Mózgowe porażenie dziecięce Rehabilitacja

Rozwój czynności ruchowych u

dziecka

w pierwszych dwóch latach życia

Rehabilitacja dziecka z

postacią spastyczną MPD



Usprawnianie należy rozpocząć od

układania dziecka kilkakrotnie w ciągu

dnia w pozycji poziomej, na przemian

na plecach, na brzuszku i na bokach,

poza tym zaleca się stosowanie ruchów

biernych w wolnym rytmie



W przerwach między ćwiczeniami

należy zapewnić dziecku prawidłowe

ułożenie kończyn stosując

podwieszenia, szyny, woreczki z

piaskiem itd.



W miarę poprawy należy włączyć

ćwiczenia wspomagane i czynne,

przechodząc jednocześnie z pozycji

leżącej do siedzącej i ucząc dziecko

utrzymywania równowagi i kontroli

ruchów głową. Równolegle można

wprowadzać elementy zabawowe i

samoobsługi, stosownie do

możliwości ruchowych dziecka



Końcowym etapem rozwoju czynności

lokomocyjnych jest opanowanie przez

dziecko samodzielnego stania i

chodzenia. Nauka chodu może być

bardzo trudna dlatego często stosuje

się pomoce w postaci stojaków,

balkoników a nawet specjalnego

zaopatrzenia ortopedycznego

Rehabilitacja dziecka z

postacią atetotyczną

MPD



Głównym celem w rehabilitacji tych dzieci

jest opanowanie ruchów nie

kontrolowanych i zmniejszenie sztywności

mięśni. Ćwiczenia rozluźniające należy

łączyć początkowo z z ruchami biernymi ,

następnie w miarę poprawy z czynnymi,

obejmując ich zasięgiem najpierw części

kończyn mniej dotknięte ruchami

atetotycznymi, później części bardziej

zaatakowane chorobą



Po opanowaniu ruchów prostych

przechodzi się do czynności bardziej

złożonych np. ruchy artykulacyjne,

połykowe, zapobieganie

zachłystywaniu się, ruchy

manipulacyjne. Skuteczność ćwiczeń

można zwiększyć stosując zabiegi

cieplne i łagodny masaż. Duży nacisk

należy położyć również na naukę

czynności życia codziennego,

wykorzystując do tego celu różnego

rodzaju urządzenia pomocnicze

Rehabilitacja dziecka z

postacią ataktyczną MPD



Usprawnianie w rym rodzaju MPD opiera się

głównie na ćwiczeniach koordynacyjnych w

zakresie ruchów od jedno- i dwustawowych

do wielostawowych oraz na ćwiczeniach

naprzemiennych – symetrycznych i

asymetrycznych. Ćwiczenia koordynacyjne

należy wspomagać muzyką gdyż korzystnie

wpływa na płynność i dokładność ruchów

zwłaszcza w przypadkach z atetozą i ataksją



Ważną rolę w usprawnianiu odgrywają

również zabiegi fizykalne np. ciepłe

kąpiele, masaż, okłady parafinowe,

ćwiczenia w basenie, elektrostymulacja

antagonistów w stosunku do mięsni

spastycznych, masaż wibracyjny oraz

gry ruchowe, jazda na rowerze, a w

miarę poprawy – terapia zajęciowa



U starszych dzieci ważne jest aby

zwrócić uwagę na wygląd

zewnętrzny, zapobiegać wadom

postawy i zniekształceniom, uczyć

nawyków higienicznych.



Równolegle z usprawnianiem

ruchowym należy poświęcić dużo

uwagi nauce mowy i rozwojowi

umysłowemu dziecka w ścisłej

współpracy z logopedą i pedagogiem

Kształtowanie

osobowości dziecka z

MPD

Bardzo duże znaczenie w kształtowaniu

osobowości dziecka z MPD odgrywają

stosunki emocjonalne między tymże

dzieckiem a zespołem terapeutyczno –

wychowawczym i rodzicami. Powstawanie

emocjonalnej więzi między dzieckiem a

środowiskiem opiekuńczym znacznie

ułatwia wytworzenie nawyków,

przyzwyczajeń i form zachowania

perspektywicznie korzystnych dla dziecka i

użytecznych społecznie.

W szpitalu czy ośrodku rehabilitacyjnym

zespół rehabilitacyjny powinien składać

się z lekarza, pedagoga i fizjoterapeuty

stanowiących odpowiednik rodziny i

wypełniać wszystkie zadania leczniczo

– wychowawcze pod kątem żywotnych

potrzeb dzieci i ich aktualnych

możliwości.

Wszelkie pomieszczenia, w których

dziecko leczy się, uczy, bawi i

wychowuje powinny być łatwo

dostępne, niezależnie od stopnia i

rodzaju dysfunkcji ruchowej dziecka i

zapewniać mu możliwość wykonania

wszelkich zaplanowanych czynności.

Wskazane jest aby nawet miejsca

zabawy wyposażone były w taki

sposób aby dziecko usprawniając się

ruchowo, poznawało równocześnie

czynności życia codziennego.

Schematyczne przedstawienie rejonu

oddziaływania metod

neurofizjologicznych

Metoda Glenna Domana

U podstaw tej metody leży założenie, że

podczas rozwoju zdrowego dziecka

pojawia się 6 najważniejszych

obszarów służących do pełnego

funkcjonowania istoty ludzkiej. Są nimi

wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa oraz

sprawność rąk.

Celem rehabilitacji tą metodą jest

doprowadzenie do tego, aby u dziecka

z MPD nieuszkodzona część mózgu

przejęła funkcje jego uszkodzonej

części.

(obok „pętla cybernetyczna” wg.

Domana)

Metoda Domana wyróżnia cztery bloki

rozwojowe, w ramach których prowadzi się

usprawnianie:



Blok rozwoju fizjologicznego, w zakresie

którego zaleca się bogatą w substancje

odżywcze, z dużą ilością witamin, dietę



Blok rozwoju intelektualnego zmierzający

do ciągłego doskonalenia intelektualnego



Blok rozwoju społecznego przygotowujący

do życia w społeczeństwie poprzez

zapoznanie z normami współżycia

społecznego i troskę o rozwój emocjonalny



Blok rozwoju fizycznego zakładający

osiąganie doskonałości fizycznej za pomocą

pełzania, raczkowania, poprawnego

chodzenia, ćwiczeń gimnastycznych

Przybory i przyrządy wspomagające

opanowanie funkcji lokomocyjnych

w metodzie Domana

Metoda SI (sensory

integration)

Metoda ta polega na integracji czynności

zmysłów z właściwą reakcją ruchową. Jest

to możliwe dzięki procesom dokonującym

się w mózgu człowieka, polegającym na

odbieraniu, rozpoznawaniu,

przetwarzaniu, odpowiednim

interpretowaniu już posiadanych

informacji pochodzących ze zmysłów a

następnie odpowiadaniu właściwą

reakcją ruchową.

Rehabilitacja, w zależności od potrzeb,

obejmuje stymulację poszczególnych zmysłów

np. motoryki dużej i małej, percepcji,

koordynacji wzrokowo-ruchowej itp. Głównymi

jej kierunkami są procesy hamowania,

eliminowania lub ograniczania drogą

stymulacji negatywnych bodźców

występujących przy nadwrażliwości zmysłów

np. nadpobudliwości ruchowej, trudnościach w

koncentracji uwagi, oraz dostarczaniu bardzo

silnych, różnorodnych bodźców przy

niedostatecznej wrażliwości układu zmysłów

np. zaburzeniach ruchowych, percepcji i

koordynacji.

Metoda Bobathów

Charakterystyczne dla tej

metody jest stosowanie

dużej ilości odruchów,

specyficznej formy

ułatwiania ruchów oraz

prawidłowego następstwa

rozwojowego prowadzonych

ćwiczeń. Usprawnianie ma

na celu rozwijanie odruchów

fizjologicznych na danym

etapie rozwoju a

hamowanie odruchów

patologicznie przetrwałych

Hamowanie patologicznych odruchów i

prawidłowy rozkład napięcia mięśniowego

osiąga się przez odpowiednie ułożenie

dziecka w przestrzeni i odpowiednie

ułożenie punktów kluczowych, czyli głowy,

szyi, obręczy barkowej i biodrowej.

Ułatwianie oparte jest na poruszaniu

okolicami ciała dziecka, co wywołuje ruchy

kończyn i umożliwia przejście dziecka z

jednej pozycji do drugiej. Wpływa to na

wykształcenie prawidłowych odruchów

postawy i uczy samodzielnego ich

osiągania, kontrolowania i

wykorzystywania.

Zmieniając strefy sterowania uzyskuje

się czynne ruchy w coraz innych

częściach ciała, zależnie od

potrzeby. Ćwiczeniom powinno

towarzyszyć słowne określanie

wykonywanych czynności, będące

poglądową nauką mowy.

Usprawnianie powinien prowadzić

terapeuta razem z rodzicami dziecka

już przed 6 miesiącem jego życia.

Metoda Vojty

Terapia Vojty oparta jest na fazach

rozwoju lokomocji i torowaniu drogi

neurologicznej. Za pomocą stosowania

całościowych zachowań lub wzorów

wykonywania ruchów przeciw oporowi

w centralnej osi ciała (głowa, tułów,

biodra i barki) uzyskuje się u dzieci

spastycznych powrót koordynacji

mięśni i tzw. „ciszę motoryczną”.

Podstawowymi odruchami

wykorzystywanymi w terapii metodą Vojty

jest odruch pełzania naprzemiennego i

odruch obrotu wokół własnego ciała .

Wyzwalanie odruchu pełzania i obrotu

według prawidłowego wzorca uzyskuje się

za pomocą:



Pozycji ułożeniowej czyli pozycji

wyjściowej, która wprowadza w stan

aktywacji i niestabilnego ułożenia



Punktów stymulacji, które mają

charakter proprioceptywny .

Znajdują się na mięśniach i

okolicach okołokostnych. Stosuje się

tu zasadę sumacji przestrzennej

punktów.



Oporowaniu pozycji wyjściowej, czyli

stawianiu oporu przeciw

prowokowanemu ruchowi dziecka.

Występuje tu sumacja czasowa

stymulacji, która trwa od 1 do 5

minut.

O skuteczności połączenia tych

trzech elementów terapii decyduje

rozwój funkcjonalny mózgu

dziecka, jego stan psychiczny i

motywacja do ruchu.

Pozycje wyjściowe do pełzania i

poszczególnych faz przetaczania

wg.Vojty

Metoda Peto

Metodą tą usprawniane są dzieci w wieku

przedszkolnym i szkolnym. Przyjmowane

są na okres 2-3 lat do specjalistycznych

ośrodków wyposażonych w meble o

budowie szczebelkowej prowokujących

dzieci do chwytu i ułatwiających

samodzielność w utrzymywaniu pozycji.

Ilość sprzętów jest ograniczona aby

ułatwić dzieciom koncentrację na

wybranych celach.

Celem pobytu dziecka w ośrodku jest

takie usamodzielnienie dziecka w

podstawowych czynnościach, aby po

zakończeniu usprawniania mogło iść do

normalnej szkoły. Zajęcia obejmują

ćwiczenia ruchowe, naukę mowy,

zajęcia szkolne i samoobsługę. Metoda

ta rozwija wolę i umiejętność

samokontroli. Dzieci znają

indywidualne cele, które są jednakowe

dla całej grupy i bardzo silnie dążą do

ich osiągnięcia.

W metodzie Peto ważny jest stały

rozkład dnia, w ciągu którego dużo

czasu przeznacza się na jedzenie,

mycie i toaletę. Ćwiczenia ruchowe

nazywane są rytmiczną stabilizacją.

Dzieci wykonując każdy ruch mówią

chórem, opisują słowami jego

wykonanie i liczą powoli do pięciu

utrzymując daną pozycję. W trakcie

wszystkich ćwiczeń wprowadzany jest

chwyt i podpór a w końcu chodzenie

za krzesłem, wstawanie przy ławach i

krzesłach, samoobsługa i pisanie.

Metoda Faya

Metoda ta hipotetycznie zakłada, że

rozwój

ruchowy dziecka przebiega etapami:



Najniższym stopniem tego rozwoju

jest pełzanie homologiczne (jak u

żaby). Podczas tego etapu kończyny

dziecka poruszają się jednocześnie.



Drugi etap stanowi

homolateralne pełzanie (jak u

salamandry). Wtedy kończyna

górna i dolna poruszają się

jednocześnie po tej samej

stronie ciała



Ostatnim etapem rozwoju

ruchowego jest pełzanie

heterolateralne tj. naprzemienne

Ćwiczenia w tej metodzie są

trudne i wymagają wielokrotnego

powtarzania w ciągu dnia.

Metoda Weroniki

Sherborne

Celem metody jest wspomaganie

prawidłowego rozwoju dziecka i

korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne

miejsce w metodzie zajmuje

wielozmysłowa stymulacja

psychomotoryczna i społeczna,

oparta o ruch, jako czynnik

wspomagania.

Cechą charakterystyczną metody jest

rozwijanie przez ruch : świadomości

własnego ciała i usprawniania

ruchowego, świadomości przestrzeni i

działania w niej oraz dzielenia jej z

innymi ludźmi oraz nawiązywania

kontaktu z nimi.

Zajęcia odbywają się indywidualnie lub

grupowo i trwają ok. 30 min.

Partnerami dziecka często są rodzice,

co wpływa na rozwój umiejętności

odczuwania bliskości fizycznej i

emocjonalnej.

W metodzie Weroniki Sherborne wyróżnia

się cztery grupy ćwiczeń :



Ćwiczenia prowadzące do poznania

własnego ciała



Ćwiczenia pozwalające zdobyć pewność

siebie



Ćwiczenia ułatwiające nawiązanie

kontaktu i współpracy z partnerami

grupy



Ćwiczenia twórcze

Kwestionariusz

obserwacji

wykorzystywany

przez Sherborne

Metoda Margaret

Rood

Cechą charakterystyczną tej metody jest

szerokie wykorzystanie stymulacji

obwodowej dla ułatwienia odpowiedzi ze

strony organizmu. Ma to na celu wykonanie

–

czasem powtórne – sekwencji

rozwojowej przebiegającej następujących

etapach:



Mobilności (unerwienia naprzemiennego)

- stadium zawierające wzorce: zgięciowy,

przejścia do leżenia przodem i wyprostny



Stabilności (współskurczu

antagonistycznych grup mięśniowych)



Mobilności nałożonej na stabilność –

utrzymywanie równowagi ciała podczas

przemieszczania w przestrzeni



Sprawności, wprawy – umożliwia

wykonywanie ruchów rotacyjnych

Celem terapii jest odtworzenie

zaburzonej

sekwencji rozwojowej i poprzez

właściwe

stymulowanie aktywizacja układu

nerwowego.

Sposoby zwiększania aktywności OUN :



Kilkusekundowe pocieranie lodem



Wibracje



„

Szczotkowania”



Szybkie rozciąganie mięśni



Docisk powierzchni stawowych



Dotyk tułowia w linii środkowej oraz

ust dla aktywizacji mięśni kończyn

górnych



Szybki masaż w okolicy pępka dla

uaktywnienia mięśni kończyn dolnych

Sposoby wyhamowywania nadmiernej

odpowiedzi ruchowej:



Zastosowanie ciepła



Powolne kołysanie, poruszanie ciała

pacjenta



Rytmiczne głaskanie



Powolne rozciąganie mięśni



Stymulacja okołookostnowa

Hipoterapia

Hipoterapia stanowi proces

usprawniania

psychoruchowego dzieci, młodzieży i

dorosłych z różnymi schorzeniami i

zaburzeniami rozwojowymi

Zajęcia z hipoterapii dzielą się na

etap wstępny, którego celem jest

oswojenie dziecka z koniem oraz

zajęcia usprawniające na koniu. W

programie hipoterapii wykorzystuje

się stęp konia, jego spokojny marsz

albo kłus, w przypadku gdy dziecko

umie pewnie utrzymać się na koniu,

nie tracąc równowagi w czasie jazdy

i zmiany kierunku.

Podczas jazdy konnej następują

naprzemienne wychylenia i prostowania

miednicy, ruchy ciała w przód i w tył

oraz lekki ruch rotacyjny całego

kręgosłupa. Elementem terapii są także

dodatkowe wymachy nóg w trakcie

jazdy. Zajęcia z hipoterapii stabilizują

napięcie mięśniowe. Zasadniczą jej

zaletą jest to, że dzieci wykonują w

trakcie takie ćwiczenia, które w innych

warunkach sprawiają im duże trudności.

Hipoterapia stanowi atrakcyjną formę

usprawniania dzieci i znacząco

wpływa na ich sferę psychiczną.

Zajęcia w takiej formie motywują

dziecko do współpracy w

usprawnianiu. W związku z tym, że

zwykle odbywają się w warunkach

naturalnych, udostępniają dziecku

kontakt z przyrodą.

Metoda skafandra

kosmicznego

(

kombinezon Adeli

)

Kombinezon Adeli składa się z kamizelki,

spodenek, nakolanników i specjalnie w

tym celu przystosowanych butów z

haczykami. Elastyczne cięgna, którymi

połączone są elementy kombinezonu

mają

za zadanie ułatwić prawidłowe poruszanie

się ciała w przestrzeni.

Kombinezon Adeli zapewnia dodatkowe pionowe

obciążenie od 15kg do 40kg, które w efekcie powoduje

zwiększenie dynamicznej, proprioceptywnej korekcji

przedsionkowej. Wynikiem zastosowania Kombinezonu

jest poprawa impulsów dochodzących ze stawów,

mięśni i ścięgien do centralnego układu nerwowego.

Osłabienie nieprawidłowych patologicznych reakcji i

stopniowa normalizacja osiągana poprzez zwiększenie

proprioceptywności powoduje powstawanie, w

stosunkowo krótkim czasie, nowych prawidłowo

funkcjonujących połączeń i prawidłowych odruchów.

Kombinezon Adeli stanowi korekcyjną, zewnętrzną

ortezę, która utrzymuje ciało pacjenta w poprawnych

anatomicznie pozycjach. Efektem stosowania

metodyki Adeli jest pewna normalizacja czynności

lokomocyjnych oraz ruchowych tułowia i kończyn

dolnych pacjenta.

Zabiegi fizykoterapeutyczne

stosowane w MPD



Elektrostymulacja metodą Hufshmidta



Ultradźwięki metoda impulsową

Hofmanna



Krioterapia



Galwanizacja



Magnetoterapia



Okłady parafinowe



Ciepłe kąpiele

W rehabilitacji dzieci z MPD

zastosowanie ma również

masaż

m.in. masaż Shantala

Podstawowym celem zabiegów

fizykoterapeutycznych u dzieci z

mózgowym porażeniem dziecięcym

jest rozluźnienie nadmiernie

napiętych mięśni i przygotowanie ich

do ćwiczeń. Istotne znaczenie mają

również bodźce dostarczane podczas

zabiegów działające stymulująco

bądź hamująco na układ nerwowy

NALEŻY PAMIĘTAĆ!

Leczenie dziecka z MPD, aby

przyniosło efekty musi być

wdrożone jak najwcześniej

i obejmować :



Rehabilitację



Leczenie farmakologiczne



Leczenie operacyjne

Document Outline