Zbrodnia katyńska

Kampania wrześniowa



Niemiecki plan agresji

na Polskę (Fall Weiss),

opracowany w 1938.

Wojnę rozpoczął 1

września 1939 o

godzinie 4.45 atak

niemiecki na pozycje

polskie rozmieszczone

wzdłuż granic, od

Morza Bałtyckiego po

Karpaty.

Agresja ZSRR na ziemie

polskie



17 września 1939 o

godzinie 4.00 rano wojska

radzieckie Frontów

Białoruskiego i

Ukraińskiego w sile 1 mln

żołnierzy przekroczyły

wschodnie granice Polski,

łamiąc postanowienia

paktu o nieagresji (1932),

umowy wynikające z

przynależności do Ligi

Narodów oraz realizując

ustalenia paktu

Ribbentrop-Mołotow.

Pakt Ribbentrop-

Mołotow



Niemiecko-radziecki układ

zawarty 23 VIII 1939 w

Moskwie, podpisany przez

ministrów spraw

zagranicznych obu państw

(Niemiec - J. von Ribbentropa i

ZSRR - W.M. Mołotowa) Tajny,

dodatkowy protokół

podejmował kwestię

"rozgraniczenia obustronnych

stref interesów w Europie

Wschodniej". W jawnym

traktacie oba państwa

zobowiązały się do

powstrzymywania się od

wzajemnych działań

agresywnych, zachowania

neutralności, gdyby druga

strona "stała się przedmiotem

działań wojennych ze strony

trzeciego państwa".



W kwietniu i maju 1940, w lesie koło

Katynia, NKWD (na podstawie

decyzji Stalina i Biura Politycznego

KC WKP) zamordowało około 4200

polskich oficerów i podchorążych,

wziętych do niewoli po agresji

radzieckiej na Polskę 17 września

1939 (kampania wrześniowa).

Wcześniej byli oni więzieni w

Kozielsku, gdzie znajdował się jeden

z trzech (oprócz Ostaszkowa i

Starobielska) obozów internowania

polskich jeńców. Łącznie

przetrzymywano w nich 15 tys.

oficerów i żołnierzy Korpusu Ochrony

Pogranicza, policjantów i

podchorążych. Jeńców ze

Starobielska zamordowano w

Charkowie, z Ostaszkowa w

Miednoje.



Zbrodnia katyńska

Decyzja wykonania mordu



5 marca 1940 r. Ławrientij Beria –skierował do Józefa Stalina

notatkę ,w której po zdefiniowaniu, że polscy jeńcy wojenni

stanowią "zdeklarowanych i nie rokujących nadziei poprawy

wrogów władzy radzieckiej„. Notatka posiada podpis Stalina i jego

współpracowników.14 marca odbyła się narada. Uczestniczyło

szefowie obwodu smoleńskiego, kalinińskiego i charkowskiego

.To im wówczas zlecono wymordowanie 1 kwietnia z Moskwy

wyszły trzy pierwsze listy – zlecenia skierowane do obozu

ostaszkowskiego. Zawierały nazwiska 343 osób.

Józef Stalin

Ławrientij Beria

Decyzja katyńska z 5 marca 1940

Motywy decyzji



Wysuwane są

przypuszczenia o zemście,

w tym osobistej Stalina, za

porażkę w wojnie 1920 r.,

co jest jednak mocno

kwestionowane. Według

innych opinii powodem była

chęć pozbawienia narodu

polskiego warstwy

przywódczej, elity

intelektualnej, której

przedstawicielami byli

zamordowani oficerowie, w

części rezerwy. Motywem

mogła być też chęć

oczyszczenia zaplecza

przed planowaną wojną

uderzeniową na Niemcy.

Pierwszy okres ukrywania

zbrodni



Po wykonaniu objętych tajemnicą państwową masowych zabójstw

dla rodzin zamordowanych nastąpiła cisza – przestała nadchodzić

korespondencja, wysyłana do nich wracała, próby uzyskania

informacji o ich losach i miejscu pobytu były pozostawiane bez

odpowiedzi.



W tym czasie ze strony kilku wysokich i najwyższych

funkcjonariuszy radzieckich zaistniały wypowiedzi o losach

zatrzymanych polskich oficerów, ale nigdy w tym okresie

nieodnoszące się do jedynej wkrótce tezy o udziale Niemców w

śmierci zaginionych. Również po zmianie stosunków polsko-

radzieckich w związku z wybuchem wojny Niemiec z ZSRR i

podjęciu poszukiwań przez rząd polski władze radzieckie nie

udzieliły żadnych wyjaśnień. Podawany jest też fakt o przedłożeniu

na początku czerwca 1940 r. premierowi Churchillowi raportu

rotmistrza Koźlińskiego – byłego właściciela Katynia, który widział

18 maja 1940 r. wrzucanie ciał do dołu śmierci nr 8.



Po ataku Niemiec na ZSRR podczas wizyty gen. Sikorskiego w

Moskwie (jesienią 1941 r.), na pytania gen. Sikorkiego i Andersa o

los polskich oficerów Stalin kłamał i starał się unikać jednoznacznej

odpowiedzi.



W czasach PRL-u

temat zbrodni

katyńskiej był

celowo

przemilczany ,a

jeśli się pojawiał ,

to prawda była

przemilczana.

Zbrodnią obarczali

Niemców.

Zatarcie śladów



Cenzura nie dopuszczała

żadnych informacji nawet w

nekrologach, które

sugerowały

odpowiedzialność radziecką

za mord. Wymieniały datę

zbrodni na rok 1940.

Zbrodnia katyńska została

podniesiona podczas

procesu norymberskiego,

gdy prokurator ZSRR wniósł

akt oskarżenia o

ludobójstwo ok. 11 000

polskich oficerów w Katyniu

przez III Rzeszę. W akcie

oskarżenia, na wniosek

prokuratury ZSRR widniał

zapis o

zbrodni katyńskiej

dokonanej przez faszystów

jako zbrodni ludobójstwa

Notatka w sprawie zniszczenia teczek personalnych ofiar zbrodni

Masowy mord



Konwoje drogą kolejową w ciągu

ok. doby, przez Smoleńsk były

dowożone do stacji Gniezdowo.

Ze stacji kolejowej oficerowie

byli przewożeni autobusem na

miejsce zbrodni, gdzie nad

masowymi grobami młodszym i

silniejszym ofiarom zarzucano

na głowę płaszcze wojskowe

(szynele) i wiązano ręce

sznurem produkcji radzieckiej

przyciętym na równe odcinki,

po czym wszystkich zabijano z

bliskiej odległości strzałem

pistoletu zwykle jednym w kark

lub tył czaszki. Zwłoki ofiar

zostały pochowane w ośmiu

zbiorowych mogiłach .Dla

zatarcia śladów na grobach

posadzono drzewa.

Fałszowanie i zatajanie

zbrodni



W czasie ekshumacji

prawdopodobnie spreparowanych

kilku zwłok z nienaruszonego

masowego grobu (wprawdzie raport

komisji mówi o ponad 900

ekshumowanych ciałach, ale nie

sposób tego zweryfikować) w

styczniu 1944 r. ujawniono 9

(dziewięć) dowodów (skrawki gazet,

kwit z pralni, pocztówka z

warszawskim adresem) z datami po

kwietniu-maju 1940. Na podstawie

tych dokumentów zbrodni miał

dokonać Wehrmacht jesienią 1941.

Raport Komisji powtarzał liczbę 11

000 oficerów zamordowanych przez

Niemców w Katyniu. W Katyniu w

1978 r. utworzono pierwszy zespół

upamiętniający – wybudowano

betonowe stele z marmurowymi

zwieńczeniami, na których

umieszczono po polsku i rosyjsku

napis:

Ofiarom faszyzmu – polskim

oficerom rozstrzelanym przez

hitlerowców w 1941 roku

Wykrycie grobów

katyńskich



22 czerwca 1941r. Wojska

niemieckie rozpoczęły

wojnę z ZSRR. 13 kwietnia

1942r.radio berlińskie

podało komunikat o

odnalezieniu w lesie

katyńskim zwłok 12 000

polskich oficerów

Prace ekshumacyjne



Niemcy starali się

wykorzystać ujawnione fakty

propagandowo, zapraszając

16 kwietnia do badań i

ekshumacji Międzynarodowy

Czerwony Krzyż ,

przedstawicieli Generalnego

Gubernatorstwa , jeńcy z

niemieckich oflagów –

angielscy, amerykańscy i

polscy. Ekshumacji dokonano

w ośmiu masowych grobach.

Do 3 czerwca 1943 r.

wydobyto ponad 4100 ciał, a

dr Wodziński dokonał w tym

czasie 2800 identyfikacji.



Obchody 70. rocznicy zbrodni



W kwietniu 2010, w 70. rocznicę zbrodni w Rosji

zorganizowano uroczyste obchody. Wzięli w nich

udział premier Rosji Władimir Putin i premier

Polski Donald Tusk. Obaj wygłosili przemówienia

nawiązujące do upamiętnianych wydarzeń, uczcili

też na rosyjskiej części cmentarza katyńskiego

pamięć radzieckich ofiar Wielkiej Czystki z lat 30.

Druga część uroczystości, która z udziałem

prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i innych

przedstawicieli władz Polski miała mieć miejsce

10 kwietnia 2010 r. nie doszła do skutku z powodu

katastrofy podczas próby lądowania

prezydenckiego Tu-154 na lotnisku wojskowym

koło Smoleńska, podczas której zginął prezydent

wraz z wszystkimi pozostałymi osobami na

pokładzie samolotu.

Oficjalne ujawnienie



13 kwietnia 1990 podczas wizyty

Prezydenta RP Wojciech

Jaruzelskiego w Moskwie Michaił

Gorbaczow przekazał pochodzące

z radzieckich archiwów

dokumenty dotyczące zbrodni

katyńskiej, po raz pierwszy

oficjalnie przyznając że zbrodni

dokonało NKWD. 14 października

1992 r., na polecenie prezydenta

Jelcyna naczelny archiwista

państwowy Rosji przekazał

prezydentowi Wałęsie kopie

dokumentów z teczki specjalnej.

W 1993 roku w czasie wizyty w

Polsce prezydent Rosji Borys

Jelcyn przekazał stronie polskiej

dokumentację katyńską. 25

sierpnia na Cmentarzu na

Powązkach złożył kwiaty pod

Krzyżem Katyńskim i

wypowiedział słowa:

Wybaczcie.

Stanowisko prezydenta

Rosji Dmitrija

Miedwiediewa 2010



5 maja 2010 w obszernym wywiadzie dla

dziennika "Izwiestija" prezydent Rosji

Dmitrij Miedwiediew oświadczył, że Katyń

to przykład fałszowania historii.

Opowiedział się też za całkowitym

odtajnieniem dokumentów w sprawie

zbrodni katyńskiej, a także przekonywał o

konieczności ukarania winnych mordu na

polskich oficerach. Prezydent Rosji określił

mord w Katyniu mianem

bardzo mrocznej

stronicy

Domniemane nowe miejsca

zbrodni



W roku 2002 w otoczeniu prezydenta Rosji

Władimira Putina pojawiła się informacja o

odkryciu nowych miejsc kaźni polskich oficerów.

W miejscowości Tawda na Uralu odkryto masowe

groby osób w polskich mundurach wojskowych. W

kwietniu 2010 szef Federalnej Agencji Archiwalnej

Andriej Artizow poinformował o odnalezieniu

dokumentów dotyczących mordu na oficerach

polskich w 1940. Jest to prawdopodobnie

białoruska lista katyńska z 3870 nazwiskami osób

zaginionych w zachodniej Białorusi, którzy zostali

zamordowani w więzieniu w Mińsku. W latach 80.

i 90. przeprowadzono ekshumację w Kuropatach

pod Mińskiem i Bykowni pod Kijowem gdzie

znaleziono przedmioty polskiego pochodzenia.

Miejsca pamięci



W 1994 w Krakowie

zawarto porozumienie

między rządami Polski i

Rosji o cmentarzach i

miejscach pamięci ofiar

wojen i represji

totalitaryzmów.



Cmentarz Ofiar

Totalitaryzmu w Charkowie

otwarto 17 czerwca 2000



Polski Cmentarz Wojenny w

Katyniu otwarto 28 lipca

2000



Polski Cmentarz Wojenny w

Miednoje otwarto 2

września 2000

Document Outline