Zakażenia wirusowe i
bakteryjne przewodu
pokarmowego u bydła
Rotawiroza
Koronawiroza
Kolibakterioza
Salmonelloza
Zakażenia wirusowe i
bakteryjne przewodu
pokarmowego u bydła
Rotawiroza
Koronawiroza
Kolibakterioza
Salmonelloza
Zakażenia wirusowe i ich
diagnostyka
Rotawirusy
Najbardziej narażone nowonarodzone
cielęta do 2 tyg życia
Przebieg choroby zależy od :
•
zjadliwości szczepu
•
odporności zwierząt
•
zagęszczenia zwierząt
•
zakażenie innymi enteropatogenami
Zakażenie doświadczalne nie wywołuje u
cieląt ciężkich objawów chorobowych, a
biegunka ustępuje samoistnie
W warunkach naturalnych choroba może
przebiegać podklinicznie lub nawet
prowadzić do przypadków śmiertelnych
Koronawirusy
Zakażenia rzadsze od rotawirusowych.
Chorują zwierzęta nieco starsze ok 3 tyg
Zmiany chorobowe dotyczą jelit cienkich jak
i grubych, przez co przebieg kliniczny
choroby jest cięższy niż przy rotawirusach
Objawy zakażeń wirusowych
Biegunka, w przypadku koronawirusa z
domieszką śluzu- bo uszkodzenie jel.
grubego
Zapalenie płuc przy koronawirusach-
wykazują tropizm do układu oddechowego
Biegunki również powoduje pestiwirus
BVDV, jednak zakażenia dotyczą zwierząt w
róznym wieku
Diagnostyka wirusologiczna
Materiał do badań:
Próbki kału z pierwszych 24 godzin trwania
biegunki
Mikroskop elektronowy- wykazanie
obecności cząstek wirusa
Test ELISA lub aglutynacji lateksowej
Materiał do badań: próbki tkanek pobrane
od martwych cieląt- test
immunofluorescencji bezpośredniej
Salmonellloza
Salmonella należy do rodziny
Enterobacteriaceae.
G-, względnie beztlenowe pałeczki
Są 2 gatunki
Salmonella enterica i S. bongori
S. enterica ma 6 podgatunków:
S. enterica ssp. enterica
S. enterica ssp salamae
S. enterica ssp arizonae
S. enterica ssp diarizonae
S. enterica ssp boutenae
S. enterica ssp indica
Większość serowarów patogennych dla
zwierząt należy do podgatunku S. entercia
ssp enterica.
S. bongori nie ma znaczenia
epizootycznego.
Serowary najczęściej izolowane od bydła to
Salmonella Dublin i Salmonella
Typhimurium
Źródło zakażenia
Pasza zanieczyszczona pałeczkami- per os
Od nowo zakupionych zwierząt
(bezobjawowi nosiciele po przechorowaniu-
siewstwo z kałem do kilku lat, a nawet całe
życie- S. Dublin, a S. Typhimurium kilka tyg
do kilku mc)
i zakażonych pałeczkami Salmonella- dr
aerogenna
Zwierzęta innych gatunków utrzymywane w
tym samym obiekcie
Mleko- źródło zakażania dla cieląt
Woda, pomieszczenia, poidła,żłoby
(bakteria wydalana ze śliną i wydzielinami z
nosa)
Uaktywnienie się zakażenia czy też
siewstwa drobnoustroju pod wpływem
stresu, ciąży.
Stres:
Zmiany żywienia
Spadek odporności będący wynikiem innych
chorób
Czynniki klimatyczne
Stres zwiększa podatność na zakażenie ale
też uaktywnia zakażenia u cieląt nosicieli.
S. Typhimurium- zakażenia 1-3 tyg życia
S. Dublin- zakażenia w 4-5 tyg życia
Choroba u dorosłych krów mlecznych
zazwyczaj pojawia się w okresie
okołoporodowym (zmiany w diecie)
Krowy zakażone S. Dublin często rodzą
cielęta zakażone które stają się źródłem
zakażenia lub stałymi nosicielami
Chorobotwórczość
Na zakażenie wrażliwe zwierzęta w każdym
wieku.
Niezależnie od serowaru przebieg jest
podobny.
Objawy:
Postać ostra
Gorączka, spadek apetytu i produkcji mleka
Biegunka ze śluzem, krwią lub włóknikiem
Ronienia u cielnych krów
Upadki między 4-7 dniem od pierwszych
objawów klinicznych
Śmiertelność może sięgać do 75%, ale
zwykle oscyluje w granicach 10%
Wyzdrowienie po 2 mc
Postać podostra:
Objawy jw. ale mniej nasilone
Ronienia bez żadnych objawów klinicznych
Cielęta chorują najczęściej między 2 a 6 tyg
życia
Dominuje postać jelitowa, ale występuje
też postać płucna (pneumoparatyfus) i
postać posocznicowa- nagłe upadki bez
biegunki.
Są też postaci: zapalenie mózgu, zapalenie
stawów, martwica końcówek usze i ogona
Ap
Nieżytowo-krwotoczne i
rzekomowłóknikowe zapalenie trawieńca i
jelit cienkich
Śledziona powiększona o gumiastej
konsystencji, ciemno niebieska
Wątroba- ogniska martwicowe
Zapalenie stawów i pochewek ścięgnistych
Salmonelloza to zoonoza
Człowiek zakazić się może przez spożycie
mleka i mięsa od chorego bydła a
najczęściej bezobjawowych nosicieli
Pałeczki wtedy dostają się do mięsa przez
zanieczyszczenie ich treścią przewodu
pokarmowego a do mleka przez
zanieczyszczenie kałem z brudnych
strzyków przy doju
Zapobieganie
Odpowiednie żywienie- by lekko kwaśne pH
żwacza hamowało wzrost bakterii (pH= 5,5-
6,5)
Dezynfekcja poideł, żłobów
Właściwe odpojenie siarą- by zapewnić
odporność bierną cielętom
Szczepionki: zabite- różna skuteczność i
dają jedynie częściową odporność na
zakażenie
Genetycznie modyfikowane- szczepy
wymagające do wzrostu aminokwasów
aromatycznych lub puryny- MUTANTY
AUKSOTROFICZNE
Diagnostyka
Izolacja bakterii z kału lub tkanek chorego
zwierzęcia na podłożach różnicujących
Kilkanaście posiewów w ciągu 3-6 mc by
odróżnić zwierzęta w okresie
rekonwalescencji od nosicieli zakażonych
przewlekle i nosicieli biernych
Można PCR, ale drogie
Testy serologiczne- ELISA (Ag płytkowy LPS)
krew
Posiewy z kału zawierają liczne serotypy
Salmonelli, a posiewy z tkanek pozwalają
wyizolować szczepy odpowiedzialne za
chorobę
U cieląt jednak do 12 tyg życia, reakcja na
LPS jest słaba, co ogranicza użycie testu
ELISA u tych zwierząt
.
Wszystkie te metody diagnostyczne
umożliwiają określenie serotypu bakterii i
przygotowanie autoszczepionki
Kolibakterioza
Identyfikacja E. coli jest trudniejsza ze
względu na występowanie szczepów
patogennych jak i drobnoustrojów
komensalnych
E. Coli występuje powszechnie
w środowisku
• W glebie
• W wodzie
• Na roślinnach (do kilku miesięcy)
• Jako sparofit w przewodzie pokarmowym
Chorobotwórczość
• W zasadzie nie powoduje zachorowań z
wyjątkiem biegunek u nowo narodzonych
cieląt.
• Biegunki mogą być wywoływane przez
szczepy enterotoksyczne- ETEC
• Szczepy enteropatogenne – EPEC
• Szczepy enterokrwotoczne - EHEC
ETEC
• Biegunki 3-4 dzień życia
Czynniki zjadliwości :
1.Fimbrie – adhezja do enterocytów.
2.Produkcja enterotoksyn – biegunka
sekrecyjna
Nie ma zmian morfologicznych w
enterocytach, przez co brak zmian
sekcyjnych w jelitach
EPEC
Czynniki zjadliwości
1.Intymina – adhezyna która powoduje
zatarcie struktur mikrokosmków
jelitowych.
EHEC
Czynniki zjadliwości
1.Shiga-like toxin Stx (verotoksyna)
2.Intymina
Najczęstszy serotyp to O157:H7 często
izolowany od dorosłego bydła – rezerwuar
tych drobnoustrojów
Najczęstszy serotyp to O157:H7 często
izolowany
Rezerwuarem zarazka są :
• Bydło
• Owce
• Kozy
• I inne dzikie przeżuwacze
Verotoksyny wykazują nie tylko właściwości
cytotoksyczne, ale także enterotoksyczne
powodując akumulację płynu w pętli
jelitowej
EHEC
Niszczenie rąbka szczoteczkowego,
zaburzenie funkcji enterocytów i ich
destrukcja – prowadzi do krwotocznego
zapalenia jelit
Zakażenie szczepami EPEC i EHEC dotyczą
cieląt w wieku do ok. 2 miesięcy
Leczenie
biegunek
• Nawadniane dożylnie lub dootrzewnowo
• Antybiotyki – tylko przy zagrozeniu
wystąpieniem bakteriemii lub posocznicy
(u cieląt do 5 dnia życia słabo
uodpornionych nie wykazujących
odruchu ssania)
Profilaktyka biegunek
• W odpowiednim czasie odpojenie siarą
• Utrzymanie czystości i higieny cielętników
i sprzętu używanego do żywienia cieląt
• Czynna immunizacja krów ciężarnych- 6
tyg i 2 tyg przed porodem- pozwala na
produkcję większej ilości przeciwciał
siarowych
Dezynfekcja pomieszczeń i ściółki dla
zwierząt (formaldehyd, nadtlenek wodoru, r-
r amoniaku
Stosowanie probiotyków (głównie
Lactobacillus)- współzawodniczą z
patogenem o miejsce receptorowe;
obniżenie pH treści przewodu
pokarmowego; neutralizacja enterotoksyn;
immunostymulacja; produkcja witamin z
grupy B
Diagnostyka czynnika
etologicznego biegunek bydła
Problemy zdrowotne przewodu
pokarmowego cieląt są wynikiem
oddziaływania czynników zakaźnych oraz
środowiskowych a co za tym idzie poziomu
odporności cieląt.
U cieląt w wieku 2-3 tygodnie należy
uwzględnić przede wszystkim poziom
odporności biernej oraz czynniki zakaźne.
U starszych cieląt są to czynniki zakaźne i
żywienie preparatami mlekozastępczymi.
Od czego zacząć ?
1. Wywiad epizootiologiczny:
• Wiek cieląt chorych
• Zachorowalność i śmiertelność
• Rasa
• Pochodzenie cieląt
• Sposób karmienia (mleko/preparat
mlekozastępczy)
• Liczba chorych
• Podjęte lecznie
Ustalenie wieku zwierząt jest istotne ze
względu na preferencje czynników
zakaźnych w zależności od wiek:
ETEC 0-16 dni
rotawirus, konorawirus 5-21 dni
EPEC, EHEC od 4 dni
Eimeria sp. od 15 dni
Salmonella od 7 dni
Clostridium perfringens 7-25 dni
BVD od 28 dni
Cryptosporidum sp. 7-21 dni
2. Badanie kliniczne
Ocena stopnia odwodnienia
Zaburzeń wodno-elektrolitowych
Zawansowania kwasicy metabolicznej
3.Badanie laboratoryjne
Próbki świeżego kału
Materiał wiarygodny powinien pochodzić od
jak największej liczby zwierząt
Przy podejrzeniu zakażenia wirusowego
należy pobrać kał w pierwszych 24
godzinach choroby
4.Badanie sekcyjne
W pierwszej kolejności pobieramy wycinki
wątroby, śledziony, serca, płuca a na końcu
przewodu pokarmowego
Każdą próbkę należy pakować do osobnego
sterylnego pojemnika
5. Badanie bakteriologiczne
Wykonujemy badania w kierunku obecności
pałeczek salmonella oraz patogennych
szczepów E.coli
Do identyfikacji możemy użyć testów np.
API firmy bioMerieux
Odcinek przewodu
pokarmowego
patogen
Rodzaj prób i
wykonywanych
badań
Jelita cienkie
E. Coli szczepy
enterotoksyczne,
rotawirus, koronawirus,
Salmonnella,
Cryptosporidium sp.
Campylobacter sp.
Clostridium sp.
Badanie
mikrobiologiczne
Badanie
histopatologiczne
Badanie cytologiczne
zeskrobin
Węzły chłonne
krezkowe
Salmonella
Badania
mikrobiologiczne
Badanie
histopatologiczne
Jelito grube
Salmonella,
koronawirus,
Eimeria sp.
Campylonacter sp.
Badanie
mikrobiologiczne
Badanie
histopatologiczne
Badanie cytologiczne
zeskrobin
Prostnica (wymazy
kałowe)
Patogeny jelitowe
Materiał do izolacji
mikrobiologicznej
drobnoustrojów
Badanie
parazytologiczne
