Metody badań

w psychologii pamięci

Podstawowy plan

eksperymentu w

badaniach pamięci

Etapy badania:



uczenie się materiału (faza zapamiętywania);



przerwa (faza przechowywania) – różnej długości;



pomiar pamięci (faza przypominania), np.
rozpoznawanie.
Możliwość manipulacji różnymi ZN na każdym
etapie eksperymentu (w zależności od problemu
badawczego).
Różne paradygmaty badań, w zależności od
analizowanego systemu czy fazy pamięci.

Pomiary pamięci

Pomiar produktów (tego, co zostało przypomniane):

Rodzaje zadań służących do pomiaru pamięci:



reprodukcja (seryjna, swobodna, ukierunkowana);



rozpoznawanie (z wyborem: swobodnym, wymuszonym);



rekonstrukcja.
Ze względu na udział świadomości rozróżnia się:



bezpośrednie testy pamięci (explicite);



pośrednie testy pamięci (implicite; pamięć utajona).
Ze względu na czas, do którego odnosi się pamięć:



testy retrospektywne;



testy prospektywne (nawykowe, epizodyczne; oparte na:

czasie, zdarzeniu; kwestionariusze; dzienniki obserwacji).

Pomiar przebiegu procesów wydobywania informacji –

metoda chronometryczna (pomiar czasu reakcji).

Zmienne niezależne

w badaniach pamięci

Czynniki pamięć: wspomagające, zakłócające.
Zmienne wpływające na pracę pamięci na etapie:



kodowania (np. materiał, instrukcja, stan podmiotu,
warunki zewnętrzne);



przechowywania (np. czas, powtarzanie, uczenie się
nowego materiału, wprowadzanie nowych
informacji);



wydobywania (wskazówki, stan podmiotu, warunki
zewnętrzne).
Zmienne związane z badaną populacją (np. wiek,
wiedza, zdolności, uszkodzenia mózgu, choroby).

Neurobiologiczne

podłoże pamięci

Zainteresowanie pamięcią

w kontekście neuronauki

Gdzie przebiegają procesy pamięci w mózgu?



analiza struktur anatomicznych i szlaków
nerwowych;



neuroanatomia pamięci;



problem mózgowej lokalizacji pamięci.
Jak przebiegają procesy pamięci w mózgu?



procesy zachodzące w komórkach nerwowych;



fizjologiczne i biochemiczne podłoże pamięci.

Problem mózgowej

lokalizacji pamięci

Koncepcja engramu (Semon).
Badania Lashleya (zasady: równoważności i
całościowego działania/zmasowanej aktywności)
– hipoteza zintegrowanego działania mózgu.
Badania Penfielda – hipoteza ścisłej lokalizacji
mózgowej śladów pamięciowych.
Współczesne ujęcie problemu – obie hipotezy są
do pewnego stopnia słuszne.

Neuroprzekaźniki

a przebieg procesów

pamięci

Acetylocholina – jej dysfunkcje są przyczyną
deficytów poznawczych u osób starszych i w
chorobie Alzheimera.
Dopamina – związek z uwagą, pamięcią
operacyjną, mechanizmach nagrody; przy jej
dysfunkcjach: choroba Parkinsona, schizofrenia.
Noradrenalina (norepifendryna) – rola w
warunkowaniu reakcji unikania.
Glutaminian – odpowiada za mechanizmy
plastyczności neuronalnej.

Komórkowe i molekularne

mechanizmy pamięci

Koncepcja Hebba – zmiana siły połączeń
synaptycznych jako podstawowy mechanizm
neurobiologiczny pamięci.
Plastyczność układu nerwowego podłożem dla
pamięci (plastyczność synaptyczna: LTP –
długotrwała potencjacja, długotrwałe
wzmocnienie transmisji synaptycznej, LTD –
długotrwale osłabienie transmisji
synaptycznej).