ZABURZENIA
NASTROJU(DSM)
ALBO
ZABURZENIA
AFEKTYWNE
(ICD)
ZABURZENIA
NASTROJU(DSM)
ALBO
ZABURZENIA
AFEKTYWNE
(ICD)
Zaburzenia nastroju
Zaburzenia nastroju
(afektu)
(afektu)
Zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne
Zdrowe przeżycia
Zdrowe przeżycia
Zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne
MANIA
MANIA
HIPOMANIA
HIPOMANIA
DEPRESJA
DEPRESJA
LEKKA CIĘŻKA
LEKKA CIĘŻKA
RADOŚĆ
RADOŚĆ
SMUTEK
SMUTEK
ZABURZENIA NASTROJU
- DSM
1.
1.
Zaburzenia nastroju jednobiegunowe:
Zaburzenia nastroju jednobiegunowe:
Depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów
Depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów
manii z melancholią i bez melancholii (z objawami
manii z melancholią i bez melancholii (z objawami
P i bez P, spójne z nastrojem i niespójne)
P i bez P, spójne z nastrojem i niespójne)
Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji
Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji
(z objawami P i bez P)
(z objawami P i bez P)
Dystymia
Dystymia
2.
2.
Zaburzenia dwubiegunowe
Zaburzenia dwubiegunowe
Cyklotymia
Cyklotymia
Zaburzenia dwubiegunowe (z objawami
Zaburzenia dwubiegunowe (z objawami
psychotycznymi i bez)
psychotycznymi i bez)
3. Zaburzenia sezonowe
3. Zaburzenia sezonowe
Zaburzenia afektywne ICD-
10
F30
– epizod maniakalny (hipomania, z objawami
psychotycznymi, bez objawów psychotycznych)
F31
– zaburzenia afektywne dwubiegunowe (z
obecności a manii, depresji; z objawami
psychotycznymi i bez)
F32
- Epizod depresyjny (łagodny, umiarkowany,
ciężki z objawami psychotycznymi i bez)
F33
– Nawracające zaburzenia afektywne (z objawami
somatycznymi i bez oraz objawami psychot. i bez)
F34
– uporczywe zaburzenia nastroju: cyklotymia,
dystymia i inne
PRZEJAWY
– obszary
Zaburzenia nastroju (obniżony vs
Zaburzenia nastroju (obniżony vs
podwyższony)
podwyższony)
Zaburzenia procesów poznawczych,
Zaburzenia procesów poznawczych,
szczególnie dynamiki myślenia,
szczególnie dynamiki myślenia,
koncentracji uwagi, zapamiętywania i
koncentracji uwagi, zapamiętywania i
odtwarzania
odtwarzania
Zaburzenia motywacji
Zaburzenia motywacji
Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu,
Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu,
dynamiki życia, żywotności)
dynamiki życia, żywotności)
Epidemiologia
Najbardziej rozpowszechnione zaburzenie
Urodzeni po 1975 są dwukrotnie bardziej na
nią narażeni niż ich dziadkowie
Depresja dotyczy nastolatków – w latach 60-
tych około 30-tki; obecnie 15 – latkowie
Prawie każdy okresowo cierpi lub cierpiał na
depresję w formie łagodnej, zwanej nie
kliniczną
DEPRESJA
NAPADOWA – ma wyraźny
początek, < niż 2 lata
CHRONICZNA (DYSTYMICZNA) –
trwa przynajmniej 2 lata a powrót
do normalnego funkcjonowania
nie wystąpił dłużej niż 2 m-ce
PODWÓJNA – chroniczna i
epizodyczna łącznie (nieliczne
wyzdrowienia)
DEPRESJA
Z MELANCHOLIĄ
endogenne
Utrata przyjemności
melancholia
Spowolnienie mowy
ruchów
Letarg, odrętwienie
Spadek masy ciała
Poczucie winy
Samobójstwa
farmakoterapia
BEZ MELANCHOLII
Egzo i psychogenne
Utrata przyjemności
Smutek
Bezradność
Bezwolność
Poczucie żalu,
krzywdy i winy
psychoterapia
EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ
EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ
A.
A.
Przynajmniej 5 z poniższych
Przynajmniej 5 z poniższych
symptomów wystąpiło w okresie
symptomów wystąpiło w okresie
dwutygodniowym i stanowi zmianę
dwutygodniowym i stanowi zmianę
poprzedniego funkcjonowania; jeden
poprzedniego funkcjonowania; jeden
z nich musi dotyczyć
z nich musi dotyczyć
Nastrój depresyjny
Nastrój depresyjny
Utrata zainteresowań albo
Utrata zainteresowań albo
zaprzestanie czerpania przyjemności
zaprzestanie czerpania przyjemności
z życia (nie dotyczy jeśli...)
z życia (nie dotyczy jeśli...)
1.
Nastrój depresyjny utrzymuje się przez
Nastrój depresyjny utrzymuje się przez
większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni
większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni
2. Znaczne osłabienie zainteresowania lub
2. Znaczne osłabienie zainteresowania lub
przyjemności czerpanych z różnych źródeł
przyjemności czerpanych z różnych źródeł
3. Znaczna utrata lub przyrost wagi nie
3. Znaczna utrata lub przyrost wagi nie
spowodowana dietą (> niż 5%)
spowodowana dietą (> niż 5%)
4. Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu
4. Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu
5. Pobudzenie lub zahamowanie
5. Pobudzenie lub zahamowanie
psychomotoryczne
psychomotoryczne
6. Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)
6. Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)
7. Poczucie bezwartościowości i poczucie winy
7. Poczucie bezwartościowości i poczucie winy
8. Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i
8. Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i
koncentracji uwagi, brak stanowczości
koncentracji uwagi, brak stanowczości
9. Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko
9. Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko
umierania), samobójstwa (bez planowania i
umierania), samobójstwa (bez planowania i
organizowania) lub tworzenie planów o
organizowania) lub tworzenie planów o
samobójstwie
samobójstwie
B. Symptomy nie odpowiadają kryteriom epizodu
B. Symptomy nie odpowiadają kryteriom epizodu
mieszanego
mieszanego
C. Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w
C. Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w
różnych aspektach funkcjonowania
różnych aspektach funkcjonowania
D. Nie są skutkiem zażycia substancji ani
D. Nie są skutkiem zażycia substancji ani
E. Nie są skutkiem stanu żałoby po stracie osoby
E. Nie są skutkiem stanu żałoby po stracie osoby
bliskiej (dłużej niż 2 m-ce)
bliskiej (dłużej niż 2 m-ce)
Przebieg i dynamika
Przebieg i dynamika
3 na 4 przypadki depresja
występuje nagle – forma ataku
Umiarkowana trwa około 3 m-cy,
głęboka około 6 ciu
W początkowych tygodniach
nasila się, następnie osiąga
apogeum, a następnie rozpoczyna
się zdrowienie
Powrót a nawrót
Ponowne
wystąpienie
objawów po 6
m-cznym
okresie braku
symptomów
Jeśli w wyniku
farmakoterapii
lub psychoterapii
następuje
chwilowe
ustąpienie
objawów, a
następnie ich
pojawienie się
przed upływem 6
m-cy
Ryzyko nawrotów:
Ryzyko nawrotów:
1.
1.
Im stabilniejszy stan zdrowia przed
Im stabilniejszy stan zdrowia przed
zachorowaniem, tym mniejsze
zachorowaniem, tym mniejsze
prawdopodobieństwo nawrotu
prawdopodobieństwo nawrotu
2.
2.
Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło nawrotu
Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło nawrotu
przez następne 15 lat
przez następne 15 lat
3.
3.
U 2 na 3 nawrót następuje w ciągu dwóch lat
U 2 na 3 nawrót następuje w ciągu dwóch lat
4.
4.
Współwystępowanie zaburzeń osobowości
Współwystępowanie zaburzeń osobowości
zwiększa ryzyko nawrotu
zwiększa ryzyko nawrotu
5.
5.
Wysoki poziom pesymizmu
Wysoki poziom pesymizmu
6.
6.
Kobiety, niezamężne, z kilkoma epizodami depresji
Kobiety, niezamężne, z kilkoma epizodami depresji
7.
7.
Około 10% osób pozostaje w depresji chronicznej,
Około 10% osób pozostaje w depresji chronicznej,
która może ustąpić po 5 latach (9%)
która może ustąpić po 5 latach (9%)
Epizod maniakalny:
A.
A.
Okres wyraźnego, nienormalnego i
Okres wyraźnego, nienormalnego i
ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości,
ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości,
trwający przynajmniej 1 tydzień
trwający przynajmniej 1 tydzień
B.
B.
Towarzyszą mu 3 spośród następujących
Towarzyszą mu 3 spośród następujących
objawów (4 jeśli tylko drażliwość):
objawów (4 jeśli tylko drażliwość):
1) wzrost samooceny i poczucia wielkości
1) wzrost samooceny i poczucia wielkości
2) zmniejszona potrzeba snu
2) zmniejszona potrzeba snu
3) Nieustanna rozmowność
3) Nieustanna rozmowność
4) Ulotność myśli lub gonitwa myśli
4) Ulotność myśli lub gonitwa myśli
5.
Trudności w koncentracji uwagi (wszystko
Trudności w koncentracji uwagi (wszystko
zwraca uwagę)
zwraca uwagę)
6. Wzrost aktywności ukierunkowanej na różne
6. Wzrost aktywności ukierunkowanej na różne
cele np. zawodową, towarzyską, religijną
cele np. zawodową, towarzyską, religijną
7. Nadmierne zaangażowanie w czynności dające
7. Nadmierne zaangażowanie w czynności dające
przyjemność np. wydawanie pieniędzy, seks
przyjemność np. wydawanie pieniędzy, seks
C. Objawy nie odpowiadają epizodowi
C. Objawy nie odpowiadają epizodowi
mieszanemu
mieszanemu
D. Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają
D. Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają
hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń
hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń
czy ataków skierowanych na innych
czy ataków skierowanych na innych
E. Nie są wynikiem działania substancji
E. Nie są wynikiem działania substancji
psychoaktywnych czy leków użytych do leczenia
psychoaktywnych czy leków użytych do leczenia
depresji
depresji
Zaburzenia
dwubiegunowe:
1. Stan depresji a następnie manii
2. Bardziej dotkliwa
3. Nie towarzyszy jej spadek wagi a raczej
odwrotnie – nadmierne objadanie się
4. Stałe poczucie senności
5. Leczona lekami przeciwdepresyjnymi daje
szybko objawy manii
6. Podłoże nie jest znane, chociaż wskazuje
się raczej na uwarunkowania genetyczne
Sezonowe zaburzenia
afektywne SAD:
A.
A.
Istnieje regularny związek między początkiem
Istnieje regularny związek między początkiem
epizodu depresyjnego w dwubiegunowym
epizodu depresyjnego w dwubiegunowym
zaburzeniu depresyjnym I, dwubiegunowym
zaburzeniu depresyjnym I, dwubiegunowym
zaburzeniu depresyjnym II lub epizodu
zaburzeniu depresyjnym II lub epizodu
depresyjnego z porą roku
depresyjnego z porą roku
B.
B.
Całkowita remisja (lub przejście z depresji w
Całkowita remisja (lub przejście z depresji w
manię) również w charakterystycznych porach
manię) również w charakterystycznych porach
roku
roku
C.
C.
W ciągu ostatnich 2 lat wystąpiły dwa epizody
W ciągu ostatnich 2 lat wystąpiły dwa epizody
sezonowe
sezonowe
D.
D.
Liczba sezonowych przewyższa liczbę
Liczba sezonowych przewyższa liczbę
niesezonowych epizodów depresji
niesezonowych epizodów depresji
Przyczyny zaburzeń
afektywnych:
Koncepcje biochemiczne: Zaburzenia
Koncepcje biochemiczne: Zaburzenia
neuroprzekaźników typu aminy
neuroprzekaźników typu aminy
biogenne: norepinefryny (NE), dopaminy
biogenne: norepinefryny (NE), dopaminy
(DA) i serotoniny (5-HT)
(DA) i serotoniny (5-HT)
Koncepcje psychologiczne: koncepcje
Koncepcje psychologiczne: koncepcje
psychoanalityczne, poznawcze
psychoanalityczne, poznawcze
podejście, teoria społecznego uczenia
podejście, teoria społecznego uczenia
się (wyuczona bezradność)
się (wyuczona bezradność)
Leczenie zaburzeń
afektywnych
1. Farmakoterapia –
trójpierścieniowe (z dodatkiem
uspokajających – amitryptylina i
nie – imipramina), lit (ostra mania
lub hipomania, w profilaktyce
dwubiegunowych), tegretol
2. elektrowstrząsy – stosowane w
stanach głębokiej depresji
3. Zapobieganie nawrotom
Psychoterapia
Psychoanalityczna: terapia z
parametrami
Terapia behawioralno-poznawcza
indywidualna i grupowa np. Becka,
Rehm,
Terapia wyuczonej bezradności –
Seligmana
Terapia dzieci i młodzieży
Samobójstwa:
1.
Najtragiczniejszy skutek depresji i
zaburzeń dwubiegunowych – 80%
2.
K > 3 razy niż M, ale M
skuteczniej, gdy próbę podejmują
3.
Osoby, które zerwały relacje z
otoczeniem i ponoszą porażki w
obszarze zawodowym