Źródła zanieczyszczeń

 

 

Pojęcie zanieczyszczeń

Zanieczyszczenie środowiska — stan 
środowiska wynikający z wprowadzania 
do powietrza, wody lub gruntu, substancji 
stałych, ciekłych lub gazowych lub energii 
w takich ilościach i takim składzie, że 
może to ujemnie wpływać na zdrowie 
człowieka, przyrodę ożywioną, klimat, 
glebę, wodę lub powodować inne 
niekorzystne zmiany np. korozję metali.

Zanieczyszczeniami nazywamy 
uboczne wytwory ludzkich działań, które 
negatywnie wpływają na środowisko 
naturalne

 

 

Źródła zanieczyszczeń

Zanieczyszczenie środowiska może być 
spowodowane  przez źródła naturalne 
(np.wulkany) lub sztuczne (antropogeniczne - 
spowodowane działalnością człowieka), które 
następuje w wyniku niezamierzonej, ale 
systematycznej działalności człowieka, polegającej 
na ciągłej emisji czynników degradujących 
środowisko lub jest następstwem awarii będącej 
przyczyną nagłego uwolnienia zanieczyszczeń.

 

 

Źródła naturalne

Zaliczamy do nich:

- odchody zwierzęce,

- wymywane składniki gleby,

- ścieki komunalne,

- starzenie się drzew iglastych,

- erozja skał,

- powodzie,

- gnijące szczątki organiczne,

- wymywanie składników z osadów dennych,

- naturalne uwalnianie się ropy naftowej,

- wybuchy wulkanów. 

 

 

Źródła sztuczne:

W ich skład wchodzą:

- katastrofy tankowców,

- rowy meliracyjne,

- rolnictwo (środki ochrony roślin i 

zwierząt nawozy sztuczne),

- wrzucanie różnego rodzaju śmieci 

do wody,

- przemysł farmaceutyczny,

- nieoczyszczone ścieki 

przemysłowe,

- detergenty,

- transport samochodowy,

- wypłukiwanie trujących odpadów 

przez statki,

- górnictwo,

- kopalnie,

- awarie jądrowe,

- hutnictwo,

- odpady toksyczne na dnie 

mórz,

- mleczarnie,

- petrochemia,

- przemysł chemiczny,

- awarie rurociągów,

- szpitale,

- garbarnie. 

 

 

Rodzaje zanieczyszczeń:

Zanieczyszczenia środowiska dzielą się na:

- zanieczyszczenia powietrza,
- zanieczyszczenia gleby,
- zanieczyszczenia wód,
- zanieczyszczenia krajobrazu,
- zanieczyszczenia hałasem,
- zanieczyszczenia światłem,
- skażenia promieniotwórcze.

 

 

Zanieczyszczenia 

powietrza

Nazywamy nimi 
występowanie w atmosferze 
różnych substancji w takiej 
koncentracji i przez tak długi 
czas, że prowadzi do 
szkodliwych konsekwencji 
dla zdrowia lub 
samopoczucia ludzi, dla 
organizmów żywych albo do 
uszkodzeń obiektów 
nieożywionych (np. przez 
korozję).

Główne 

zanieczyszczenia powietrza: 
SO2, NO, CO, troposferyczny 
O3, Pb, pyły, 

 

 

Zanieczyszczenia gleb

Są to wszelkie związki chemiczne 
i pierwiastki promieniotwórcze, a 
także mikroorganizmy, które 
występują w glebach w 
zwiększonych ilościach. Pochodzą 
m.in. ze stałych i ciekłych 
odpadów przemysłowych i 
komunalnych, gazów i pyłów 
emitowanych z zakładów 
przemysłowych (chemicznych, 
petrochemicznych, cementowni, 
hut, elektrowni itp.), gazów 
wydechowych silników 
spalinowych oraz z substancji 
stosowanych w rolnictwie 
(nawozy sztuczne, środki ochrony 
roślin).

Zanieczyszczenia gleby - 
zmiana cech gleby 
uniemożliwiająca jej normalne 
użytkowanie
Główne zanieczyszczenia 
gleby: metale ciężkie, nawozy 
sztuczne

 

 

Zanieczyszczenia wód

Jest to niekorzystne zmiany 
właściwości fizycznych, 
chemicznych i bakteriologicznych 
wody spowodowane 
wprowadzaniem w nadmiarze 
substancji nieorganicznych 
(stałych, płynnych, gazowych), 
organicznych, radioaktywnych 
czy wreszcie ciepła, które 
ograniczają lub uniemożliwiają 
wykorzystywanie wody do picia i 
celów gospodarczych. 

Zanieczyszczenia wody - zmiany 
cech fizycznych, chemicznych i 
biologicznych, uniemożliwiające 
wykorzystanie wód do celów 
pitnych lub gospodarczych. 

Główne zanieczyszczenia wód: 
pestycydy, węglowodory, fenole, 
metale ciężkie

 

 

 

Skażenie 

promieniotwórcze

Jest to znaczny wzrost aktywności promieniotwórczej 
przedmiotów, organizmów żywych, budynków i wielkich 
obszarów, powyżej naturalnego poziomu aktywności 
promieniotwórczej.

Skażenie promieniotwórcze może powstać na skutek (wg 
częstości występowania):
- niewłaściwego składowania materiałów radioaktywnych, 
- wycieku promieniotwórczego z instalacji jądrowych 
(zwykle substancji            chłodzącej reaktor), 
- emisji radioaktywnych gazów na skutek przegrzania 
stosu (lub wybuchu) w elektrowni jądrowej, 
- w rezultacie opadania substancji promieniotwórczych z 
obłoku wybuchu jądrowego po wybuchu bomby jądrowej 
oraz w wyniku tworzenia się ich na ziemi pod działaniem 
neutronów (tzw. promieniotwórczość wzbudzona).

 

 

 

Zanieczyszczenia hałasem

Zanieczyszczenie 
hałasem to 
zanieczyszczenie 
spowodowane dużą 
emisją hałasu przez 
urządzenia 
mechaniczne np. 
maszyny budowlane, 
środki transportu - 
takie jak samoloty, 
samochody, głośniki 
nadające muzykę w 
miejscach publicznych 
itp. 

Jest typowe dla 
środowiska miejskiego. 

 

 

Zanieczyszczenie 

krajobrazu

Polega na zmniejszeniu wartości estetycznych 
otoczenia przez ingerencję człowieka np. hałdy. 

 

 

Zanieczyszczenie 

świetlne

Termin używany na określenie nadmiernego 
oświetlenia nocnego, obecne zwłaszcza w 
miastach. "Zanieczyszczenie" tego typu 
utrudnia obserwację astronomiczną nieba oraz 
ma negatywny wpływ na faunę i florę 
naturalnie przystosowaną do życia w ciemności 
w czasie nocy. Może mieć również niekorzystne 
działanie na zdrowie człowieka. 

 

 

 

 

Szlaki zanieczyszczeń

Wyróżniamy 3 szlaki wnikania 

zanieczyszczeń do środowiska:

- powietrzny,
- wodny,
- glebowy.

 

 

Szlaki zanieczyszczeń c.d.

 

 

 

 

  

Obieg azotu 
Azot jest zawarty w wolnej postaci w atmosferze, w litosferze 
występuje w solach mineralnych, głównie w azotanach, 
azotynach i solach amonowych. W organizmach azot stanowi 
ważny składnik białek. Największą zawartość azotu (około 78%) 
ma powietrze. Producentem wolnego azotu atmosferycznego są 
bakterie denitryfikacyjne, które uwalniają azot z azotanów. Jest 
to ostatnie ogniwo rozpadu białek protoplazmatycznych. Cały 
proces redukcji białek przebiega w czterech etapach, w każdym 
z nich inne grupy bakterii biorą udział w procesie redukcji. Azot 
atmosferyczny z kolei wchodzi w obieg biologiczny poprzez 
przejście w azotany. Proces ten zachodzi głównie w skutek 
symbiozy bakterii z roślinami motylkowymi. Bakterie 
symbiotyczne dostarczają 150 do 400 kg/ha, natomiast bakterie 
wolno żyjące 20 - 30 kg/ha. Dodatkowym źródłem azotanów w 
glebie jest powstanie ich z azotu atmosferycznego w trakcie 
wyładowań atmosferycznych. Azotany pobierane są przez rośliny 
w postaci roztworów wodnych i wbudowywane w aminokwasy. 
Na lądzie rośliny przyswajają 44mln ton azotu rocznie, natomiast 
30 mln ton dostarczają fabryki. (Gołębiowska 1978 r.) 
Przechodząc przez ogniwa troficzne zostają rozłożone do 
azotanów, następnie wracają do obiegu; tylko niewielka część 
zostaje odłożona w osadach głębinowych. Część azotu zostaje też 
przekształcona w mocznik. Azot zawarty w związkach 
białkowych odbywa dłuższą drogę nim zostanie rozłożony

. 

  

 

 

 

 

Obieg fosforu 
Fosfor stanowi ważny element struktury związków 
organicznych. W przyrodzie występuje w postaci fosforanów 
tworzących złoża skalne oraz skał pochodzenia 
organicznego, np. złoża kości kręgowców. Skały te stanowią 
źródło fosforu rozpuszczalnego w wodzie, wraz z którą 
pobierane są następnie przez rośliny. Wchodzący w ich skład 
fosfor wbudowany zostaje następnie w skład związków 
organicznych aż do poziomu troficznego reducentów, gdzie 
uwalniany jest przez wyspecjalizowaną grupę bakterii w 
postaci rozpuszczalnych w wodzie fosforanów, które 
wchodzą w obieg geochemiczny. Część tych fosforanów 
dostaje się do osadów głębinowych oceanów, tam zostaje 
odłożona i wypada z obiegu. Straty te są kompensowane 
przez wietrzenie skał fosforanowych i wymywanie z nich 
związków fosforu rozpuszczalnych w wodzie. Największe 
zakłócenie jakie człowiek powoduje to stosowanie 
nawożenia fosforem i stosowanie środków czystości 
zawierających fosforany, które powodują eutrofizację 
zbiorników wodnych, a tym samy zabijanie życia w 
głębszych warstwach zbiorników wodnych. Ten fosfor 
spływa do morza i w końcu zostaje odłożony na dnie, w ten 
sposób wypada z obiegu przyrody. 

 

 

Obieg węgla 
Rośliny i zwierzęta składają się przede wszystkim z węgla, a 
jego globalny cykl jest odzwierciedleniem produkcji pierwotnej 
i wtórnej. Wpływ człowieka na globalny cykl węgla jest niemal 
tak duży jak na cykl siarki. Największy przepływ globalny cyklu 
węgla odbywa się pomiędzy atmosferą a roślinnością lądową 
oraz między atmosferą a oceanami. Te dwa strumienie węgla 
są niemal równe, a średni czas przebywania atomu węgla w 
atmosferze wynosi około 3 lat. Wahania zawartości CO 2 
atmosferycznego są związane z sezonowością jego poboru 
przez rośliny oraz sezonowością użytkowania paliw i wymiany 
CO 2 z oceanami. W atmosferze znajduje się 2350 mld ton CO 
2 , czyli ok. 641 mld czystego węgla.

 

 

 

 

Obieg siarki 
Siarka uwolniona do atmosfery utlenia się szybko do jonów 
siarczanowych (SO 4 ) i osadza na powierzchni lądów lub w 
oceanach. Do globalnego cyklu siarki przyczynia się emisja 
wulkanów. Jednak największym źródłem emisji siarki jest 
człowiek. Huty metali i elektrownie w ciągu ostatnich 100 lat 
zwiększyły wielkość emisji Aby rozwiązać problem lokalnych 
zanieczyszczeń budowano wyższe kominy w tych zakładach 
przemysłowych, co zmniejszało zanieczyszczenie na poziomie 
gruntu. Wysokie kominy (powyżej 300 m) są obecnie 
standardem , co wpływa jednak na przenoszenie 
zanieczyszczeń przez wiatr na dalsze odległości. Szczególnie 
wrażliwe są ekosystemy słodkowodne z miękką wodą. Brak 
wapnia, który powodowałby buforowanie jest przyczyną 
zakwaszenia. Jednym ze skutków dla środowiska lądowego 
jest degradacja lasów. Powodem jest zakwaszenie gleby, jak i 
też osiadanie SO 2 na liściach i bezpośrednie działanie. 
Zakwaszenie powoduje też niedostępność związków 
potrzebnych roślinom (np. magnezu i wapnia). 

 

 

Dziękuję 