Wykład: PERIODYZACJA ROZWOJU
W rozwoju
ontogenetycznym człowieka
obserwujmy pewną
etapowość.
Wynika ona stąd,
że rozwój poszczególnych
struktur i funkcji oraz stopień
ich wzajemnych powiązań nie
jest taki sam i nie przebiega
w takim samym tempie przez
cały czas trwania życia.
PERIODYZACJA ROZWOJU
Niektóre funkcje w
pewnych okresach
nasilają
się lub zmniejszają swą
intensywność działania
. To
zróżnicowanie zachodzące w
poszczególnych okresach
życia człowieka jest
podstawą do podziału życia
ludzkiego na pewne okresy.
PERIODYZACJA ROZWOJU
W różnych naukach o człowieku
stosowane są różne podziały.
Przykłady:
- w psychologii i pedagogice
główne kryteria podziałów
ontogenezy opierają się na
rozwoju psychiki, motoryki i
rozwoju psychospołecznym;
- nauki o wychowaniu fizycznym
opierają się na kryteriach
rozwoju sprawności
motorycznej;
PERIODYZACJA ROZWOJU
- różne działy medycyny
opierają podziały na
przemianach zjawisk
odpornościowych i
fizjologicznych, dążące do
ustalenia stanów
prawidłowych i
patologicznych dla
poszczególnych okresów
rozwoju;
PERIODYZACJA ROZWOJU
- medycyna perinatalna,
anatomia rozwojowa,
embriologia
zajmują się
periodyzacją życia wewnątrz
łonowego;
- neonatologia i położnictwo
stosują odpowiednie podziały
dla noworodków;
- w biologii człowieka
uwzględnia się przede
wszystkim właściwości
morfologiczne i funkcjonalne
organizmu;
- gerontologia
stosuje podziały
dla okresu starości.
PERIODYZACJA ROZWOJU
W rozwoju człowieka (za
Malinowskim),
wyróżnić
można
dwa naturalne
o dość
ostro wyrażonych granicach,
etapy życia: wewnątrzłonowy
(prenatalny) i zewnątrzłonowy
(postnatalny).
PERIODYZACJA ROZWOJU
I. Etap rozwoju
wewnątrzłonowego
(wewnątrzmacicznego) dzieli
się na 3 okresy (stadia):
a/- zygoty (jaja płodowego)
-
trwający od zapłodnienia do
około 7-10 dnia ciąży;
PERIODYZACJA ROZWOJU
I. Etap rozwoju wewnątrz łonowego
cd.
b/- zarodkowy (embrionalny)
-
od 7-10 dnia do końca 8
tygodnia ciąży (do chwili
utworzenia łożyska).
Współcześnie większość
badaczy wyróżnia tylko
stadium zarodkowe trwające
od poczęcia bez wydzielania
jaja płodowego, do końca 8
tygodnia;
c/- płodowy (fetalny)
-
trwający od 9 tygodnia do
urodzenia.
PERIODYZACJA ROZWOJU
II. Etap rozwoju
zewnątrzłonowego –
pourodzeniowego obejmuje
okresy:
1.Noworodka
– do 28 dnia
życia.
2.Niemowlęcia
– do ukończenia
1 roku życia.
II. Etap rozwoju zewnątrzłonowego
cd.
3.Wczesnodziecięcy
– od 1 roku do
7 roku życia:
3a/ poniemowlęcy – do końca 3
roku życia,
3b/przedszkolny – do końca 6 roku
życia.
4.Późnodziecięcy
– od 7 do 14-15
roku życia:
4a/wczesnoszkolny – 7-10 lat,
4b/pokwitania – 11-15 lat.
PERIODYZACJA ROZWOJU
5.Młodzieńczy
– od 16 do 20 roku
życia;
6.Dorosły
– do około 40 lat;
7.Dojrzały
– do około 50 lat;
8.Starości
(przed starczy do około
64 r.ż., wczesnej starości do około
74 r.ż., późnej starości do około 84
r.ż., sędziwości po 85 r.ż.).
Literatura
1. Wolański N.:
Rozwój biologiczny
człowieka. Podstawy auksologii,
gerontologii i promocji zdrowia. PWN,
Warszawa 2005.
2. Malinowski A.:
Auksologia. Rozwój
osobniczy człowieka w ujęciu
biomedycznym. Uniwersytet
Zielonogórski , Zielona Góra 2007.
3. Malinowski A., Tatarczuk J.,
Asienkiewicz R.:
Antropologia dla
pedagogów z wybranymi
zagadnieniami z chronobiologii i
ergonomii. Uniwersytet Zielonogórski ,
Zielona Góra 2014.
PERIODYZACJA ROZWOJU
