Ogólna definicja psychologii:

Psychologia to naukowe 

badanie zachowania i 

procesów psychicznych.

zajmuje się:



 opisem (opisywanie zależności 

pomiędzy funkcjonowaniem 

człowieka a jego myśleniem, 

historią życia, warunkami 

społeczno-historyczno-

rodzinnymi, w których żyje)



 wyjaśnianiem (poszukiwanie 

mechanizmów rządzących 

ludzką psychiką i 

zachowaniem), 



przewidywaniem (analiza 

dotychczasowych sposobów 

funkcjonowania, analiza 

osobowości w celu 

przewidywania przyszłych 

zachowań)



kontrolowaniem ludzkiego 
zachowania (aspekt budzący 
liczne kontrowersje-
kontrolowanie może być 
manipulacją jak również 
pomocą w eliminowaniu, 
uznawanych przez samego 
człowieka za niepożądane, 
zachowań

1.

Psychologia badawcza (naukowa):

a.

Badania podstawowe – 

poznawanie ogólnych reguł 

psychicznego funkcjonowania 

człowieka 



rozwojowa



osobowości



społeczna



środowiskowa 

b.     Badania stosowane – 

ukierunkowane na 

rozwiązanie konkretnych 

problemów praktycznych



wychowawcza



zdrowia



pracy i organizacji

2.

Psychologia praktyczna:



kliniczna



poradnictwo



szkolna

1.

Perspektywa biologiczna.

2.

Perspektywa poznawczo – 

behawioralna.

3.

Perspektywa humanistyczno – 

egzystencjalna.

4.

Perspektywa psychodynamiczna.

5.

Perspektywa społeczno – 

kulturalna. 



Zakłada wpływ biologii człowieka 
na jego funkcjonowanie psychiczne



Poszukuje związków między 
czynnościami mózgowymi 
(przekaźnictwo nerwowe, 
aktywność struktur mózgowych) a 
procesami psychicznymi



Bada związki pomiędzy działaniem 
hormonów i warunkowaniem 
genów a emocjonalnym i 
psychicznym funkcjonowaniem 
człowieka



Bada wpływ psychiki i zachowania 
na funkcjonowanie biologiczne 
organizmu (psychosomatyka, 
psychoneuroimmunologia)



Bezpośrednio wywodzi się z 

psychoanalizy (Z. Freud)



Motywy ludzkiego zachowania 

nieświadome i świadome 

(przewaga nieświadomych)



Mechanizmy obronne osobowości 

(np. wyparcie, tłumienie, 

racjonalizacja, zaprzeczanie, 

intelektualizacja, regresja)



Dynamiczna struktura osobowości 

rozumiana jak naczynia połączone 

   (Id, Ego, Superego) – zachowania 

człowieka jako wynik wewnętrznych 

napięć i konfliktów wewnątrz tej 

struktury jak i w odpowiedzi na 

oczekiwania świata zewnętrznego 

(innych osób, systemu rodzinnego i 

społeczeństwa - systemu wartości)



Impulsy agresywne i seksualne 

jako główne siły motywacyjne



Kompleks Edypa

Humanizm – podkreśla ludzką zdolność 

do samospełniania nadając 
świadomości, samoświadomości i 
podejmowaniu decyzji kluczową rolę.

Egzystencjalizm – zakłada, że człowiek 

jest wolną jednostką, ponoszącą 
odpowiedzialność za dokonywane 
przez siebie wybory.

Przedmiot zainteresowania: osobiste, 

subiektywne doświadczenie 

psychiczne człowieka. 

Założenia:



Człowiek może swobodnie 

kształtować swoje życie i 

postępowanie



Życie ludzkie jest poszukiwaniem 

własnej tożsamości i sensu 

egzystencji

Podejście to ma raczej 

charakter praktyczny 

(psychoterapeutyczny i 

samorozwojowy) niż 

naukowy (trudność w 

badaniu subiektywnego 

doświadczenia).

Perspektywa behawioralna:
Zachowanie ludzkie warunkowane jest 

przez: 



dobrowolne i mimowolne uczenie się 
(osobista historia człowieka), 



system wzmocnień (warunkowanie- 
eksperyment Pawłowa), 



system kar i nagród



wytworzenie nawyków wskutek uczenia 
się

Perspektywa poznawcza:



Próba zrozumienia człowieka 

poprzez badanie jego procesów 

umysłowych (myślenia, uwagi, 

pamięci, spostrzegania, wyobraźni, 

języka) z mniejszym naciskiem na 

sytuacyjne wyznaczniki zachowania



Idea przetwarzania informacji 

(strategie rozwiązywania 

problemów jak oprogramowanie, 

mózg jako dysk twardy)



Podejście to zakłada 
warunkowanie decyzji i 
zachowań człowieka 
zewnętrznymi czynnikami a 
nie świadomymi wyborami 
jednostki.

Perspektywa społeczno – 

poznawcza:



Teoria społecznego uczenia się



Podejście nawiązuje do tradycji 
behawioralnej i poznawczej 
podkreślając jednak zdolność 
człowieka do modyfikowania i 
tworzenia własnego otoczenia oraz 
zdolność do intencjonalnego uczenia 
się poprzez obserwowanie otoczenia



Podejście to nawiązuje 
również do tradycji 
humanistycznej poprzez 
pogląd, że człowiek dokonuje 
świadomych wyborów 
swojego zachowania 
korzystając z repertuaru 
wyuczonych reakcji



Bada wpływ uwarunkowań 
społeczno-kulturowych na 
przekonania i zachowanie jednostki



Do tych uwarunkowań należą m.in. : 
przynależność etniczna, płeć, 
pozycja spoełczno-ekonomiczna, 
kultura, zasada rządzące 
społeczeństwem, w którym żyje 
jednostka