TECHNIKI POZNAWANIA

TECHNIKI POZNAWANIA

UCZNIÓW

UCZNIÓW

ORAZ

ORAZ

OGRANICZENIA

OGRANICZENIA

STOSOWANYCH TECHNIK

STOSOWANYCH TECHNIK

OBSERWACJA

OBSERWACJA



Systematyczne rejestrowanie zachowań ucznia i

Systematyczne rejestrowanie zachowań ucznia i

dokonywanie ich interpretacji

dokonywanie ich interpretacji



Stanowi bardzo ważne źródło informacji, na podstawie

Stanowi bardzo ważne źródło informacji, na podstawie

których w umyśle nauczyciela kształtuje się obraz ucznia

których w umyśle nauczyciela kształtuje się obraz ucznia



Warunki prowadzenia obserwacji:

Warunki prowadzenia obserwacji:



celowość

celowość



wybiórczość

wybiórczość



planowość

planowość



dokładność

dokładność



obiektywność

obiektywność

OBSERWACJA

OBSERWACJA



Z uwagi na aktywność nauczyciela:

Z uwagi na aktywność nauczyciela:



bierna – obserwowanie i rejestrowanie zachowania

bierna – obserwowanie i rejestrowanie zachowania

ucznia

ucznia



czynna – stwarzanie przez nauczyciela określonych

czynna – stwarzanie przez nauczyciela określonych

sytuacji prowokujących do danego zachowania

sytuacji prowokujących do danego zachowania



Z uwagi na poziom kategoryzacji (luźna-w pełni

Z uwagi na poziom kategoryzacji (luźna-w pełni

skategoryzowana):

skategoryzowana):



luźna (zbieranie wszystkich danych dotyczących

luźna (zbieranie wszystkich danych dotyczących

zachowania ucznia)

zachowania ucznia)



skategoryzowana (obserwowanie określonego

skategoryzowana (obserwowanie określonego

zachowania, czy wystąpiło w trakcie obserwacji)

zachowania, czy wystąpiło w trakcie obserwacji)



obserwacja celowa (określony cel i obserwowane jest

obserwacja celowa (określony cel i obserwowane jest

wszystko, co się z nim wiąże)

wszystko, co się z nim wiąże)

OBSERWACJA

OBSERWACJA



ZAGROŻENIA:

ZAGROŻENIA:



brak obiektywności

brak obiektywności

– wcześniejsze

– wcześniejsze

doświadczenia, uprzedzenia wpływają na

doświadczenia, uprzedzenia wpływają na

interpretację

interpretację



błąd przedwczesnej interpretacji

błąd przedwczesnej interpretacji

– wydawanie

– wydawanie

sądów i ocen, interpretowanie bez posiadania

sądów i ocen, interpretowanie bez posiadania

wystarczających informacji

wystarczających informacji



błąd powierzchowności

błąd powierzchowności

– interpretacja bez

– interpretacja bez

wystarczającego wniknięcia w motywy

wystarczającego wniknięcia w motywy

działania

działania

BEZPOŚREDNIE

BEZPOŚREDNIE

WYPOWIEDZI UCZNIA

WYPOWIEDZI UCZNIA



METODY UZYSKIWANIA INFORMACJI

METODY UZYSKIWANIA INFORMACJI

BEZPOŚREDNIO OD UCZNIA:

BEZPOŚREDNIO OD UCZNIA:



ankieta

ankieta



wywiad

wywiad



badanie socjometryczne

badanie socjometryczne

ANKIETA

ANKIETA



Umożliwia badanie wielu osób równocześnie

Umożliwia badanie wielu osób równocześnie



Zapewnia zachowanie anonimowości

Zapewnia zachowanie anonimowości



Umożliwia szybkie zebranie informacji o

Umożliwia szybkie zebranie informacji o

typowych opiniach

typowych opiniach



Nie można zmienić pytań w trakcie

Nie można zmienić pytań w trakcie



Nie można obserwować reakcji emocjonalnych

Nie można obserwować reakcji emocjonalnych



Nie umożliwia poznanie konkretnego ucznia

Nie umożliwia poznanie konkretnego ucznia



Nie umożliwia poznanie dogłębnych motywów

Nie umożliwia poznanie dogłębnych motywów

wyboru

wyboru

ANKIETA

ANKIETA



FORMY PYTAŃ

FORMY PYTAŃ



Otwarte

Otwarte

– nie narzucają żadnej określonej

– nie narzucają żadnej określonej

formy odpowiedzi

formy odpowiedzi



Zamknięte

Zamknięte

– ustalone wcześniej możliwe

– ustalone wcześniej możliwe

odpowiedzi

odpowiedzi



Półotwarte

Półotwarte

– wybór odpowiedzi z zestawu, z

– wybór odpowiedzi z zestawu, z

możliwością dopisania własnej

możliwością dopisania własnej



Różnicowanie znaczeniowe

Różnicowanie znaczeniowe

– dokonanie oceny

– dokonanie oceny

stopnia natężenia czy częstotliwości w

stopnia natężenia czy częstotliwości w

zakresie jakiejś cechy

zakresie jakiejś cechy

WYWIAD

WYWIAD



Bezpośrednie zadawanie pytań przez nauczyciela uczniowi

Bezpośrednie zadawanie pytań przez nauczyciela uczniowi



Metoda ta ma charakter bardziej zindywidualizowany

Metoda ta ma charakter bardziej zindywidualizowany



Umożliwia zdobycie wiedzy dotyczącej przyczyn i motywów

Umożliwia zdobycie wiedzy dotyczącej przyczyn i motywów

zachowania, postawach, wartościach, źródłach trudności

zachowania, postawach, wartościach, źródłach trudności



Umożliwia obserwację zachowania i ekspresji emocjonalnej

Umożliwia obserwację zachowania i ekspresji emocjonalnej

ucznia

ucznia



Bardzo ważną rolę odgrywa kontakt miedzy nauczycielem a

Bardzo ważną rolę odgrywa kontakt miedzy nauczycielem a

uczniem, wpływ na niego mają:

uczniem, wpływ na niego mają:



Wcześniejsze doświadczenia ucznia (dotyczące nauczycieli i szkoły)

Wcześniejsze doświadczenia ucznia (dotyczące nauczycieli i szkoły)



Stosunek ucznia do danego nauczyciela:

Stosunek ucznia do danego nauczyciela:



Negatywny – niechęć wobec kontaktu, brak szczerości

Negatywny – niechęć wobec kontaktu, brak szczerości



Pozytywny – chęć przypodobania się, reagowania zgodnie z

Pozytywny – chęć przypodobania się, reagowania zgodnie z

oczekiwaniami nauczyciela

oczekiwaniami nauczyciela

WYWIAD

WYWIAD



Główne typy wywiadu:

Główne typy wywiadu:



Swobodny

Swobodny

– nauczyciel nie ma

– nauczyciel nie ma

sprecyzowanego planu zbierania informacji,

sprecyzowanego planu zbierania informacji,

pytania są zadawane w sposób spontaniczny,

pytania są zadawane w sposób spontaniczny,

podporządkowane aktualnego kierunkowi

podporządkowane aktualnego kierunkowi

rozmowy, dominują pytania otwarte

rozmowy, dominują pytania otwarte



Kierowany

Kierowany

– nauczyciel zadaje pytania

– nauczyciel zadaje pytania

przygotowane wcześniej, wśród nich

przygotowane wcześniej, wśród nich

przeważają pytania zamknięte

przeważają pytania zamknięte



Mieszany

Mieszany

– w różnych fazach przebiegu

– w różnych fazach przebiegu

przyjmuje cechy wywiadu swobodnego bądź

przyjmuje cechy wywiadu swobodnego bądź

kierowanego

kierowanego

METODA SOCJOGRAMU

METODA SOCJOGRAMU



Polega na zadawaniu pytań uczniom, pytania te zachęcają do

Polega na zadawaniu pytań uczniom, pytania te zachęcają do

dokonania pozytywnych lub negatywnych wyborów kolegów z tej

dokonania pozytywnych lub negatywnych wyborów kolegów z tej

samej klasy

samej klasy



Umożliwia zebranie informacji o całej klasie (obserwację struktury i

Umożliwia zebranie informacji o całej klasie (obserwację struktury i

dynamiki klasy) i poszczególnych uczniach

dynamiki klasy) i poszczególnych uczniach



Nie umożliwia zbierania informacji o przyczynach danej sytuacji,

Nie umożliwia zbierania informacji o przyczynach danej sytuacji,

ponieważ uczniowie dokonują swoich wyborów bez uzasadnienia

ponieważ uczniowie dokonują swoich wyborów bez uzasadnienia



Kategorie określające status socjometryczny :

Kategorie określające status socjometryczny :



POPULARNY

POPULARNY

– wysoko na skali najbardziej lubiany, nisko na skali

– wysoko na skali najbardziej lubiany, nisko na skali

najmniej lubiany

najmniej lubiany



KONTROWERSYJNY

KONTROWERSYJNY

- wysoko na skali najbardziej lubiany, wysoko na

- wysoko na skali najbardziej lubiany, wysoko na

skali najmniej lubiany

skali najmniej lubiany



LEKCEWAŻONY

LEKCEWAŻONY

- nisko na skali najbardziej lubiany, nisko na skali

- nisko na skali najbardziej lubiany, nisko na skali

najmniej lubiany

najmniej lubiany



ODRZUCANY

ODRZUCANY

- nisko na skali najbardziej lubiany, wysoko na skali

- nisko na skali najbardziej lubiany, wysoko na skali

najmniej lubiany

najmniej lubiany



NIE WYRÓZNIAJĄCY SIĘ

NIE WYRÓZNIAJĄCY SIĘ

– średnie wyniki na obydwu skalach

– średnie wyniki na obydwu skalach

ZGADNIJ KTO …

ZGADNIJ KTO …



Metoda zbliżona do socjometrii

Metoda zbliżona do socjometrii



Zadaniem każdego ucznia jest wpisanie

Zadaniem każdego ucznia jest wpisanie

na kartce tych uczniów, których

na kartce tych uczniów, których

zachowanie odpowiada zaprezentowanej

zachowanie odpowiada zaprezentowanej

przez nauczyciela charakterystyce

przez nauczyciela charakterystyce



Należy zachować ostrożność w kwestii

Należy zachować ostrożność w kwestii

wyborów negatywnych:

wyborów negatywnych:



może to być traktowane jak donosicielstwo

może to być traktowane jak donosicielstwo



może wywoływać zakłopotanie

może wywoływać zakłopotanie



może powodować konflikty motywacyjne

może powodować konflikty motywacyjne

ANALIZA WYTWORÓW

ANALIZA WYTWORÓW

UCZNIA

UCZNIA

–METODY

–METODY

AUTOEKSPRESYJNE

AUTOEKSPRESYJNE



Skłonienie ucznia do spontanicznego

Skłonienie ucznia do spontanicznego

zachowania, które może pośrednio

zachowania, które może pośrednio

dostarczyć informacji dotyczących

dostarczyć informacji dotyczących

osobowości ucznia (postaw, potrzeb,

osobowości ucznia (postaw, potrzeb,

wartości, aspiracji itp.)

wartości, aspiracji itp.)



METODY AUTOEKSPRESYJNE:

METODY AUTOEKSPRESYJNE:



wypowiedź pisemna

wypowiedź pisemna



techniki niedokończonych zdań

techniki niedokończonych zdań



rysunek

rysunek



inscenizacja

inscenizacja

EKSPERYMENT NATURALNY

EKSPERYMENT NATURALNY



Metoda polegająca na

Metoda polegająca na

manipulowaniu jednym czynnikiem

manipulowaniu jednym czynnikiem

(zmienna niezależna), aby określić

(zmienna niezależna), aby określić

wpływ tej manipulacji na inny

wpływ tej manipulacji na inny

czynnik (zmienna zależna)

czynnik (zmienna zależna)

SFERY POZNANIA

SFERY POZNANIA



WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA DETERMINUJĄCE

WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA DETERMINUJĄCE

OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE

OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE



możliwości umysłowe i preferencje

możliwości umysłowe i preferencje

poznawcze (inteligencja, zdolności, style

poznawcze (inteligencja, zdolności, style

poznawcze)

poznawcze)



motywacja do nauki i uczenia się w ogóle

motywacja do nauki i uczenia się w ogóle



SYTUACJA UCZNIA W ŚRODOWISKU

SYTUACJA UCZNIA W ŚRODOWISKU

KLASY

KLASY



OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ

WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA DETERMINUJĄCE

WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA DETERMINUJĄCE

OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE

OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE

-możliwości umysłowe i preferencje

-możliwości umysłowe i preferencje

poznawcze

poznawcze



Inteligencja

Inteligencja



uczniowie z zaburzeniami rozwoju umysłowego

uczniowie z zaburzeniami rozwoju umysłowego



uczniowie z fragmentarycznymi deficytami rozwoju

uczniowie z fragmentarycznymi deficytami rozwoju



Zaburzenia w zakresie pobudzania i hamowania

Zaburzenia w zakresie pobudzania i hamowania

zachodzące w układzie nerwowym

zachodzące w układzie nerwowym



uczniowie nadpobudliwi

uczniowie nadpobudliwi



uczniowie zahamowani

uczniowie zahamowani



Zdolności, wysoki poziom myślenia twórczego

Zdolności, wysoki poziom myślenia twórczego



Style poznawcze – sposób organizowania

Style poznawcze – sposób organizowania

materiału

materiału

WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA DETERMINUJĄCE

WŁAŚCIWOŚCI UCZNIA DETERMINUJĄCE

OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE

OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE

-motywacja do nauki i uczenia się w

-motywacja do nauki i uczenia się w

ogóle

ogóle



Dominujące motywy uczenia się

Dominujące motywy uczenia się



Motywy uczenia się poszczególnych

Motywy uczenia się poszczególnych

przedmiotów

przedmiotów



Poziom lęku i niepokoju związanego

Poziom lęku i niepokoju związanego

z nauką szkolną (lęk szkolny,

z nauką szkolną (lęk szkolny,

nerwica szkolna)

nerwica szkolna)

SYTUACJA UCZNIA

SYTUACJA UCZNIA

W ŚRODOWISKU KLASY

W ŚRODOWISKU KLASY



Pozycja ucznia w klasie (jego popularność)

Pozycja ucznia w klasie (jego popularność)



Socjometria

Socjometria



Rola ucznia w klasie

Rola ucznia w klasie



„

„

Zgadnij kto…”

Zgadnij kto…”



Występowanie zachowań nieprawidłowych

Występowanie zachowań nieprawidłowych

ze strony otoczenia

ze strony otoczenia



ofiara przemocy

ofiara przemocy



sprawca przemocy

sprawca przemocy

UCZEŃ JAKO OFIARA

UCZEŃ JAKO OFIARA

I SPRAWCA PRZEMOCY

I SPRAWCA PRZEMOCY



OFIARA CZĘSTO:

OFIARA CZĘSTO:



jest obiektem dokuczania, nosi brzydkie przezwisko, wysługują się nią, nosi na

jest obiektem dokuczania, nosi brzydkie przezwisko, wysługują się nią, nosi na

sobie ślady przemocy

sobie ślady przemocy



jest izolowana

jest izolowana



niechętnie włącza się do wspólnych działań

niechętnie włącza się do wspólnych działań



wygląda na osobę cierpiącą, nieszczęśliwą, przygnębioną

wygląda na osobę cierpiącą, nieszczęśliwą, przygnębioną



trzyma się blisko nauczyciela

trzyma się blisko nauczyciela



ma trudności w wypowiadaniu się w klasie

ma trudności w wypowiadaniu się w klasie



pogarsza się w nauce

pogarsza się w nauce



SPRAWCA CZĘSTO CHARAKTERYZUJE SIĘ:

SPRAWCA CZĘSTO CHARAKTERYZUJE SIĘ:



siłą fizyczną i większą sprawnością w grach sportowych

siłą fizyczną i większą sprawnością w grach sportowych



duża potrzebą dominacji i podporządkowywania sobie innych

duża potrzebą dominacji i podporządkowywania sobie innych



buntowniczością, skłonnością do przeciwstawiania się, również osobom

buntowniczością, skłonnością do przeciwstawiania się, również osobom

dorosłym

dorosłym



niskim poziomem empatii

niskim poziomem empatii



angażowaniem się w działania aspołeczne

angażowaniem się w działania aspołeczne



popularnością wśród rówieśników (pewnej grupy)

popularnością wśród rówieśników (pewnej grupy)

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ



POTRZEBY

POTRZEBY



szczególnie ważna potrzeba osiągnięć –

szczególnie ważna potrzeba osiągnięć –

ujawnia się wówczas, gdy podstawowym

ujawnia się wówczas, gdy podstawowym

motywem działania jest sam sukces

motywem działania jest sam sukces



Osoby z wysoką potrzebą osiągnięć

Osoby z wysoką potrzebą osiągnięć



wybiorą zadania o średnim poziomie trudności,

wybiorą zadania o średnim poziomie trudności,



cechuje je niewielka odporność na niepowodzenia,

cechuje je niewielka odporność na niepowodzenia,



w sytuacjach napięcia, stresu osiągają niższe wyniki

w sytuacjach napięcia, stresu osiągają niższe wyniki



Metoda poznawania potrzeb – „Złota rybka”

Metoda poznawania potrzeb – „Złota rybka”

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ



POSTAWY

POSTAWY



szczególnie ważna postawa wobec nauczyciela i

szczególnie ważna postawa wobec nauczyciela i

szkoły

szkoły



dane z wypowiedzi uczniów świadczą o ich

dane z wypowiedzi uczniów świadczą o ich

postawach dotyczących danego zachowania,

postawach dotyczących danego zachowania,

ale nie zapewniają o ich wystąpieniu

ale nie zapewniają o ich wystąpieniu



metoda poznania:

metoda poznania:



ankieta

ankieta



zdania niedokończone

zdania niedokończone



pomiar identyfikacji

pomiar identyfikacji

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ



WARTOŚCI

WARTOŚCI



szczególnie ważne wartościowanie

szczególnie ważne wartościowanie

nauki, wiedzy i osiągnięć szkolnych

nauki, wiedzy i osiągnięć szkolnych



metoda poznania:

metoda poznania:



lista wartości - ustalenie hierarchii

lista wartości - ustalenie hierarchii



niedokończone zdania

niedokończone zdania



wypowiedzi pisemne

wypowiedzi pisemne

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ



SAMOOCENA

SAMOOCENA



Informacje dotyczące własnego „ja” ucznia (ja realne i ja idealne)

Informacje dotyczące własnego „ja” ucznia (ja realne i ja idealne)



metody poznania:

metody poznania:



lista przymiotników (opisanie siebie)

lista przymiotników (opisanie siebie)



POCZUCIE PODMIOTOWOŚCI

POCZUCIE PODMIOTOWOŚCI



poczucie postrzegania siebie jako podmiotu lub przedmiotu

poczucie postrzegania siebie jako podmiotu lub przedmiotu

działań (poczucie kontroli zewnętrznej lub wewnętrznej)

działań (poczucie kontroli zewnętrznej lub wewnętrznej)



szczególnie ważne w sferze:

szczególnie ważne w sferze:



kontaktów w grupie rówieśniczej

kontaktów w grupie rówieśniczej



kontaktów z rodzicami

kontaktów z rodzicami



osiągnięć szkolnych

osiągnięć szkolnych



różnorodności zdarzeń pomyślnych i niepomyślnych

różnorodności zdarzeń pomyślnych i niepomyślnych



metody poznania:

metody poznania:



ankieta (wybór między moją aktywnością i skutecznością a

ankieta (wybór między moją aktywnością i skutecznością a

działaniami kogoś z zewnątrz)

działaniami kogoś z zewnątrz)