PROFILAKTYKA 

ŻYWIENIOWA, 

A NOWOTWÓR SZYJKI 

MACICY?

Joanna Sak 

• Wirus HPV-

 związek z nowotworem 

szyjki macicy

• Dotyczy tkanki skórnej i odbytowo- 

płciowej

• Infekcja u 

15%

 narażonych

• 100 typów HPV, 40- przenoszone 

drogą płciową

• Wysoki potencjał onkogenny

• 75%

 aktywnych seksualnie kobiet na 

etapie swojego życia ulega zakażeniu 
wirusem HPV.

•  U 

80%

 z zakażonych wirus zwykle 

ustępuje samoistnie, lecz forma 
przewlekła zakażenia dotyczy 

20%

 kobiet.

• Kobiety - 

40-55 lat-

 szczyt diagnozowania

 

Diagnostyka

• Obejmuje to testy analiz materiału 

cytologicznego raz na rok.

Szczególne wskazania do wykonania 

testu HPV:

• Nawracające, przewlekłe stany zapalne 

dróg rodnych

• planowana ciąża lub ciąża\\
• kilkuletnie stosowanie antykoncepcji 

hormonalnej,

• stosowanie wkładki domacicznej 

(spiralki) z towarzyszącymi stanami 

zapalnymi.

Epidemiologia

Największa zachorowalność: 

•Afryka (Zimbabwe i Uganda)  

•Ameryka Południowa (Brazylia i Peru)

Dane z 1995 r.

7,7% wszystkich nowotworów złośliwychu 
kobiet

• 30÷35%

  zachorowań/100 tys. osób 

/rok tzn. przeszło 4 tys. nowych 

zachorowań rocznie w Polsce (2000 r.) 

• najwięcej zachorowań w grupie 

wiekowej 

40 - 49 lat i 60-69 lat 

• Umieralność: 10÷12% /100 tys. 

kobiet/rok. tzn. ok. 2 tys. zgonów 

rocznie. Najliczniejsze zgony w wieku 

65-74 lat i 45-49 lat. 

• odsetek 5-letnich przeżyć dla kobiet z 

inwazyjnym rakiem szyjki macicy w 
Polsce wynosi  ponad 

49 %

 ,przy 

średniej wartości europejskiej 
wynoszącej 

63,5%

(wg EUROCARE) 

PATOGENEZA

• zakażenia HPV typem 16/18 i innymi 

typami onkogennymi,

• wiek,
• wczesne rozpoczęcie współżycia,
• duża liczba partnerów płciowych,
• duża liczba porodów,

• palenie papierosów,
• niski status socjoekonomiczny,
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe, w tym 

głównie dieta uboga w antyoksydanty,

• wieloletnie stosowanie hormonalnych 

leków antykoncepcyjnych,

• zakażenie HIV,
• częste stany zapalne pochwy wywołane 

przez bakterie Chlamydia trachomatis i 
Neisseria gonorrhoeae

Ocena nawyków żywieniowych 

wśród kobiet- wykres

W grupie- ponad 57% miało nadwagę.

Zalecana dieta w profilaktyce 

nowotworowi szyjki macicy

• Żywność i żywienie decyduje w 

40-60%

 

wszystkich przypadków o istnieniu raka u 
ludzi 

• Komponenty diety mogą działać w różnych 

etapach karcynogenezy. 
Podstawowe zalecenia dotyczą w 
diecie: tłuszczu, błonnika, antyoksydantów, 
jak i ograniczeniu substancji biorących 
udział w tworzeniu nowotworów, produktów 
wędzonych oraz soli.

Zalecenia c.d.

• Energia- 

zgodnie z normami dla należnej 

masy ciała i aktywności fizycznej, 

negatywny wpływ na rozwój nowotworu ma 

nieprawidłowa masa ciała.

• Białko- 

Wraz ze wzrostem spożycia białka 

rośnie zdolność metabolizowania 

kancerogenów, które na tej drodze stają się 

związkami czynnymi, mogącymi sprzyjać 

procesom kancerogenezy, dlatego powinno 

się spożywać białko wg norm.

Zalecenia c.d

• Tłuszcze-

 Badania laboratoryjne na 

zwierzętach wykazały korzystny wpływ 
spożycia kwasów tłuszczowych, zwłaszcza 
bogatych w omega-6 na proces zapobiegający 
nowotworowi, gdy dieta bogata w kwasy 
omega-3 hamuje karcinogeneze. Wpływ na 
rozwój nowotworu mają natomiast nasycone 
kwasy tłuszczowe oraz spożywanie ogólne 
tłuszczów w zbyt dużych ilościach. 

Zalecenia c.d.

• Węglowodany-

 wg racjonalnych 

zasad żywienia unikać cukrów 
prostych, utrzymywać stałe stężenie 
glukozy we krwi.

Przeciwutleniacze

• W produktach pochodzenia roślinnego

„Im więcej ludzie jedzą owoców i warzyw, 
tym mniej mają nowotworów (…) Ryzyko 
to jest u nich mniejsze nawet o połowę w 
porównaniu z grupą jedzącą mało owoców 
i warzyw”. 

Wg Profilaktyki i Kontroli Amerykańskiego Instytutu 

Onkologicznego 

Przeciwutleniacze c.d.

• Witamina C
• Witamina E
• Karotenoidy
• Kwas retinowy – prekursor witaminy 

A

• Likopen
• Flawonoidy

Inne substancje hamujące 

karcynogenezę

• Związki fenolowe- potęgują działanie 

witamin antyoksydacyjnych

• Kwas foliowy, B12, kobalamina

• Selen

• Związki organosiarkowe

• Błonnik pokarmowy

Substancje wpływające na 

rozwój karcynogenezy

• toksyny grzybów np. Aspergillus 

flavus

•  Produkty pirolizy to mutageny i 

karcinogeny, które powstają pod 
wpływem działania wysokiej 
temperatury na żywność 

Dieta podstawowa w 

początkowej fazie 

nowotworowej

• wskazana „zdrowa żywność” oparta 

na pełnych ziarnach, roślinach 
strączkowych, owocach, warzywach i 
rybach 

• Bogata w błonnik i składniki 

odżywcze

• Zgodna z racjonalnymi zasadami 

żywienia

Czego należy unikać?

• Żywności poddanej procesom wędzenia, 

konserwowania, marynowania i bogatej w 

składniki dodatkowe

• Napojów bogatych w kofeinę i gazowanych

• Tłuszczu pochodzenia zwierzęcego

• Jasnego pieczywa

• Przekąsek –typu chipsy

• Fast- foodów

Zrezygnuj z palenia tytoniu oraz picia napojów 

alkoholowych!