DOKUMENTACJA DIAGNOZY
• Pisemny raport zawierający
podsumowanie historii badanego,
podsumowanie wyników testowych i
innych ważnych danych
prowadzących do konkluzji –
diagnoza, uzupełniana zaleceniami i
przewidywaniami dotyczącymi
funkcjonowania badanego w
określonym zakresie
2. Notatki sporządzane przez
psychologa w czasie całego badania –
obserwacja, wywiad
3. Liczbowe wyniki badań konkretnymi
technikami
4. Opis reakcji badanego na stosowane
w diagnozie badania, pytania lub bodźce
5. Wytwory badanego (np. rysunki
dziecka)
UDOSTĘPNIANIE DANYCH O
KLIENCIE
Dane udostępniamy tylko:
1. Innemu profesjonaliście, tzn. osobie,
która zna teoretyczne podstawy
zastosowanych metod, ich wartość
psychometryczną oraz jest zobligowana do
przestrzegania tajemnicy zawodowej – jest
kontrolującym lub konsultantem
2. Klientowi przysługuje pełna informacja o
wynikach (ale nie liczbowych) oraz wgląd
w opinię
Konieczne jest zapewnienie
zabezpieczenia dokumentacji
Udostępnienie opinii do wglądu nie
zastępuje udzielenia informacji
zwrotnych
- powinny one stanowić wyjaśnienie i
uzupełnienie opinii (orzeczenia).
W wyjątkowych sytuacjach udzielamy
informacji zwrotnej na piśmie w
postaci: opinii lub uzasadnienia opinii
(orzeczenia)
UDZIELANIE INFORMACJI
ZWROTNYCH
Obowiązek udzielenia informacji zwrotnej
wynika z prawa klienta do autonomii.
Człowiek ma prawo do pełnej
informacji na swój temat, ponieważ
tylko wtedy ma możliwość
podejmowania autonomicznych decyzji
Psycholog nie ma prawa decydować za
klienta, jakie informacje z diagnozy można
klientowi przekazać. Nie powinien także
oceniać, jakie informacje są dobre dla
klienta a jakie złe.
FORMALNA ZAWARTOŚĆ
INFORMACJI ZWROTNEJ
1. Przypomnienie celu diagnozy (pytań, na jakie
diagnosta odpowiadał)
2. Wyjaśnienie przebiegu diagnozy (bez
szczegółowego omawiania metod, ale ze
wskazaniem jakiego typu dane są podstawa
wnioskowania diagnostycznego)
3. Przedstawienie wniosków diagnostycznych (stan
aktualny)
4. Przedstawienie prognozy – funkcjonowania klienta
w diagnozowanym obszarze w przyszłości
5. Propozycja interwencji i jej uzgodnienie z
klientem
ZASADY PRAKTYCZNE
1. Zrozumiały język
2. Bez informacji destrukcyjnych
3. Nie podawać wyników liczbowych
4. Odpowiedzieć na pytania klienta
5. Nie stygmatyzować
6. Nie dyskutować z klientem (dotyczy wniosków z
diagnozy a nie propozycji interwencji)
6. „Kanapkowa” konstrukcja informacji zwrotnych
Należy pamiętać, że informacje zwrotne trafiają nie
tylko do klienta, ale mają konsekwencje społeczne
EFEKT BARNUMA
Phineas Taylor Barnum – właściciel cyrku
(XIX wiek)
Sukces widowiska polega na zapewnieniu
każdemu widzowi tego, co go zainteresuje.
W diagnozie: przekazanie klientowi
informacji zwrotnych na tyle ogólnych,
stereotypowych, niejasnych i
banalnych, że choć wyglądają na
indywidualnie dopasowane do
jednostki, w istocie pasują do każdego.
EFEKT BARNUMA -
BADANIA
39 studentów zbadano kwestionariuszem
zainteresowań i podano im jako informacje
zwrotną ten sam dla wszystkich opis. Mieli
ocenić na skali od 1 – zupełnie nie pasuje,
do 6 – całkowicie pasuje, jak bardzo oddaje
ich osobowość i zainteresowania.
Średnia – 4,3 (72% zgodności); Forer, 1949
Sundebrg, 1955 przedstawił badanym dwa
opisy – jeden z efektem Barnuma, drugi bez.
Nie potrafili ich odróżnić od siebie.
O CZYM PSYCHOLOGOWIE
NIE MÓWIĄ
• Testy, których wyników psychologowie
nie omawiają z klientami:
• Rorschach – 41%, w tym 11% - nigdy
• Test Projekcji Rysunkowych – 38%
• TAT – 34%
• Kwestionariusze osobowości – 25%
• MMPI – 20%
• Testy inteligencji – 8%
INNE TYPOWE BŁĘDY
1. Zamiast wniosków – parafraza
2. Wybór tylko określonych treści (tzw.
dobre informacje)
3. Przedstawianie informacji zwrotnych
w postaci twierdzeń o rzeczywistości a
nie hipotez
Dobra diagnoza to stworzenie
nowej jakości – dobre informacje
zwrotne to przekazanie klientowi
choć jednej nowej informacji.
Prawne uwarunkowania pracy
diagnostycznej psychologa
ORZECZNICTWO
PSYCHOLOGICZNE
• Orzeczenie jest pojęciem prawnym,
dotyczy sytuacji, w których psycholog
przeprowadza diagnozę i wydaje opinię
w oparciu o konkretne przepisy prawne:
ustawy, dekrety i rozporządzenia.
• Orzeczenie – wydawane wyłącznie
na piśmie – musi odpowiadać
wymaganiom opisanym w konkretnym
akcie prawnym.
STATUS ORZECZEŃ
PSYCHOLOGICZNYCH
• Obligatoryjne verus nieobligatoryjne:
• - obligatoryjne – nie ma możliwości
podjęcia decyzji urzędowej bez opinii
psychologa
• - nieobligatoryjne – odwołanie się do
opinii psychologa leży w gestii osoby
lub organu podejmującego decyzję
Samodzielne versus niesamodzielne:
- samodzielne - opinia psychologa jest
oddzielnym dokumentem stanowiącym
podstawę do podejmowania decyzji
- niesamodzielne – wyniki badań
psychologicznych (interpretacje a nie
liczby) stanowią podstawę do
formułowania orzeczeń przez innych
specjalistów
• Rozstrzygające versus
nierozstrzygające:
• - rozstrzygające – przesądzające o
kształcie określonej decyzji
• - nierozstrzygające – są brane pod
uwagę choć nie musza przesądzać o
kształcie podejmowanej dezycji
PRZYKŁADY
Obligatoryjne samodzielne rozstrzygające:
- pozwolenie na broń, zdolność do kierowania
pojazdami, badania sędziów i kuratorów
Obligatoryjne samodzielne nierozstrzygające:
- licencja detektywistyczna
Obligatoryjne niesamodzielne rozstrzygające:
- badanie kandydatów do BOR, skierowanie do
szkolnictwa specjalnego
Obligatoryjne niesamodzielne nierozstrzygające:
- praca na statku handlowym, kandydaci do ABW
Nieobligatoryjne samodzielne nierozstrzygające:
- biegli sądowi, sprawy penitencjarne
Nieobligatoryjne niesamodzielne
nierozstrzygające:
- sprawy dotyczące nieletnich na wniosek sądu,
przymusowe leczenie psychiatryczne, kandydaci
do służb dyplomatycznych, niezdolność do pracy
(renta)
• Rozstrzygające mogą być
jedynie orzeczenia
obligatoryjne
PRZYKŁAD – BIEGŁY
SĄDOWY
1. Wydający orzeczenie – dowolny psycholog
2. Status psychologa – samodzielny ekspert
3. Wnioskodawca – organ procesowy
4. Status dokumentu – opinia – dowód w
sprawie
5. Wymagania specjalne wobec psychologa –
wiedza specjalistyczna
6. Problem praktyczny – zależy od przedmiotu
sprawy (np. wiarygodność świadka)
7. Zakres diagnozy – wskazany przez
wnioskodawcę – konieczne konkretne
pytania !
8. Narzędzia i warunki badania – do
decyzji eksperta
9. Wzór orzeczenia – nie ma (są pewne
wytyczne w KPK i KPC)
10. Odwołania – do sądu, który decyduje o
powołaniu innego biegłego
11. Dokumentacja – przechowuje biegły,
brak określenia czasu przechowywania
12. Opłaty – określa rozporządzenie
Ministra Sprawiedliwości
DOKUMENTACJA
• Co konieczne trzeba sprawdzić:
• - wzór orzeczenia – opinii
• - czas obowiązkowego
przechowywania dokumentacji (np.
zezwolenia na broń – 20 lat, kandydaci
na funkcję sędziego – 10 lat)
• - zakres obowiązkowej dokumentacji
OPINIA
Podsumowanie informacji diagnostycznych
– NA PIŚMIE – zawierające informacje o:
- zleceniodawcy
- celu diagnozy
- zakresie diagnozy
- celu wydawania opinii
- sposobie jej wykorzystania
Opinie także przechowuje się
bezterminowo
OGÓLNE STANDARDY
PISANIA OPINII I ORZECZEŃ
Dokument musi ZAWSZE zawierać:
- cel opiniowania
- pytania diagnostyczne
- wnioskodawcę
- dokładną charakterystykę użytych
narzędzi diagnostycznych
- formalną charakterystykę badanej osoby
- formalna charakterystykę warunków
badania diagnostycznego
Niezależnie od tego kto jest
ZLECENIODAWCĄ
KLIENTEM
jest zawsze konkretny człowiek
(to z nim należy zawrzeć kontrakt).
Respektowanie praw klienta wymaga:
- ograniczenie zakresu opinii wyłącznie do celu
jej sporządzania;
- selekcji informacji w procesie diagnozy;
- interpretacji wyłącznie materiału
diagnostycznego;
- sformułowanie opinii (orzeczenia) w sposób
unikający stygmatyzowania
WPŁYW OPINII
PSYCHOLOGICZNYCH
Opinia zmienia psychologiczną sytuację
badanego i może spowodować:
- zmiany w tożsamości
- nacisk społeczny
- efekt samosprawdzającej się
przepowiedni.
Opinia lub orzeczenie może także zmienić
formalną sytuację badanego
I psycholog musi być świadomy
odpowiedzialności