ROZWÓJ DZIECKA NA 

POSZCZEGÓLNYCH 

ETAPACH 

EDUKACYJNYCH

•

Literatura:

•

Brzezińska A.I. Psychologiczne portrety człowieka, 
2006.

•

Campbell J., Gardner L., Hall C. Teorie osobowości, 
Wydawnictwo naukowe PWN, 2006.

•

Erikson E. Tożsamość a cykl życia, Zysk i S-ka, 
2004.

•

Gruszczyk-Kolczyńska E. Dzieci za specyficznymi 
trudnościami w uczeniu się matematyki, WSiP 
1997.

•

Piaget J., Inhelder B., Psychologia dziecka, 
Siedmioróg, 1997

•

Wadsworth B. J. Teoria Piageta. Poznawczy i 
emocjonalny rozwój dziecka, WSiP 1998.

•

Koncepcje rozwoju poznawczego są różne – 
spośród wielu wybrano:

•

J. Piageta

•

E. Eriksona

•

J Piaget:

•

- jego koncepcja rozwoju, korzystając ze swego 
umysłu, aktywnie konstruuje własne zasoby 
wiedzy

•

Czynniki warunkujące proces poznawczy:

•

- dziedziczenie i dojrzewanie

•

- zakłócenia równowagi poznawczej

•

- aktywne doświadczanie

•

- interakcje społeczne

•

Praca umysłu.........

•

- porządek w głowie

•

- reprezentacje umysłowe i skojarzenia

•

Etapy rozwoju myślenia:

•

0-2 stadium

•

2-7 stadium myślenia przedoperacyjnego

•

7-11 stadium operacji konkretnych

•

11-17 stadium operacji formalnych

•

E. Erikson i jego koncepcja rozwoju

•

Rozwiązując kryzysy w kolejnych etapach życia, 

budujemy swą osobowość:

•

- pierwszy r.ż.: ufność/nieufność

•

2-3 r.ż.: autonomia/wstyd

•

4-6 r.ż.: inicjatywa/poczucie winy

•

7-11 r.ż. :przedsiębiorczość/ poczucie niższości

•

Dorastanie: tożsamość lub zagubienie tożsamości

DZIECKO W WIEKU 

PRZEDSZKOLNYM

- CHARAKTERYSTYKA

MYŚLENIE

•

Myśli egocentryczne

•

Nie umie szeregować

•

Operuje wyobrażeniami ale nie rozumie 

przekształceń

•

Klasyfikuje wg jednego wymiaru i nie dostrzega 

zależności między klasami

•

Zdobywa wiedzę dzięki zmysłowej manipulacji

•

Brak niezmienników – pojęć stałości

SFERA EMOCJONALNO -SPOŁECZNA

•

Ma trudności z kontrolowaniem zachowań- 

przewaga spontaniczności, impulsywności

•

Prezentuje zmienność reakcji z sytuacji na 

sytuację

•

Jest nastawiony na inicjowanie działań i czerpanie 

przyjemności z ich realizacji

•

Ma niską tolerancję na stres, napięcia

•

Łączy je silne więzi z rodzicami, dlatego robi wiele 

by uzyskać ich akceptację

ŹRÓDŁA TRUDNOŚCI

•

Zabawa

•

Potrzeba zmysłowej manipulacji

•

Percepcja ważniejsza od wiedzy

•

Trudność z uogólnianiem doświadczeń

•

Nieokiełznana ciekawość

•

Egocentryzm

•

Niska tolerancja na stres

•

Niekończona inicjatywa

CELE PRACY Z UMYSŁEM 

PRZEDSZKOLAKA

•

Utrzymanie ciekawości

•

Inicjatywa – różnorodne działania i błędy

•

Praca pod kierunkiem dorosłego i w grupie

•

Warunki do doświadczania zmian w świecie

MYŚLENIE PRZEDSZKOLAKÓW – 

MOŻLIWOŚCI JEGO ROZWOJU

•

Zmysłowa manipulacja i eksperymentowanie

•

Zabawy orientacyjne (ciało i przestrzeń)

•

Szukanie rytmów

•

Szukanie przyczyn i przewidywanie skutków

•

Liczenie (prawidłowości i numerowanie)

•

Szeregowanie i klasyfikowanie

•

Ćwiczenie pojęć stałości

DZIECKO W WIEKU 

SZKOLNYM - 

CHARAKTERYSTYKA

MYŚLENIE

•

Rozumuje logicznie ale w oparciu                     o 
konkrety

•

Rozumie przekształcenia

•

Umie szeregować i klasyfikować

•

Stopniowo opanowuje niezmienniki

•

Potrafi przyjąć różne punkty widzenia

SFERA EMOCJONALNO - 

SPOŁECZNA

•

Rozwija relacje rówieśnicze i korzysta z 
porównań społecznych

•

Nastawienie na efekt rozwija w nim 
zachowania do kooperacji i rywalizacji

•

Na bazie doświadczeń i informacji zwrotnych 
rozwija samoocenę i postawy wobec siebie 
samego

•

Jest coraz bardziej ukierunkowany na cel , 
pracę

•

Uczy samokontroli

ŹRÓDŁA TRUDNOŚCI

•

Zabawa a cel

•

Energia i ruchliwość

•

Krótkotrwała koncentracja

•

Stopniowe nabywanie niezmienników

•

Brak rozumowania hipotetyczno-dedukcyjnego

PRACA Z UMYSŁEM UCZNIA – 

JEJ CELE

•

Rozwijanie kierowania zasobami uwagi

•

Kształtowanie sfery emocjonalno-motywacyjnej

•

Nabycie konkretnych umiejętności szkolnych

•

Nabywanie niezmienników

•

Rozwój koordynacji wzrokowo ruchowej

MYŚLENIE UCZNIÓW – 

MOŻLIWOŚCI JEGO ROZWOJU

•

Działanie na konkretach

•

Wyciąganie wniosków, przewidywanie

•

Doświadczanie celowości działań

•

Poznawanie wlasnych mozliwości i ograniczeń

•

Działanie na konkretach

•

eksperymentowanie

UCZEŃ W OKRESIE 

DORASTANIA - 

CHARAKTERYSTYKA

MYŚLENIE

•

Początki rozumowania formalnego 
(abstrakcyjnego i hipotetyczno-dedukcyjnego)

•

Rozwój umiejętności wyciągania ogólnych 
wniosków, co sprzyja pojawianiu się i rozwoju:

•

-refleksyjności

•

-krytycyzmu

•

-formułowania własnych opinii

•

-metaforycznego ujmowania zdarzeń

•

-niezależności od sądów innych osób

SFERA EMOCJONALNO-

SPOŁECZNA

•

Wzrost wrażliwości zmysłowej

•

Zachwianie równowagi emocjonalnej

•

Zachwianie wewnętrznej równowagi

•

Próby uniezależniania od rodziców i osób dorosłych

•

Nawiązanie relacji z rówieśnikami tej samej i 
przeciwnej płci

•

Rozmyślania o:

•

-systemie wartości

•

-przyszłym zawodzie i typie kształcenia

•

-tożsamości seksualnej

KSZTAŁTOWANIE TOŻSAMOŚCI 

- ETAPY

•

Wczesna adolescencja (12-17 lat)

•

Późna adolescencja (17-20/22 r.ż.)

STATUSY TOŻSAMOŚCI

(

WG KONCEPCJI MARCI)

•

Rozproszenie (dyfuzja) tożsamości

•

Moratorium

•

Tożsamość dojrzała

•

Tożsamość lustrzana

DYFUZJA TOŻSAMOŚCI – 

WCZESNA ADOLESCENCJA

•

Odrzucenie wizji siebie jako dziecka

•

Brak inicjatywy i pomysłów na siebie

•

„Poddawanie się chwili”

•

Mnóstwo nieukierunkowanej energii do działania

•

Brak dostrzegania sensu i celu działań

•

Odrzucenie relacji z dorosłymi

MORATORIUM

WCZESNA/PÓŹNA 

ADOLESCENCJA

•

Brak rozpatrywania konsekwencji własnych 
działań

•

Niechęć wobec odpowiedzialności

•

Wiele podejmowanych inicjatyw i pomysłów na 
siebie

•

Częste impulsywne porzucanie działań i 
podejmowanie nowych – brak dłuższego 
zaangażowania

•

Bunt zewnętrzny i wewnętrzny

•

Szeroka, nieprzewidywalna paleta 
wypróbowywanych zachowań 

TOŻSAMOŚĆ LUSTRZANA

WCZESNA/PÓŹNA 

ADOLESCENCJA

•

Określony system wartości

•

Określony pomysł na przyszłość zawodową

•

Określony system przekonań dotyczący płci

•

Niechęć do ryzykowania się i sprawdzania w 
nowych sytuacjach

•

Sztywność postępowania

•

Oddzielenie od poszukujących rówieśników

ŹRÓDŁA TRUDNOŚCI

•

Niechęć wobec odpowiedzialności

•

Rówieśnicy ważniejsi niż dorośli

•

Problemy z koncentracją

•

Egocentryzm młodzieńczy w początkach 
adolescencji

•

Dominacja logiki dwuwartościowej

•

Zróżnicowanie statusów tożsamości

•

Labilność emocjonalna

•

Bunt

PROBLEMY W PRACY Z 

NASTOLATKIEM

-  Konstruktywnym ukierunkowaniem energii,

•

Utrzymaniem koncentracji,

•

Utrzymaniem zainteresowania wiedzą,

•

Utrzymaniem zaangażowania w projektach – 

dłuższych działaniach,

•

Uzyskaniem odpowiedzialności.

 

ZASADY PRACY Z NASTOLATKIEM:

•

Konsekwencja,

•

Określenie celu, programu i metod pracy w 

sposób jasny – określenie wizji pracy,

•

Spójny system zasad i konsekwencji,

•

Praca nad przekonaniami nauczyciela i systemem 

wzmocnień,

•

Pomysły czerpane od dziecka, ucznia, 

wychowanka – dostosowanie sposobu pracy do 

zespołu, jednostki.