Wykład II

Funkcje finansów

I. Pojęcie funkcji.
II. Funkcja alokacyjne. 
III.Funkcja redystrybucyjna.
IV.Funkcja stabilizacyjna.
V. Inne funkcje finansów publicznych.

 

 

Pojęcie funkcji

Słowo  functio  (łac.)  oznacza  w  zasadzie  czynność, 
może 

jednak 

oznaczać 

współcześnie 

zadanie, 

obowiązek.

W  literaturze  finansowej  pojęcie  funkcji  nie  jest 
rozumiane jednakowo:

funkcje = cele, zadania,
funkcje 

=> 

funkcjonowanie 

= 

stosowanie 

określonych narzędzi i metod,
funkcje => skutki działania.
funkcje => to coś więcej niż cele lub zadania.
 
Dla  potrzeb  wykładów  funkcje  będą  rozumiane  jako 
określone  zadania,  zwykle  wyrażonego  w  nazwie 
funkcji (fiskalna, kontrolna, bodźcowa itp.).

 

 

Funkcja alokacyjna

 

 

DOCHODY 

PUBLICZN

E

WYDATKI 

PUBLICZN

E

PODATKI

SKŁADKI 

UBEZPIECZENIO

WE

INNE

DEFICYT 

PUBLICZN

Y

FUNDUSZE 
PUBLICZNE

CELE

PUBLICZN

E

Prywatne zasoby 

finansowe

Źródła finansowania celów 

publicznych

POŻYCZKI

KREDYTY

 

 

Państwo i samorządy terytorialne mają za zadanie 
realizować cele publiczne.
Cześć z tych celów stanowi tzw. klasyczną sferę 
publiczną. Zalicza się do niej:

bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne 
(wojsko, policja),

sądy,

administrację,

infrastrukturę publiczną.

Cechą powyższych zadań publicznych jest ich 
niemożność bądź nieefektywność finansowania 
poprzez mechanizm rynkowy.

Sfery zadań publicznych

 

 

W miarę upływu czasu zadania socjalne 
państwa uległy poważnemu poszerzeniu o 
takie sfery, które przynajmniej częściowo 
można finansować ze źródeł niepublicznych 
(prywatnych).

Są nimi:

 oświata,

 ochrona zdrowia,

 ubezpieczenie społeczne,

 opieka społeczna,

 kultura i sztuka.

Zadania socjalne państwa

 

 

Główne kierunki wydatków budżetowych wg 

działów w 2006 r.

Wydatki ogółem 225 mld zł

 

 

Główne kierunki wydatków budżetowych wg 

działów w 2007 r.

Wydatki ogółem 259 mld zł = 235 + 

24 (Finansowanie projektów z 

udziałem UE)

 

 

Struktura rodzajowa wydatków budżetu 

państwa

 w 2007 roku (plan)

 

 

 

 

PKB

Wpływy 
fiskalne

Stopa obciążeń 
fiskalnych

A

B

C

100
%

KRZYWA LAFFERA

Optimum 
fiskalne

Optimum alokacyjne

 

 

Funkcja redystrybucyjna

 

 

Krzywa Lorenza

A

B

C

50% dochodu

50% ludności

Krzywa idealnego 

rozkładu 

dochodów

Krzywa 

rozkładu 

dochodów po 

opodatkowani

u

Krzywa 

rozkładu 

dochodów 

przed 

opodatkowani

em

               Pole 

Gini = 
---------------------

           Pole       ABC

 

 

 

Współczynnik Giniego w wybranych krajach 

Europy Wschodniej i Środkowej

Kraj

          Lata 1987-1990

Lata 1996-

1999
Estonia

24                       37

Litwa

23                            34

Łotwa

24

                        32

Czechy

19

                        25

Polska

28

33

Węgry

21

25

Źródło: A. Krajeńska, Podatki. Unia Europejska. Polska. Kraje nadbałtyckie, Polskie 

Wydawnictwo  Ekonomiczne, Warszawa 2004, s. 162.

 

 

 

 

 

Struktura dochodów budżetu państwa w 

2007 r. (plan)

 

 

Funkcja redystrybucyjna

Państwo 

przy 

pomocy 

instrumentów 

finansowych  (podatki,  opłaty,  składki)  dokonuje 
wtórnego 

podziału 

dochodu 

narodowego 

(redystrybucji)  według  kryteriów  uznanych  za 
„słuszne” czy też „sprawiedliwe”.

  Podział  ten  ma  zapewnić  bardziej  równomierny 
podział wyprodukowanych dóbr (krzywa Lorenza).

  Etap  gromadzenia  dochodów  publicznych 
określany  jest  często  mianem  fazy  dystrybucji 
dochodów.  Nie  może  być  on  jednak  oderwany  od 
skali  i  struktury  wydatków,  gdyż  to  wydatki 
uzasadniają dochody, nie zaś odwrotnie. 

 

 

Funkcja stabilizacyjna

 

 

 

 

W  ramach  funkcji  alokacyjnej    państwo  stara  się  łagodzić 
wahania  cyklu  koniunkturalnego  co  ma  zapewnić  bardziej 
stabilny i stały wzrost gospodarczy.

Przyjmuje,  że  wzrost  gospodarczy  jest  źródłem  dobrobytu 
społeczeństwa.

W okresie recesji gospodarczej poprzez np. obniżki podatków, 
wprowadzanie 

ulg 

podatkowych, 

większe 

zasiłki 

dal 

bezrobotnych,  wyższe  wydatki  inwestycje,  wzmaga  się  popyt 
globalny.

W  okresie  dobrej  koniunktury  zadaniem  państwa  jest 
ograniczanie  popytu  (tzw.  schładzanie  gospodarki)  przy 
pomocy  instrumentów  fiskalnych  (manipulowanie  dochodami 
i wydatkami publicznymi) i pieniężnych (stopy procentowe).

  Efektywność  państwa  w  tej  roli  często  jest  poddawana  w 
wątpliwość 

a 

nawet 

negowana 

(wykres 

cyklu 

koniunkturalnego).  Obiektywnym  faktem  jest  jednak  to,  iż 
finanse  publiczne  w  znacznym  stopniu  oddziaływają  na 
gospodarkę, co wynika ze skali redystrybucji.

 

 

Inne funkcje finansów 

publicznych

• Funkcja polityczna 
• Funkcja fiskalna  
• Funkcja ustrojowa  
• Funkcja demokratyczna  
• Funkcja stymulacyjna (bodźcowa)  
• Funkcja kontrolna