ROLA
ROLA
LIMFOCYTÓW
LIMFOCYTÓW
ŚRÓDNABŁONKOWYCH
ŚRÓDNABŁONKOWYCH
,
,
LIMFOCYTÓW B1 I B2
LIMFOCYTÓW B1 I B2
W
W
ODPORNOŚCI BŁON
ODPORNOŚCI BŁON
ŚLUZOWYCH.
ŚLUZOWYCH.
ludzki limfocyt
ludzki limfocyt
ROLA
ROLA
LIMFOCYTÓW
LIMFOCYTÓW
ŚRÓDNABŁONKOWYCH
ŚRÓDNABŁONKOWYCH
,
,
LIMFOCYTÓW B1 I B2
LIMFOCYTÓW B1 I B2
W
W
ODPORNOŚCI BŁON
ODPORNOŚCI BŁON
ŚLUZOWYCH.
ŚLUZOWYCH.
ludzki limfocyt
ludzki limfocyt
Błony śluzowe…
Błony śluzowe…
stanowią ogromną powierzchnię
stanowią ogromną powierzchnię
narażoną na działanie licznych
narażoną na działanie licznych
mikroorganizmów, z czym wiąże się
mikroorganizmów, z czym wiąże się
koncepcja istnienia wspólnego układu
koncepcja istnienia wspólnego układu
odpornościowego błon śluzowych MALT
odpornościowego błon śluzowych MALT
do układu
do układu
MALT
MALT
należy
należy
GALT
GALT
( przewód
( przewód
pokarmowy),
pokarmowy),
BALT
BALT
(drogi oddechowe),
(drogi oddechowe),
NALT
NALT
(nos i gardło),
(nos i gardło),
GUALT
GUALT
(drogi
(drogi
moczowe),
moczowe),
S&LGAT
S&LGAT
(ślina i drogi
(ślina i drogi
łzowe) i
łzowe) i
MGALT
MGALT
(gruczoł sutkowy)
(gruczoł sutkowy)
Błona śluzowa jelit
Błona śluzowa jelit
Limfocyty
Limfocyty
śródnabłonko
śródnabłonko
we
we
Enterocyty
Enterocyty
LIMFOCYTY ŚRÓDNABŁONKOWE-
LIMFOCYTY ŚRÓDNABŁONKOWE-
IEL (intraephitelial lymphocytes)
IEL (intraephitelial lymphocytes)
najbardziej aktywni uczestnicy (razem z
najbardziej aktywni uczestnicy (razem z
kępkami Peyera i grudkami limfatycznymi)
kępkami Peyera i grudkami limfatycznymi)
ochrony organizmu przed drobnoustrojami
ochrony organizmu przed drobnoustrojami
wnikającymi drogą układu pokarmowego
wnikającymi drogą układu pokarmowego
w ogromnej większości (ponad 90%) są to
w ogromnej większości (ponad 90%) są to
limfocyty T
limfocyty T
(ok. 80% to limf. T CD8+)
(ok. 80% to limf. T CD8+)
ich specyficzna migracja do nabłonka jest
ich specyficzna migracja do nabłonka jest
uzależniona prawdopodobnie od interakcji
uzależniona prawdopodobnie od interakcji
obecnej na ich powierzchni integryny α
obecnej na ich powierzchni integryny α
E
E
β
β
7
7
(CD103) z kadheryną E komórek nabłonka
(CD103) z kadheryną E komórek nabłonka
Cechy charakterystyczne:
Cechy charakterystyczne:
rozproszone
rozproszone
między komórkami nabłonka
między komórkami nabłonka
odnajdywane
odnajdywane
poniżej rzędu jąder
poniżej rzędu jąder
nabłonka
nabłonka
duża ich część dojrzewa poza grasicą (w
duża ich część dojrzewa poza grasicą (w
podstawnej części niektórych kosmków
podstawnej części niektórych kosmków
jelitowych)
jelitowych)
u człowieka w największej ilości
u człowieka w największej ilości
występują
występują
w jelicie cienkim czczym
w jelicie cienkim czczym
(20 limf. na 100
(20 limf. na 100
kom. nabłonka),
kom. nabłonka),
w jelicie krętym
w jelicie krętym
(13 limf.
(13 limf.
na 100 kom.) oraz
na 100 kom.) oraz
w okrężnicy
w okrężnicy
(5 limf. na
(5 limf. na
100 kom.)
100 kom.)
niektóre zawierają receptory TCRγδ, ich
niektóre zawierają receptory TCRγδ, ich
liczba może się zwiększyć w niektórych
liczba może się zwiększyć w niektórych
stanach chorobowych np. w celiakii
stanach chorobowych np. w celiakii
proporcja limfocytów śródnabłonkowych
proporcja limfocytów śródnabłonkowych
do komórek jelitowych (enterocytów) to
do komórek jelitowych (enterocytów) to
indeks IEL
indeks IEL
Górną granicą normy tego indeksu
Górną granicą normy tego indeksu
jest
jest
30 lub 40 IEL na 100 enterocytów
30 lub 40 IEL na 100 enterocytów
wiele z tych limfocytów zawiera ziarna
wiele z tych limfocytów zawiera ziarna
azurofilne, barwiące się błękitem
azurofilne, barwiące się błękitem
toluidyny
toluidyny
Rola limfocytów
Rola limfocytów
śródnabłonkowych:
śródnabłonkowych:
nie do końca wyjaśniona
nie do końca wyjaśniona
funkcje regulacyjne uogólnionej odpowiedzi
funkcje regulacyjne uogólnionej odpowiedzi
immunologicznej
immunologicznej
na antygeny pokarmowe, tak
na antygeny pokarmowe, tak
by nie doszło do jej nadmiernej indukcji
by nie doszło do jej nadmiernej indukcji
eliminują niektóre mikroorganizmy
eliminują niektóre mikroorganizmy
chorobotwórcze
chorobotwórcze
stymulują
stymulują
odnowę komórek
odnowę komórek
nabłonka jelitowego
nabłonka jelitowego
część (przynajmniej u niektórych gatunków
część (przynajmniej u niektórych gatunków
zwierząt) wykazuje cechy naturalnych komórek
zwierząt) wykazuje cechy naturalnych komórek
cytotoksycznych
cytotoksycznych
Enterocyty IEL
Enterocyty IEL
Komórki nabłonka mogą oddziaływać
Komórki nabłonka mogą oddziaływać
na limfocyty:
na limfocyty:
Enterocyty wytwarzają Il-7, a także
Enterocyty wytwarzają Il-7, a także
SCF (stem cell factor- czynnik
SCF (stem cell factor- czynnik
komórek macierzytych), które są
komórek macierzytych), które są
czynnikami wzrostowymi dla
czynnikami wzrostowymi dla
limfocyów Tγδ
limfocyów Tγδ
Limfocyty B1
Limfocyty B1
są subpopulacją limfocytów B,
są subpopulacją limfocytów B,
mających na swej powierzchni
mających na swej powierzchni
marker CD5 (określane jako B1a) lub
marker CD5 (określane jako B1a) lub
też nie posiadają go (określane jako
też nie posiadają go (określane jako
limfocyty B1b) rys. 1
limfocyty B1b) rys. 1
u dorosłego człowieka
u dorosłego człowieka
stanowią
stanowią
zaledwie 20% limfocytów B krwi
zaledwie 20% limfocytów B krwi
obwodowej i śledziony
obwodowej i śledziony
, ale mogą
, ale mogą
przeważać (40-60%) wśród limfocytów B
przeważać (40-60%) wśród limfocytów B
śledziony płodowej i krwi pępowinowej
śledziony płodowej i krwi pępowinowej
jest ich
jest ich
dużo w wątrobie płodowej
dużo w wątrobie płodowej
do tej subpopulacji należą limfocyty
do tej subpopulacji należą limfocyty
białaczkowe w 90% przypadków białaczki
białaczkowe w 90% przypadków białaczki
limfatycznej wywodzącej się z limfocytów B
limfatycznej wywodzącej się z limfocytów B
po urodzeniu odsetek kom. CD5+
po urodzeniu odsetek kom. CD5+
wśród limfocytów B spada, wzrasta
wśród limfocytów B spada, wzrasta
natomiast u biorców przeszczepów
natomiast u biorców przeszczepów
szpiku
szpiku
ich liczba wzrasta również w
ich liczba wzrasta również w
niektórych chorobach
niektórych chorobach
autoimmunizacyjnych np. w
autoimmunizacyjnych np. w
reumatoidalnym zapaleniu stawów
reumatoidalnym zapaleniu stawów
lub zespole Sj
lub zespole Sj
ö
ö
grena
grena
Limfocyty B1-miejsca
Limfocyty B1-miejsca
występowania:
występowania:
stanowią znaczny odsetek limfocytów
stanowią znaczny odsetek limfocytów
jamy otrzewnej
jamy otrzewnej
(prawdopodobnie jest
(prawdopodobnie jest
to ich główne miejsce rozwoju)
to ich główne miejsce rozwoju)
odnajdywane są również w dużej ilości
odnajdywane są również w dużej ilości
w
w
blaszce właściwej błony śluzowej
blaszce właściwej błony śluzowej
skąpa ich ilość zasiedla
skąpa ich ilość zasiedla
kępki Peyera i
kępki Peyera i
węzły limfatyczne krezkowe
węzły limfatyczne krezkowe
mogą cyrkulować między jamą
mogą cyrkulować między jamą
otrzewnej i błoną śluzową z
otrzewnej i błoną śluzową z
pominięciem krwi (rys. 2)
pominięciem krwi (rys. 2)
rys. 2 Krążenie limfocytów B1 i B2.
rys. 2 Krążenie limfocytów B1 i B2.
1.
1.
Limfocyty
Limfocyty
B1
B1
cyrkulują między błoną śluzową jelita i jamy
cyrkulują między błoną śluzową jelita i jamy
otrzewnej.
otrzewnej.
2.
2.
Limfocyty
Limfocyty
B2
B2
, których aktywacja zachodzi w kępkach Peyera i
, których aktywacja zachodzi w kępkach Peyera i
które odpowiedzialne są w głównej mierze za wytwarzanie IgA,
które odpowiedzialne są w głównej mierze za wytwarzanie IgA,
rozprowadzane są do błon śluzowych z udziałem układu
rozprowadzane są do błon śluzowych z udziałem układu
krążenia krwi.
krążenia krwi.
Rola limfocytów B1:
Rola limfocytów B1:
1.
1.
Uczestniczą głównie w
Uczestniczą głównie w
odpowiedzi
odpowiedzi
pierwotnej
pierwotnej
rozpoznawanie przez nie antygenu
rozpoznawanie przez nie antygenu
jest T – niezależne (pierwsza linia
jest T – niezależne (pierwsza linia
obrony zanim rozwiną się bardziej
obrony zanim rozwiną się bardziej
precyzyjne mechanizmy efektorowe)
precyzyjne mechanizmy efektorowe)
nie różnicują się w komórki
nie różnicują się w komórki
uczestniczące później w odpowiedzi
uczestniczące później w odpowiedzi
wtórnej
wtórnej
2.
2.
Wytwarzają preferencyjnie
Wytwarzają preferencyjnie
IgM
IgM
o
o
małym powinowactwie do antygenu, o
małym powinowactwie do antygenu, o
szerokim zakresie działania w
szerokim zakresie działania w
stosunku do polisacharydów, lipidów i
stosunku do polisacharydów, lipidów i
białek bakteryjnych
białek bakteryjnych
3.
3.
Są wielospecyficzne , tzn. określone
Są wielospecyficzne , tzn. określone
przeciwciało zdolne jest do wiązania
przeciwciało zdolne jest do wiązania
wielu różnych antygenów na
wielu różnych antygenów na
mikroorganizmach, ale także
mikroorganizmach, ale także
autoantygenów - wiążą DNA, antygeny
autoantygenów - wiążą DNA, antygeny
erytrocytarne
erytrocytarne
4.
4.
Uczestniczą w
Uczestniczą w
regulacji odpowiedzi
regulacji odpowiedzi
immunologicznej
immunologicznej
przez uwalnianie
przez uwalnianie
pewnych czynników regulujących
pewnych czynników regulujących
różnicowanie limf. B
różnicowanie limf. B
Można przypuszczać, że
Można przypuszczać, że
limfocyty B1
limfocyty B1
stanowią w obrębie GALT
stanowią w obrębie GALT
element
element
pierwotnego układu odporności
pierwotnego układu odporności
-uczestniczą w szybkiej, aczkolwiek
-uczestniczą w szybkiej, aczkolwiek
mało specyficznej obronie przeciwko
mało specyficznej obronie przeciwko
mikroorganizmom chorobotwórczym.
mikroorganizmom chorobotwórczym.
LIMFOCYTY B2
LIMFOCYTY B2
Typowe limfocyty B
Typowe limfocyty B
Odpowiadają głównie za rozwój
Odpowiadają głównie za rozwój
odpowiedzi humoralnej, powstają w
odpowiedzi humoralnej, powstają w
szpiku kostnym i z pomocą
szpiku kostnym i z pomocą
limfocytów T wytwarzają
limfocytów T wytwarzają
przeciwciała IgG, IgA i IgE
przeciwciała IgG, IgA i IgE