PODZIAŁY NA OKRESY
ROZWOJOWE W PSYCHOLOGII
POLSKIEJ
• Jakiekolwiek umiejętności- funkcje
posiadamy w życiu dorosłym umiejętność
widzenia, słuchania, umiejętność
poruszania się, utrzymywania równowagi,
myślenia, kierowania własnym
zachowaniem, umiejętność życia w
społeczeństwie, pełnienia ról związanych z
płcią itd. to ich „początek” zaczyna się z
chwilą urodzenia, a potem przechodzą one
wszystkie etapy rozwojowe właściwe dla
rozwoju człowieka.
• Oczywiście mówimy tu o rozwoju już
po narodzinach, nie zapominając
jednak, że istotną rzeczą jest
prawidłowy przebieg ciąży i
prawidłowy rozwój płodu.
• Ludzie zawsze oceniają niemowlęta
zaraz po urodzeniu. W starożytności,
kobiety obmywały nowonarodzone
dzieci winem, aby sprawdzić czy nie
są chore na padaczkę.
• Niemowlęta były oceniane pod
względem prawidłowości rozwoju
przez specjalne konsylia, które
decydowały o tym czy dziecko będzie
wychowywane czy też zostanie
zrzucone ze skały jak w starożytnej
Sparcie.
• Obecnie niemowlęta też są oceniane
zaraz po urodzeniu.
• Do oceny stanu noworodka służy tzw.
Skala Apgar ( od nazwiska
twórczyni).
• W Polsce stosuje się też słowo SOPOT
od liter następujących wyrazów: skóra,
oddech, puls, odruch, tonus. Są to
kryteria w/g, których oceniany jest
noworodek. W zależności od stanu
noworodka w/g tych kryteriów
noworodkowi przypisana jest określona
liczba punktów. Maksymalnie może on
dostać 10 punktów.
• SKÓRA - sinica całego ciała
0
• (kolor) - tułów różowy, sinica
części
• dystalnych kończyn
1
• - całe ciało różowe
2
• ODDECH - brak oddechu
0
• - wolny i nieregularny
1
• - głośny płacz
2
• PULS - niewyczuwalny
0.
• - < 100
1
• - > 100
2
• ODRUCH ( rekcja na bodźce np.
wprowadzenie cewnika do nosa)
• - brak
0
• - grymas twarzy
1
kaszel lub kichanie 2
• TONUS – napięcie mięśni
• - brak napięcia,
• wiotkość ogólna 0 pkt.
• - napięcie obniżone
• zgięte kończyny 1 pkt.
• - napięcie prawidłowe
• samodzielne ruchy 2
pkt.
OCENA w punktach
• 10-9 noworodek w dobrym stanie
• 8-7 noworodek zmęczony porodem
• 6-4 zamartwica średniego stopnia
• 3-0 zamartwica ciężka
• Zamartwica spowodowana jest
niedotlenieniem, szczególnie przy
zamartwicy ciężkiej można
spodziewać się uszkodzenia
centralnego układu nerwowego ( np.
dziecięce porażenie mózgowe).
• ( za Żebrowską, Psychologia rozwojowa
dzieci i młodzieży)
• niemowlęctwo pierwszy rok życia
• wiek poniemowlęcy od 1do3 lat
• wiek przedszkolny od 3 do 7lat
• młodszy wiek szkolny od 7 do 11-12 lat
• wiek dorastania od 12-13 do 17-18 lat
• Pierwszy miesiąc życia dziecka
nazywamy stadium noworodka.
Charakterystyka stadium
noworodka.
• Proporcje ciała – stosunkowo duża
głowa, mała twarz, wysokie czoło,
duże oczy, zadarty nosek, małe usta,
długi tułów, a kończyny krótkie.
• Wygląd twarzy noworodka, a
szczególnie wysokie czoło, duże oczy,
zadarty nosek, małe usteczka
powoduje zarówno u kobiet i
mężczyzn odruch opiekuńczy.
• W dorosłym życiu jeśli u kobiety
zachowają się niektóre proporcje i
cechy twarzy noworodka np. wysokie
czoło, duże oczy, zadarty nos, to
najczęściej może ona liczyć na wielką
opiekuńczość ze strony płci przeciwnej.
• Cechy twarzy noworodka
wykorzystywane są także przez
rysowników, do tworzenia postaci,
które mają wzbudzić sympatię.
• Układ kostny – tkanka kostna jest
miękka ma budowę włóknisto-
chrzęstną.
• Kości czaszki są nie zrośnięte i
połączone włóknisto-chrząstkowymi
spojeniami nazywanymi
ciemiączkami.
• Ciemiączko duże – zetkniecie kości
ciemieniowych i czołowych.
• Ciemiączko małe – zetknięcie kości
ciemieniowych i potylicznej.
• Ciemiączko małe zarasta się w
pierwszym kwartale życia,
ciemiączko duże ok. 15 miesiąca
życia.
• Jak sadzicie dlaczego kości czaszki
nie są zrośnięte po urodzeniu tylko
kostnieją później?
• Jedna z metod oceny rozwoju
niemowlęcia -ocena dojrzałości
szkieletowej na podstawie czasu
pojawienia się tzw. jąder kostnienia i
stopnia zaawansowania rozwoju kośćca.
• Najczęściej oceny dokonuje się na
podstawie radiogramu ręki i nadgarstka
i porównuje się je ze specjalnymi
atlasami.
• Dopuszczalne opóźnienie rozwoju
kostnego do dwóch lat, opóźnienie
mogą wywoływać rożne choroby
miedzy innymi zaburzenia
wydzielania hormonu wzrostu.
pamiętacie karłowatość
emocjonalną- deprywacyjną?)
• Układ mięśniowy –nie jest całkowicie
rozwinięty, włókna mięśniowe są
cienkie, siła skurczu niewielka.
Zaznacza się wyraźna przewaga
zginaczy.
• Postawę leżącego noworodka charakteryzują:
• asymetria tzn. kiedy noworodek leży na
plecach, głowa jest prawie zawsze zwrócona
na bok, a kończyny ułożone w sposób
asymetryczny( np. jedna nóżka leży prosto, a
druga jest zgięta w kolanie) oraz tendencja do
przewagi zginaczy tzn. noworodek położony
na brzuszku przyciąga rączki i nóżki do
tułowia, sprawiając wrażenie skulonego,
główka pozostaje zwrócona w jedną stronę.
UWAGA
• Jeśli noworodek ma kończyny stale
wyprostowane, jest to objaw
chorobowy, świadczący o
nieprawidłowym obniżeniu napięcia
mięśniowego ( hipotonia
patologiczna).
• Główka noworodka posadzonego
opada ku przodowi, a kręgosłup zgina
się na całej przestrzeni tj. od okolicy
szyjnej do okolicy lędźwiowo-
krzyżowej.
• Układ nerwowy – ukształtowany, ale
nie jest w pełni dojrzały.
• Ciężar mózgu noworodka w ciągu
pierwszego roku życia zwiększa się
więcej niż dwukrotnie- średni
ciężar mózgu noworodka wynosi
380g, dziecka 9- miesięcznego-
ok730g, a dziecka półtorarocznego
ok. 985g (Żebrowska).
• W toku rozwoju niemowlęcia nie
wzrasta liczba komórek, natomiast
następują zmiany
jakościowe( dojrzewanie,
różnicowanie).
• Wcześniactwo, niska waga
urodzeniowa, można spodziewać się
mniej wydolnego układu nerwowego.
• Układy wewnętrzne-
przekształceniom ulegają:
• – układ krążenia, pokarmowy,
wydalniczy, każdy z tych układów
musi przestawić się z funkcjonowania
w życiu płodowym na sposób
funkcjonowania w życiu niezależnym
od środowiska macicy matki.
• Stadium noworodka kończy się, gdy
organizm przystosuje się do tych
zmienionych warunków życiowych.
• Noworodek, jego układ nerwowy, aby
funkcjonować po urodzeniu jest
wyposażony w tzw. reakcje wrodzone
inaczej odruchy bezwarunkowe.
Odruchy bezwarunkowe
dzielimy na trzy grupy:
• 1.odruchy wspólne dla noworodka i
człowieka dorosłego np.
• - odruch źrenicowy polegający na
zwężeniu źrenicy pod wpływem
światła( jedno z badań diagnostycznych,
źrenice nie reagujące na światło)
• -odruch mrugania, czyli zamkniecie
powiek pod wpływem dotknięcia rogówki,
• -odruchy pokarmowe np. odruch
wydzielania śliny, ssania.
• 2. odruchy normalne dla noworodka i
niemowlęcia, a patologiczne u człowieka
dorosłego.
• np. odruch Babińskiego, który polega
na tym, ze przy podrażnieniu podeszwy
stopy duży palec podnosi się do góry.
Odruch ten w okresie niemowlęctwa
zanika.
• U człowieka dorosłego prawidłowo przy
drażnieniu podeszwy stopy wszystkie palce
powinny zgiąć się w dół.
• Występowanie odruchu Babińskiego u
człowieka dorosłego tzn. palec duży
podniesie się do góry jest objawem
patologicznym.
• Ten odruch jest wykorzystywany w
diagnostyce neurologicznej, świadczy
bowiem o patologicznych zmianach w
ośrodkowym układzie nerwowym
(uszkodzenie mózgu, rdzenia
kręgowego)
3.Odruchy występujące tylko u
niemowląt.
• - odruch chwytny- przy dotknięciu jakimś
przedmiotem wewnętrznej powierzchni
dłoni noworodka dłoń zaciska się mocno, i
nie puszcza przedmiotu.
• - odruch toniczno-szyjny- gdy noworodek
leży na wznak i przekręcimy mu główkę w
prawo to prawa ręka wyprostuje się, a lewa
się kurczy. Gdy noworodkowi podnosi się
główkę w górę to podnoszą się także
kończyny i na odwrót, gdy opuszcza się
główkę to opuszczają się także kończyny.
• - odruch oczno-karkowy Peipera- gdy
silne światło działa nagle na oko
noworodka, jego głowa cofa się
wstecz, jest zależność miedzy
natężeniem światła a cofnięciem
głowy.
• - Odruch Moro inaczej odruch
obejmowania- występuje w sytuacji nagłego
szarpnięcia np. gdy gwałtownie wyciągniemy
spod dziecka kocyk, szybkiego opuszczenie go
do pozycji leżącej, ale także w sytuacji
nagłego, hałasu.
• Odruch Moro polega na szybkim ruchu
wyprostnym kończyn górnych z szeroko
rozstawionymi palcami, i równie szybkim ich
zgięciu w stawach łokciowych i przyciśnięciu
ich do piersi z zaciśniętymi pięściami. ( zanika
ok. 6 miesiąca życia).
• Odruch Moro i odruch toniczno- szyjny
są wrodzone i są przejawem
funkcjonowania narządu równowagi inaczej
aparatu przedsionkowego.
• Jest to jeden z najwcześniej
funkcjonujących receptorów już w okresie
płodowym.
• Analizuje zmiany napięcia mięśni płodu,
dzięki czemu płód wraca do normalnego
położenia.
• Aparat przedsionkowy –część ucha
wewnętrznego, składający się z przedsionka i
kanałów półkolistych( błędnik), które biorą
udział w utrzymywaniu równowagi kinetycznej
( kanały) i statycznej ( przedsionek) ciała.
• Podrażnienie błędnika- zaburzenia
równowagi, dla wielu pacjentów konieczność
używania sprzętu rehabilitacyjnego np.
balkonika. Zwykłe potkniecie się wymaga
sprawnie działającego aparatu
przedsionkowego.
odruch orientacyjno-
badawczy.
• Istotnym odruchem wrodzonym na który
trzeba zwrócić uwagę jest odruch
orientacyjno- badawczy.
• Noworodek zwraca głowę i oczy w
kierunku źródła światła , także wodzi
oczami za wolno poruszającymi się
przedmiotami. Jest to istotny odruch,
pomocny w rozwoju dziecka a szczególnie
w wykształcaniu się związków
czasowych.
• U człowieka dorosłego odruch ten występuje
także, może być używany do spostrzegania i
oceniania niebezpieczeństwa, ale także do
rozpoznawania innych sytuacji np. słysząc
nieznany dźwięk najpierw zaczynamy go
słuchać z uwagą, możemy go rozpoznać i
wtedy mówimy „acha” to ktoś otwiera
drzwi, a jeśli nie rozpoznajemy go zbliżamy
się do źródła dźwięku i staramy się ustalić
co go wydaje.