Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
jest stanem chorobowym, któremu można
zapobiegać i który można leczyć,
charakteryzującym się niecałkowicie
odwracalnym ograniczeniem przepływu
powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie
przepływu powietrza przez drogi oddechowe
ma zwykle charakter postępujący i towarzyszy
mu nieprawidłowa odpowiedź zapalna płuc na
szkodliwe pyły i gazy, której najważniejszą
przyczyną jest dym tytoniowy. Chociaż POChP
zajmuje płuca, to ma również istotne
następstwa układowe
W Polsce cechy POChP stwierdza się u —
10% populacji po 40. rż. (odsetek mężczyzn
i kobiet jest zbliżony). W innych krajach
chorobowość jest różna i zależy głównie od
rozpowszechnienia nałogu palenia tytoniu.
W Polsce umieralność z powodu POChP
szacuje się na —17 000 zgonów rocznie.
POChP rozwija się w wyniku interakcji
czynników środowiskowych i osobniczych.
Najważniejszym czynnikiem ryzyka
zachorowania na POChP jest palenie
tytoniu, odpowiedzialne za —90%
przypadków.
Rzadkim czynnikiem ryzyka (<1%
przypadków POChP) jest genetycznie
uwarunkowany niedobór
1
-antytrypsyny,
naturalnego inhibitora enzymów
proteolitycznych.
przewlekłego zapalenia dróg oddechowych,
miąższu płuc i naczyń płucnych, z udziałem
głównie makrofagów i limfocytów T (głównie
CD8+), a także neutrofilów (w ciężkiej postaci
choroby) i eozynofilów (u niektórych chorych,
zwłaszcza w okresie zaostrzeń choroby)
proteolizy - w efekcie zachwiania równowagi
między aktywnością proteinaz i antyproteinaz w
miąższu płucnym (zwaszcza w przypadku
niedoboru
1
-antytrypsyny, gdy przeważa rozkład
przez elastazy włókien elastyny i innych
składników macierzy międzykomórkowej płuc)
stresu oksydacyjnego.
Bezpośrednie przyczyny obturacji to:
zwłóknienie ściany i zwężenie małych
oskrzeli i oskrzelików
utrata właściwości sprężystych płuca
wskutek zniszczenia pęcherzyków płucnych
zniszczenie umocowania przegród
międzypęcherzykowych podtrzymujących
drożność małych oskrzeli i oskrzelików
wypełnienie światła oskrzeli przez komórki
zapalne, śluz i wysięk
nadprodukcja śluzu i upośledzenie
oczyszczania rzęskowego
ograniczenie przepływu powietrza przez
drogi oddechowe
rozdęcie płuc
upośledzenie wymiany gazowej
rozwój nadciśnienia płucnego i serca
płucnego.
Objawy są nieswoiste i - w przeciwieństwie do
astmy - zwykle wykazują niewielkie wahania
nasilenia w ciągu dnia i z dnia na dzień:
◦
przewlekły kaszel, występujący okresowo lub
codziennie, często przez cały dzień, rzadko wyłącznie
w nocy
◦
przewlekłe odkrztuszanie plwociny, największe po
przebudzeniu
◦
duszność, początkowo wysiłkowa, nasilająca się z
upływem czasu, wreszcie spoczynkowa;
Morfologia krwi obwodowej - zwiększenie
liczby erytrocytów (hematokryt często >55%)
Przebieg naturalny POChP jest zmienny.
Przewlekły kaszel i odkrztuszanie plwociny
często o wiele lat wyprzedzają ograniczenie
przepływu powietrza przez drogi
oddechowe, natomiast nie u wszystkich
osób z tymi objawami rozwija się POChP.
całkowite zaprzestanie palenia tytoniu -
jest to jedyny sposób zahamowania
postępu choroby
leczenie przewlekłe
leczenie farmakologiczne
leczenie tlenem
leczenie zaostrzeń
leczenie operacyjne
rehabilitację.
Nie ma leku, który hamowałby postępujące
upośledzenie czynności płuc w POChP.
Farmakoterapię stosuje się w celu
zapobiegania objawom i ich łagodzenia,
zmniejszenia częstości i ciężkości
zaostrzeń, zwiększenia tolerancji wysiłku
oraz poprawy ogólnego stanu zdrowia.
2
-mimetyki
leki przeciwcholinergiczne
metyloksantyny.
Przewlekłe stosowanie
glikokortykosteroidów (GKS) wziewnych
jest wskazane w celu zapobiegania
zaostrzeniom POChP u chorych z objawami
U chorych z przewlekłą niewydolnością
oddechową długotrwałe (>15 h/d)
podawanie tlenu (domowe leczenie tlenem -
DLT) zwiększa przeżywalność, a ponadto
ma korzystny wpływ na hemodynamikę
(m.in. dzięki zmniejszeniu hematokrytu),
wydolność wysiłkową i stan psychiczny.
Częste przyczyny zaostrzeń POChP:
1)
zakażenie układu oddechowego
2)
wzrost zanieczyszczenia powietrza (np.
pyłami, dwu tlenkiem azotu, dwutlenkiem
siarki)
3)
zatorowość płucna
4)
odma opłucnowa
5)
płyn w jamie opłucnej
6)
niewydolność serca
7)
złamanie żeber i inne urazy klatki piersiowej
8)
leki (-blokery, leki uspokajające lub nasenne).
krótko działający
2
-mimetyk lub lek
przeciwcholinergiczny (wskazane
stosowanie obu leków) - do 8 dawek z
inhalatora ze spejserem co 1-2 h lub w
nebulizacji. Dawki i częstość podawania leków
zależą od odpowiedzi chorego na leczenie.
Jeśli nie uzyska się oczekiwanej poprawy,
można zastosować jako leczenie uzupełniające
pochodną metyloksantyny i.v. 3 mg/kg we
wstrzyknięciu początkowym, następnie wlew
0,5 mg/kg/h (łącznie maks. 750 mg).
prednizon 30-40 mg p.o. (lub równoważna
dawka i.v. innego GKS, np. hydrokortyzon
200-300 mg co 6-8 h, jeśli chory nie może
przyjmować leku doustnie) przez 10-14 dni.
