UKŁAD MIĘŚNIOWY

W naszym ciele mamy 

215 par mięśni 

szkieletowych

Rozróżniamy trzy rodzaje 

mięśni

• gładkie,
• szkieletowe,
• mięsień sercowy.

Mięśnie gładkie:

• Mięśnie gładkie są 

mięśniami, które występują w 
ścianach większości narządów 
wewnętrznych. Mięśnie te nie 
podlegają wpływom naszej 
świadomości.

Mięśnie poprzecznie 

prążkowane:

• Ma odcinki o większym i mniejszym 

współczynniku załamania światła 

występujące naprzemienne. Odcinki 

silnie załamujące światło tworzą 

ciemniejsze prążki, odcinki słabiej 

załamujące światło tworzą zaś jasne 

prążki. 

• Mięsień sercowy występuje 

tylko w sercu. Mięsień ten 
nie podlega kontroli naszej 
świadomości. Komórki 
mięśnia sercowego są 
połączone przez wstawki.

Budowa mięśnia 

szkieletowego 

• Każdy miesień jest zbudowany z 

wielu cylindrycznych komórek 

mięśniowych zwanych włóknami. Te 

włókna są ułożone w stosunku do 

siebie równolegle tworząc pęczki.

•  Oprócz komórek mięśniowych 

zawierających aparat kurczliwy 

mięśnia, w każdym mięśniu 

szkieletowym występuje wiele 

warstw tkanki łącznej stanowiącej 

komponent sprężysty mięśnia.

Komponent 

elastyczny

• Omięsna zewnętrzna – otacza cały 

mięsień

• Omięsna wewnętrzna – otacza małe 

pęczki włókien mięśniowych

• Śródmięsna – otacza pojedyncze 

włókno mięśniowe.

dwa ścięgna – 
umożliwiają 
przyczep 
mięśnia do kości

ścięgno – 
zbudowane
z tkanki łącznej 
włóknistej

brzusiec –
zbudowany z tkanki 
mięśniowej

Pojedyncze włókno 

mięśniowe jest to 

komórka mięśniowa.

• Liczba włókien mięśniowych w 

mięśniu zależy od jego wielkości i 
funkcji. Włókno mięśniowe jest 
otoczone błoną komórkową zwaną 
sarkolemmą. Główną funkcją 
sarkolemmy jest przewodzenie 
elektrycznej fali depolaryzacji wzdłuż 
powierzchni włókna mięśniowego. 
Ponadto błona ta nie pozwala na 
przechodzenie fali depolaryzacji z 
jednego włókna na drugie. Pod 
sarkolemmą występują coraz mniejsze 
jednostki. 

Budowa anatomiczna 

mięśnia

Włókno mięśniowe

Ścięgno:

• Tworzy sarkolemma wraz z 

pozostałymi błonami 
zewnętrznymi.

• Przyczepia oba końce 

mięśnia do okostnej

1.

m. prosty

2.

m. dwubrzuścowy

3.

m. płaski

4.

m. wrzecionowaty

5.

m. pierzasty

6.

m. półpierzasty

7.

m. dwugłowy

Komórka mięśniowa

• Sarkolemma
• Miofibryle
• Sarkoplazma 

(mitochondria)

• Układ sarkotubularny

Układ sarkotubularny

• Pośredniczy w 

przewodzeniu pobudzenia 
wewnątrz całej komórki. 
Układ ten składa się z 
cewek poprzecznych i 
siateczki 
sarkoplazmatycznej. 

Funkcja mięśni:

• Mięśnie agonistyczne 

(protagonistyczne) – to grupa 
mięśni, których skurcz 
powoduje określony ruch, np. 
zginanie,

• Mięśnie antagonistyczne – 

przeciwstawiają się mięśniom  
wykonawcom (agonistom),

• Mięśnie synergistyczne – 

asystują mięśniom 
agonistycznym , stabilizują 
staw 

Ze względu na rodzaj pracy 

wyróżniamy:

• Skurcze izotoniczne – mięsień się 

skraca podnosząc jednocześnie 
ciężar

• Skurcze izometryczne – mięsień nie 

zmienia swojej długości

Pobudzenie mięśnia:

• Impuls nerwowy
• Uwolnienie neurotransmitera 

(acetylocholina)

• Depolaryzacja błony 

komórkowej

• Rozchodzenie się pobudzenia 

po sarkolemmie

• Uwalnianie jonów Ca

Energia skurczu 

mięśnia:

• ATP – ulega rozpadowi
• ATP – ulega ciągłej resyntezie
 z glikogenu 

zmagazynowanego w 
mięśniach, na drodze 
beztlenowej oraz z przemian 
metabolicznych

Mięśnie człowieka

• Zawierają włókna FT i ST

FT:

• Charakteryzują się wysoką 

wydolnością beztlenową i 
wykonują krótkotrwałe 
wysiłki o wysokiej 
intensywności

ST:

• Charakteryzują się wysoką 

wydolnością tlenową i 
wykonują krótkotrwałe 
wysiłki o niskiej 
intensywności