ćwiczenie 1.

Ocena zgodności 

drzewostanu  z  

siedliskiem

 

(Kwalifikowanie do przebudowy)

Kwalifikowanie drzewostanów 

do przebudowy 

I KTG ustala hierarchię potrzeb dotyczących 
przebudowy drzewostanów w danym nadleśnictwie, 
kierując się następującymi przesłankami: 

1. do przebudowy powinny być w pierwszej 
kolejności przeznaczone drzewostany 

o składzie 

gatunkowym niezgodnym z GTD  (stop. 3).

 

Przy znacznej ilości takich 
drzewostanów zachodzi 
konieczność ustalenia 
wytycznych dotyczących 
najpilniejszych potrzeb z 
zakresu przebudowy, tak by 
na ich podstawie wykonawca 
projektu planu urządzenia 
lasu mógł sporządzić do 
akceptacji podczas II KTG 
„Wykaz drzewostanów 
zakwalifikowanych do 
przebudowy w najbliższym 
10-leciu” 

Kwalifikowanie drzewostanów 

do przebudowy 

2. drzewostany 

uszkodzone w 

stopniu 3

  (a w kolejności w 

stop. 2) powinny być 
kwalifikowane do pilnej 
przebudowy, z wyjątkiem tych, 
które stanowią pożądane 
zbiorowiska zastępcze w 
skrajnych warunkach rozwoju 
lasu, w szczególności na glebach 
skażonych lub zdewastowanych 
 

Kwalifikowanie drzewostanów 

do przebudowy 

3. drzewostany

 o niskich 

zadrzewieniach

 i miernej 

jakości technicznej, 
nazywane niegdyś 
drzewostanami źle 
produkującymi, powinny być 
kwalifikowane do pilnej 
przebudowy wtedy, gdy 
zostaną spełnione priorytety, 
o których mowa w pkt 1 i 2; 

 

Drzewostany zakwalifikowane do przebudowy zalicza się do 
gospodarstwa przebudowy, projektując w nich 
rozpoczęcie procesu odnowienia odpowiednimi rębniami (w 
zależności od typu siedliskowego lasu i pilności 
przebudowy).
 

Okres przebudowy – ustalany indywidualnie dla całego 
drzewostanu (nie tylko dla jednej działki zrębowej) – z 
reguły nie powinien być dłuższy niż połowa wieku rębności 
gatunku panującego w przebudowywanym drzewostanie.

 

Ocena zgodności w opisie 

taksacyjnym

Jak ocenić zgodność?

PROBLEMY OCENY ZGODNOŚCI

BIOCENOZY Z BIOTOPEM 

 

1.   Próba zdefiniowania pojęć (ocena  zgodności 
czego z czym?)
 
 
2.   Niezgodność i problemy oceny w świetle 
zmian zachodzących w ekosystemach leśnych.
 
 
3.   Wyniki oceny i potrzeba przebudowy wg met. 
BULiGL
 
 
4.   Propozycja nowej metody SWS

Problem oceny runa w różnych fazach rozwojowych

 
   faza  inicjalna  (uprawa)  przy  braku  zwarcia  odznacza  się 
zwykle  rozwojem,  niekiedy  bardzo  ekspansywnym,  roślinności 
trawiastej.  Na  niektórych  siedliskach  borowych  tworzą  się 
wrzosowiska;
 

Problem oceny runa w różnych fazach rozwojowych

 
młodsza  faza  optymalna  (młodnik)  przy  silnym  zwarciu 
pozbawiona  jest  niemal  całkowicie  roślinnośsci  dna  lasu,  na 
niektórych  siedliskach  borowych  dno  lasu  mogą  pokrywać 
mchy;
 
starsza  faza  optymalna  jest  okresem  przerzedzania  się 
zwarcia  koron  i  odnawiania  się  roślinności  zielnej  zgodnej  z 
warunkami  siedliskowymi.  W  tej  fazie  przeważają  gatunki 
cienioznośne;
 

Problem oceny runa w różnych fazach rozwojowych

 
¨ faza terminalna jest okresem występowania roślinności 
typowej dla danego biotopu, przy większym rozluźnieniu zwarcia 
na dnie lasu rozprzestrzeniają się gatunki światłożądne i krzewy 
– 

jest to początek stadium starzenia się drzewostanu - fazy 

rozpadu.

Procesy zniekształcające 

fitocenozy

• Juwenalizacja 

• Neofityzacja 

• Pinetyzacja

Procesy zniekształcające 

fitocenozy

• Monotypizacja 

• Frutictyzacja 

• Cespityzacja 

Rozmiar problemu niezgodności

 

Kraina

 

Powierzchnia 

leśna
[km

2

]

Powierzchnia leśna o 

drzewostanach niezgodnych  

z sieliskiem

[Pow. %]

I. Bałtycka

14476,27

9,1

II. Mazursko-Podlaska

9115,46

10,3

III. Wielkopolsko-
Pomorska

18665,13

4,0

IV. Mazowiecko-Podlaska

11414,37

6,1

V. Śląska

8012,98

11,2

VI. Małopolska

15216,60

11,0

VII. Sudecka

1962,51

31,9

VIII. Karpacka

7462,56

35,4

Kraj

86325,88

11,0

Rozmiar problemu niezgodności

Metoda  IUL 2003

WYJĄTKI

Składy gatunkowe plantacji drzew i upraw 
plantacyjnych -  

zgodne z GTD

, 

 
Skład gatunkowy zalesienia porolnego należy 
kwalifikować 

jako zgodny z GTD

 gdy gatunek główny 

odpowiada warunkom siedliskowym, 
w innym wypadku – 

jako częściowo zgodny

.

 
Jeżeli w składzie gatunkowym drzewostanu 
miejsce pożądanych gatunków głównych zajmują 
inne cenne gatunki główne lub domieszkowe 
(zwłaszcza liściaste), to drzewostanu takiego nie 
kwalifikuje się jako niezgodny z GTD, 
lecz jako 

częściowo zgodny

.

Metoda  IUL 2003

Siedliskowo-wiekowo-strukturalna metoda 
oceny 
zgodności fitocenozy z biotopem

 

Analiza trzech następujących elementów 
ekosystemu leśnego:

 

-    typu biotopu (siedliska);
   
-    wieku drzewostanu;
   
-    drzewostanowej analizie zgodności 

fitocenozy realnej z fitocenozą 

wzorcową.

Metoda  SWS

Ocena końcowa zgodności trzycyfrowa

:

a) cyfra pierwsza informuje o rodzaju rozpoznania 
biotopu, - jaki rodzaj opracowania typologicznego posiada 
obiekt dla którego wykonywana jest ocena. 
1.  obiekty posiadające opracowanie glebowo-siedliskowe 
w pełnym zakresie (wykonane po 1980 r., z określonymi 
wariantami wilgotnościowymi siedlisk oraz aktualną 
formą stanu siedliska) 
2. obiekty posiadające opracowanie glebowo-siedliskowe 
w uproszczonym zakresie (wykonane przed 1980);
3. obiekty posiadające wyłącznie opracowania glebowe 
(wykonane przed 1971 r. bez dokumentacji 
fitosocjologicznej oraz bez określonych wariantów 
wilgotnościowych siedlisk i aktualnej formy stanu 
siedliska);
4. obiekty posiadające diagnozy siedliskowe wyłącznie z 
prac wykonanych w trakcie urządzania definitywnego 
(lata 1956-1964); z uproszczoną dokumentacją glebową i 
florystyczną;

Metoda  SWS

1 - 

Ocena końcowa zgodności trzycyfrowa:

cyfra druga informuje o tym, dla jakiej fazy 

rozwojowej (klasy wieku) drzewostanu wykonywana jest 
ocena,. Skala tej oceny waha się od 1 do 4, a definicja 
poszczególnych stopni jest następująca:

1)     do 30 roku życia (uprawy, młodniki i żerdziowiny), 
analiza warstwy górnej; 
2)     31-60 lat - analiza zgodności warstwy górnej drzew 
oraz podszytu;
3)     61-100 lat, analiza zgodności warstwy górnej i dolnej 
drzew oraz podszytu;
4)     powyżej 100 lat, analiza warstwy górnej drzew, 
warstwy dolnej drzew i podrostu  oraz podszytu;

Metoda  SWS

1 – 3 - 

Ocena końcowa zgodności trzycyfrowa:

cyfra trzecia informuje o stopniu zgodności fitocenozy 

realnej z fitocenozą wzorcową Skala tej oceny waha się od 1 do 
3b, a definicja poszczególnych stopni jest następująca: 
1)    fitocenozy zgodne, złożone z gatunków rodzimych; różnica 
między fitocenozą rzeczywistą a wzorcową wynosi do 20% - 
patrz pkt. 5.6. 
2a) fitocenozy częściowo zgodne „a”; fitocenoza składa się z 
gatunków rodzimych, różnica między fitocenozą rzeczywistą a 
wzorcową wynosi 21-50%; miejsce brakujących gatunków 
zajmują rodzime gatunki liściaste lub jodła; 
2b) fitocenozy częściowo zgodne „b”, różnica między fitocenozą 
rzeczywistą a wzorcową wynosi 21-50%; miejsce brakujących 
gatunków zajmuje sosna, modrzew lub świerk 
3a) fitocenozy niezgodne „a”, różnica między fitocenozą 
rzeczywistą a wzorcową wynosi ponad 50%; miejsce 
brakujących gatunków zajmują rodzime gatunki liściaste lub 
jodła; 
3b) fitocenozy niezgodne „b”, różnica między fitocenozą 
rzeczywistą a wzorcową wynosi ponad 50%; miejsce 
brakujących gatunków zajmuje sosna, modrzew lub świerk. 

Metoda  SWS

1 – 3 – 2a 

Metoda  SWS

1 – 3 – 2a

Do oceny niezbędne jest określenie 

wzorców

 

STL

Gatunek 

S
o

Br
z

D
b

Ś
w

Jd

B
k

Ol

Js

M
d

L
p

G
b

Kl

Jw

W
z

T
p

Bs

9

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bśw

8

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bw

6

1

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bb

8

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BMśw

7

1

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BMw

3

1

1

5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BMb

4

2

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

LMśw

3

 

3

3

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

LMw

4

1

1

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

LMb

1

1

 

1

 

 

7

 

 

 

 

 

 

 

 

Lśw

 

 

4

3

 

 

 

 

1

1

1

 

 

 

 

Lw

 

 

6

1

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

Ol

 

 

 

 

 

 

9

1

 

 

 

 

 

 

 

OlJ

 

 

 

1

 

 

3

6

 

 

 

 

 

 

 

Metoda  SWS

Ograniczenia w stosowaniu

Siedliskowo-wiekowo-strukturalna metoda 
zgodności fitocenozy 
z biotopem nie powinna być stosowana na 
terenie;

- rezerwatów przyrody
- plantacji, wszystkich rodzajów;
- drzewostanów nasiennych;
- stałych powierzchni doświadczalnych;
- lasów leżących w II oraz III strefie uszkodzeń   
przemysłowych

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

Kozienice 1995

Pionki 1995

Zagożdżon 1995

Celestynów 1999

Kotwica 1999

O

b

rę

b

Powierzchnia [ha

1
2
3
3a
3b

Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem 

określona metodą BULiGL

Stopień 

zgodności

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

Kozienice 2000

Pionki 2000

Zagożdżon 2000

Celestynów 2000

Kotwica 2000

O

b

rę

b

Stopień zgodności

1
2a
2b
3a
3b

Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z siedliskiem określona 

metodą SWS

Powierzchnia [ha]

Zadanie do wykonania

Zgodnie z danymi w wykazach drzewostanów
- ocenić zgodność drzewostanów  z  siedliskiem 
za pomocą metody IUL 2003 oraz SWS 

(wzorzec dla 

SWS – skład odnowieniowy)

- skomentować przyczyny różnic w ocenach
- wskazać drzewostany zakwalifikowane do 
przebudowy 

`ze względu na: 

- niezgodność z STL

- inne przyczyny