, 

mniejsze proporcje mięśni i przede wszystkim niższą 

sprawność glikolizy beztlenowej i sprawności 

przemiany glikogenu (dopiero po zakończeniu 

dojrzewania poprawie ulegają możliwości wykonywania 

wysiłków beztlenowych), istotny z punktu widzenia 

młodych organizmów jest trening kondycyjny, który 

wpływa na podwyższenie progu zmęczenia mięsni 

oddechowych i zwiększa zakres i czas trwania wysiłku 

fizycznego, tolerowany przez organizm, a także 

zwiększa ruchomość klatki piersiowej.

 

 

• U osób wytrenowanych stwierdza się wzrost pojemności 

życiowej płuc (VC) w porównaniu z osobami niewytrenowanymi. 

Jest to ściśle związane z większą ruchomością klatki piersiowej i 

większą siłą mięśni oddechowych u osób trenujących. 

Równolegle zmniejsza się czynnościowa przestrzeń martwa, zaś 

ogólna pojemność wentylacyjna płuc (TLC) nie zmienia się. 

Wskaźniki dynamiczne oceniające rezerwy wentylacyjne płuc 

ulegają korzystnym zmianom.

• U osób wytrenowanych obserwuje się większą objętość 

wydechową pierwszosekundową (FEV1,0) jak również większą 

maksymalną dowolną wentylacje płuc (MVV).

• W spoczynku wentylacja płuc jest u osób wytrenowanych 

podobna do wentylacji u osób niewytrenowanych, chociaż 

częstość oddechów na minutę jest na ogół mniejsza. W czasie 

wysiłków submaksymalnych, tak wentylacja płuc jak i częstość 

oddechów, są mniejsze u osób wytrenowanych, ale głębokość 

pojedynczego oddechu jest większa.

          

 

 

• W czasie maksymalnego wysiłku zwiększa się istotnie maksymalna 

wentylacja płuc osób wytrenowanych. Dochodzi ona czasem do 

180 l/min., podczas gdy u młodych niewytrenowanych mężczyzn 

osiąga 100 l/min. a u kobiet 80 l/min.

• Systematyczny trening fizyczny powoduje zwiększenie pojemności 

dyfuzyjnej płuc. Na ten kierunek zmian mogą mieć wpływ: 

zwiększenie ogólnej ilości hemoglobiny we krwi, zwiększenie 

ogólnej objętości krwi w płucach, jak również poprawa stosunku 

wentylacji do perfuzji płuc.

• U osób trenujących obserwuje się większy przepływ krwi przez 

szczytowe fragmenty płuc w porównaniu z osobami prowadzącymi 

siedzący tryb życia. Ułatwia to wymianę gazową w płucach, 

korzystnie zwiększając stosunek wentylacji pęcherzykowej do 

włośniczkowego przepływu krwi przez płuca.

• U osób trenujących hiperwentylacja pojawia się przy pokonywaniu 

wyższych obciążeń w porównaniu z osobami nie trenującymi. 

Powoduje to zmniejszenie odczucia duszności przy dużych 

obciążeniach.

 

 

Zadaniem rehabilitacji medycznej w chorobach narządu 
oddechowego jest nie tylko wyleczenie lub zahamowanie 
postępu procesu chorobowego, lecz również niedopuszczenie do 
rozwoju niewydolności oddechowej.
W tym celu stosuje się nowoczesne metody farmakologiczne jak 
również Konezyterapię oddechową.

Konezyterapia oddechowa polega na stosowaniu specjalnych 
ćwiczeń mających na celu korekcje zaburzonego mechanizmu 
oddychania, zwiekszenie lub zachowanie istniejących 
możliwości wentylacyjnych.

Poza specyficznymi metodami uprawiania czynności narządu 
oddechowego nie możemy zapomnieć o stosowaniu Ćwiczeń 
ogólnokondycyjnych.

Rehabilitacja układu oddechowego

 

 

Rehabilitacja wybranych 

zespołów chorobowych

• Wysiękowe zapalenie opłucnej.

Choroba ta polega na gromadzeniu się płynu w jamie opłucnej z 

następowymi

powikłaniami ze strony narządu oddechowego i krążenia. Znaczny wysięk 
opłucnej uciska narządy śródpiersia (w tym na serce i duże naczynia 
krwionośne) przemieszcza je w stronę zdrowej połowy klatki piersiowej, 
powoduje obniżenie przepony i ucisk na narządy jamy brzusznej. Wysięk 
powoli się wchłania.

Pozycje ułożeniowe stosowane w rehabilitacji maja za zadanie 

zapobieganie 

powstawaniu zrostów, które doprowadzają w następstwie do przyrośnięcia 
przepony do klatki piersiowej

Kinezyterapię oddechową rozpoczyna się 
dopiero po zniknięciu wysiąku z jamy opłucnej!

 

 

Pozycje ułożeniowe i ćwiczenia przy 
Wysiękowym zapaleniu opłucnej

Ryc.1 Chory leży na boku zdrowym w okresie 
utrzymaniu się wysięku

Ryc.3 Leżenie na boku zdrowym z rotacją 
tłowia do tyłu

Ryc.2 Leżenie na boku zdrowym z 
rotacją tłowia do przodu (kończyna 
górna zwisa poza brzeg łóżka

Ryc.4 Ćwiczenie ruchu oddechowego 
dolnożebrowego przy pomocy 
konezyterapeuty

 

 

• Przewlekłe zapalenie oskrzeli. 

Jest to choroba przejawiająca się kaszlem i 

odpluwaniem, utrzymującym się przez 3 kolejne miesiące roku, lub dłużej, przez 
kolejne 2 lata. Pod warunkiem, że powyższe objawy nie są wywołane inną organiczną 
chorobą płuc.

• Rozedma płuc 

choroba charakteryzująca się rozdęciem obwodowych części 

przewodów powietrznych i pęcherzyków płucnych, zanikiem przegród 
miedzypęcherzykowych, utrata elastyczności tkanki śródmiąższowej i zmniejszeniem 
płucnego łożyska naczyniowego

Pozycje ułożeniowe ułatwiają odksztuszanie wydzieliny zalegającej w świetle 

oskrzeli. 

Należy je stosować najlepiej rano po przebudzeniu (na czczo) oraz wieczorem przed 
spożyciem kolacji.
Kinezyterapia oddechowa – jej celem w przypadku zapalenia oskrzeli i rozedmy 
płuc jest ułatwienie odksztuszania wydzieliny z oskrzeli i przywrócenie 
prawidłowej mechaniki oddychania i dzięki temu poprawy wentylacji płuc.

 

 

Ryc.5 Ćwiczenia rozluźniające w pozycji siedzącej

 

 

• Astma oskrzelowa

 jest alergiczną chorobą narządu 

oddechowego cehcującą się dosznościa napadową lub przewlekłą 
spowodowaną czynnościowym zmniejszeniem się światła oskrzeli, 
ustepującym samoistnie lub pod wpływem leczenia.

Ryc.6 Pozycja pacjenta w zagrażającym napadzie lub w czasie 
napadu duszności o nieiwielkim nasileniu

 

 

• Rozstrzenie oskrzeli 

są to trwałe rozszerzenia końcowych 

odcinków średnich i drobnych oskrzeli ze zmianami zapalnymi ich 
ścian oraz tkanek otaczających. Do charakterystycznych objawów 
należy uporczywy kaszel i napadowe odkrztuszanie dużej ilości 
śluzowo ropnej cuchnącej wydzieliny, zwłaszcza rano, kiedy chory 
zmienia pozycję ciała.

• Pozycje ułożeniowe (drenaż bierny), mają na celu ułatwienie 

choremu odkrztuszanie wydzieliny i „osuszanie oskrzeli”. Powoduje 
to zmniejszenie procesów zapalnych, umożliwia dotarcie 
antybiotyków do obszarów tkanek objętych zapaleniem, poprawę 
wentylacji płuc i umożliwia przygotowanie chorego do zabiegów.

• Konezyterapia oddechowa – stosuje się ćwiczenia przepony z 

oporem oraz ćwiczenia uruchamiające odcinki klatki piersiowej 
wykazujące mnejszą ruchomość na skutek zmian marskich w 
częściach płuc przylegających do rozstrzeni oskrzeli.