Psychologia Emocji i Motywacji

Rozdzialik 13

Rozwój warunkują kompetencje, czyli umiejętności m.in.

Przeciwstawiania się zagrożeniom, właściwego postępowania,

wyznaczania celów, a także przekonanie, że jest się w

stanie dojść tam, gdzie nikt przedtem nie doszedł.

Większość działań człowieka wykracza poza potrzeby

związane bezpośrednio z walką o byt.

>>> Potrzeba przewidywalności oraz sprawowania kontroli

Wg niektórych badaczy potrzeba sprawowania kontroli

należy do podstawowych potrzeb ludzkich i wydaje się

wiązać z potrzebą przewidywalności. Dziecko sprawuje

kontrolę nad sobą i otoczeniem płacząc. Jeśli zaś

zaspokoje swoje podstawowe potrzeby może podjąć jakąś inną

działalność, np. Eksplorować.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

>>Sprawowanie kontroli a zdrowie

>Zdrowie psychiczne

Sprawowanie kontroli wydaje się być jednym z podstawowych warunków

zdrowia psychicznego oraz dobrego samopoczucia. Utrata tego może

prowadzić do stresu, depresji, lęku, uzależnień itp. Samo

poczucie

sprawowania kontroli nad sytuacją zdaje się mieć największe znaczenie, a

nie jej obiektywny stan.



Ogólny stan zdrowia

Ludzie o silniejszym poczuciu panowania nad własnym życiem zazwyczaj żyją

dłużej.Ciekawy przykład ze starcami... Brak poczucia sprawowania kontroli

upośledza funkcjonowanie układ odpornościowego.

>>Biologia

Skala umiejscowienia źródła kontroli Rottera! – w jakim stopniu moje

zachowanie zalezy ode mnie, a w jakim zależy ono od czynników

zewnętrznych. Czynnik genetyczny wyjaśnia ok. 30% wariancji w zakresie

poczucia sprawowania kontroli, czyli jest to do pewnego stopnia

uwarunkowane genetycznie, ale zależy tez od uczenia się i czynnikór

poznawczych.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

Rozdzialik 13



Uczenie się

Rotterowski podział wywodzi się z teorii wzmocnienia.

Wg niego wewnętrzne umiejscowienie kontroli jest

efektem doświadczeń, że sprawując kontrolę, osiągamy

zakładane lub pożądane rezultaty.

Okazuje się, że jest to również uzależnione kulturowo.

Na Zachodzie ludzie mają kłonności do myślenia w

kategoriach aktywnego sprawowania kontroli, czyli co

należy zrobić, aby zmienić sytuację. Tymczasem na

wschodzie ludzie dążą do samokontroli, np. Ograniczenia

źródła stresu oraz akceptacja poczucia braku kontroli.

TAkie myślenie wyrasta z kolektywizmu.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

>Poznanie

Na niektóre sytuacje mamy wpływ, a na inne nie. Problemy pojawiają się gdy

wewnątrzsterowni starają się rozciągnąć swoją kontrolę na rzeczy, których się nie da

kontrolować, a zewnątrzsterowni nigdy nie podejmują kontroli...

Wskaźniki rottera są niezależne! W obu można otrzymać ten sam wynik!

>> Sprawowanie kontroli a doskonalenie się

To pierwsze wydaje się być warunkiem drugiego. Bez tego poczucie nie podejmiemy

żadnych działań. Musimy mieć kontrolę by móc coś osiągnąć. Trzeba umieć zrównoważyć

kontrolę i jej brak (wymuszony).

>>>>Motywacja do doskonalenia się oraz do odnoszenia sukcesów

Murray dowiódł, że ludzie różnią się pod względem gotowości do „przezwyciężania

przeszkód, wykorzystywania własnej siły, wykonywania trudnych zadań, najlepiej i

najszybciej, jak to tylko możliwe.

McClelland z kolegami opracowali Test Apercepcji Tematycznej by zmierzyć tę

siłę/gotowość.

White stwierdził, żę kompetencja wyrasta z ciekawości i eksploracji, które opierająs

ię na motywacji efektywnościowej, której celem jest zrozumienie środowiska w którym

żyjemy, i zawaetego w nim porządku. Zrozumiawszy, że jest w stanie sprawować

kontrolę nad otoczeniem jednostka kształtuje poczucie włąsnej skuteczności.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

Rozdzialik 13

Piaget twierdził, że mamy skłonność do scalania informacji płynących do nas z

otoczenia.

McClelland , że kiedy rodzice zachęcają dzieci do nieazleżności i mistrzostwa

to u dzieci kształtuje się silniejsza potrzeba osiągania sukcesu.

Badania Atkinsona wykazały, że potrzeba zdobywania sukcesu jest hamowana przez

potrzebę unikania porażek. Obie potrzeby wchodzą w interakcje z oczekiwaniami.

Według modelu Dweck ludzie wyznający teorię stałości inteligencji wybierają

zadania, które potwierdzają ich zdolności, i unikają zadań, które mogłyby

obnażyć ich brak. Ludzie wyznający teorię wzrostu inteligencji natomiast

wybierają zadania, które pozwolą im zwiększyć swoje kompetencje-ci wyznaczją

sobie cele ambitne, które poszerzą zakres ich kompetencji.

Zgodnie z hierarchicznym modelem motywacji dążeniowej i unikającej można

wyodrębnić trzy podstawowe motywacje, obrazujące stosunek do sukcesu: dążenie

do mistrzostwa, dążenie do wykazywania się oraz unikanie wykazywania się. Dwie

pierwsze mogą kształtować motywację wewnętrzną, a unikania osłabia ten rodzaj

motywacji, co wyrasta z potrzeby unikania porażek.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

>>Samoocena

Wg Pareckiego wysoka samoocena to poczucie dumy z siebie, dzięki

któremu, mając świadomość własnych słabości, hołubimy swoją siłę

wewnętrzną oraz swoje zalety.

Wg Lazarusa podstawowym wątkiem relacyjnym dumy jest umacnianie

poczucia własnej tożsamości przez przypisywanie sobie zasługi w

związku z jakimś wartościowym przedmiotem lub osiągnięciem, czy to

nasyzm własnym czy też grupy, z którą się identyfikujemy. Duma daje

dzieciom poczucie autonomii, siły, ciekawości i pewności sieboe.

Dzięki temu czują w sobie siłę sprawczą, umożliwiającą

przeprowadzanie zmian. Wg Lazarusa ta duma u dziesi jest podstawą

samooceny.

Z kolei niską samoocenę można zdefiniować jako uczucie wstydu

wynikające z przekonania o braku zdolności i umiejętności cenionych

przez ważne dla nas osoby. Jest to wynikiem oceniania siebie i

odnoszenia porażek w ważnych dla nas dziedzinach. Wpływa na nie

również internalizowanie wartości społecznych.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

Rozdzialik 13

Osoby o niskiej samoocenie ją utrwalają, co jest

tłumaczone potrzebą przewidywalności, samoweryfikacji i

unikania wstydu. Osoby takie są zazwyczaj pełne lęku, lęk

ma zaś podłoże genetyczne, więc można sądzić, że niska

samoocena ma podłoże biologiczne. Można jednak ją poprawić

treningiem itp. Jeśli rodzice dażą dziecko miłością i

poczuciem akceptacji to to dziecko zazwyczaj ma później

dobre zdanie o sobie.

Samoocena jest związana z wizerunkiem siebie. Trzeba

nauczyć się szanować swoje zalety i być z nich dumnym.

Osoby o wysokiej samoocenie najczęściej porównują się z

osobami o mniejszych osiągnięciach by utrwalić swoją

samoocenę.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Psychologia Emocji i Motywacji

Dodatkowe informacje

Instrumentalna postawa – ludzie dążący do sukcesu mają poczucie skuteczności swoich działań,

podejmują takie działania aby dostać od życia to, czego chcą. Planują i realizują swoje plany.

Przy tym nie uchylają się od odpowiedzialności, a porażki ich nie zrażają.

Przyjemność, którą sie odczuwa odnosząc sukces nie wynika z osiągania konkretnego celu, lecz z

rozwijania i wykorzystywania umiejętności (chodzi o proces!).

W TATcie pokazuje się obrazki i prosi o ułożenie opowiadania na dany temat. Opowiadający

identyfikuje się z postacią i opowiada o sobie = takie jest główne założenie...

Ważną rolę w kształtowaniu motywacji do osiągnięć wyierają na człowieka rodzice i środowisko, w

którym się wychowuje.

White twierdził, że chęć eksplorownia opiera się na motywacji efektywnościowej – chęć zrozumienia

środowiska i zawartego w nim porządku.

Teoria Graya- systemy BAS i BIS odpowiedzialne również za ciekawość świata oraz eksplorację.

Talent, uczenie się a czynniki poznawcze.

Teoria społecznego uczenia się = dzieci widząc rodziców uczą się postępować tak jak oni. Podobnie

to działa w późniejszych okresach rozwoju osobnika.

Poznawcza teoria wyboru (Atkinsona) – dążenie/unikanie. Samoocena jest raczej przyczyną niż

skutkiem problemów społecznych...

Meżczyźni są lekko bardziej pewni siebie niż kobiety. Snyder – poczucie sprawstwa.

Potrzeba sprawowania kontroli,

doskonalenia się oraz poczucia

wlasnej wartosci

Document Outline