FASCIOLA HEPATICA 

FASCIOLA HEPATICA 

MOTYLICA 

MOTYLICA 

WĄTROBOWA

WĄTROBOWA

 

 

• przywra kosmopolityczna
• często występuje na 

terenie Francji, Kuby i 

Portugalii

• inwazje w Polsce są rzadkie
• wywołuje fasciolozę 

(fasciolosis)

• pasożytuje w wątrobie 
    i drogach żółciowych  

człowieka, przeżuwaczy 

domowych (owce, kozy, 

bydło) i dzikich (sarna, 

jeleń, daniel, żubr)

• na świecie zarażonych jest 

ok. 50 mln ludzi

 

 

BUDOWA:
• postać dojrzała o długości 18-

51 mm i szerokości 4-13 mm

• kształt ciała listkowaty (z 

przodu zakończony krótkim 
stożkiem,     a z tyłu 
zaokrąglony)

• żywa przywra ma zabarwienie 

szare i często rdzawobrunatne 
plamy (krew i żółć żywiciela)

• powierzchnia ciała pokryta jest 

nierównomiernie kolcami 
(umożliwiają przemieszczanie 
się w ciele żywiciela 
ostatecznego)

 

 

• obecność 2 przyssawek:
    mniejsza- gębowa znajdująca 

się na wysuniętym końcu 

    większa- brzuszna, położona     

    u nasady stożka

• przewód pokarmowy (hepatica) 

rozpoczyna się otworem 
gębowym w przyssawce górnej

• dalej znajduje się umięśniona 

gardziel, krótki przełyk i dwa 
ślepo zakończone pnie jelita z 
bocznymi odgałęzieniami

• układ wydalniczy jest typu 

protonefrydialnego 
(zbudowany jest z dwóch 
głównych kanałów 
wydalniczych )

 

 

Rozwój:

• Motylica jest obojnakiem
• układ rozrodczy męski składa się z dwóch leżących 

skośnie,  jedno na drugim, jąder (są one gruczołami 
cewkowatymi silnie rozgałęzionymi) – czynią one 
wrażenie jednego narządu, nasieniowodu, 
pęcherzyka nasiennego, który ku przodowi ciała 
przechodzi w przewód wytryskowy, biegnący we 
wnętrzu męskiego narządu kopulacyjnego cirrus. 
Otwór męski płciowy znajduje się na dnie zatoki 
płciowej

• układ rozrodczy żeński składa się z pojedynczego 

jajnika, parzystego żółtnika, ootypu i macicy 
zakończonej metratermem funkcjonującym jako 
żeński narząd kopulacyjny. Macica różni się od innych 
narządów ciemniejszym, złotawobrązowym 
ubarwieniem

 

 

• w macicy występują dość duże (130-140 um długości i 

70-90 um średnicy), owalne, koloru złocistego, z wyraźnie 
zaznaczonym wieczkiem jaja

• wewnątrz cienkiej i gładkiej skorupki jajowej znajduje się 
zygota otoczona (do 40) ziarnistymi komórkami żółtkowymi, 
spełniającymi funkcje ochrono-odżywczą.

 

 

• rozwój zygoty odbywa się tylko w środowisku wodnym, 

sprzyjające warunki termiczne to (13-30 stopni C),  
dostęp do światła i dostateczna ilość tlenu

• Miracidium- pierwsze stadium larwalne wykluwa się po 

10-42 dniach, osiąga długość 0,2 mm i dzięki rzęskom 
pływa swobodnie w wodzie, a po natrafieniu na żywiciela 
pośredniego wnika aktywnie do niego

• żywicielem pośrednim w Polsce jest najczęściej 

płucodyszny ślimak ziemno-wodny z rodziny Galba: G. 
truncatula (błotniarka moczarowa) lub G. occulta żyjąca 
na łąkach , pastwiskach i rowach

 

 

• w trzustko- wątrobie żywiciela pośredniego 

urzęsiony nabłonek odpada i miracidium 
przekształca się w workowatą sporocystę, z 
kulami zarodkowymi, z których po 2-4 tyg. 
wykształcają się redie. Z redii powstają ogoniaste 
cerkarie zaopatrzone na bokach ciała w dobrze 
rozwinięte gruczoły skorupkotwórcze zwane także 
cystogennymi

 

 

• cały okres rozwoju przywry- od miracidium 

do cerkarii trwa 5-10 dni, w związku z czym 

od złożenia jaj w środowisku zewnętrznym 

do wykształcenia cerkarii upływa od 8-13 

tygodni

• z jednego miracidium może rozwinąć się 

od 450-5000 cerkarii, które aktywnie i 

stopniowo opuszczają ciało ślimaka 

stanowiąc obok miracidium drugie wolno 

żyjące stadium poruszające się w wodzie

• miracidium czynnie (24-48h) poszukuje 

żywiciela pośredniego, potem ginie

• cerkaria po 1-3 h wytwarza grubą otoczkę i 

oczekuje biernie w postaci metacerkarii na 

żywiciela ostatecznego

 

 

• Metacerkaria jest formą, która może przetrwać od 

14 dni do 6 miesięcy. Wydziela ona lepką 

substancje, która umożliwia przyczepienie jej do 

liści stanowiących pożywienie roślino- i 

wszystkożernych żywicieli ostatecznych

• zarażenie następuje po spożyciu nie gotowanych 

warzyw, wypiciu nie przegotowanej wody

• w przewodzie żywiciela ostatecznego 

metacerkaria trafia do wątroby oraz jej 

przewodów żółciowych, przebija ścianę jelita i 

wykorzystuje naczynia krwionośne układu żylnego 

wrotnego lub aktywnie przedostając się przez 

jamę otrzewną

• dojrzałość płciową osiąga po 3-4 miesięcy
• jedna motylica składa dziennie 6000 jaj

 

 

Schemat cyklu rozwojowego.

Schemat cyklu rozwojowego.

 

 

 

 

Chorobotwórczość:

Fascjoloza najczęściej w początkowym okresie 

przebiega      jako postać ostra

Charakteryzuje się:
• podwyższona temperatura ciała
• bóle mięśni i stawów
• nudności i wymioty
• powiększenie wątroby i śledziony 

(hepatosplenomegalia)

• żółtaczka
• niedokrwistość
• pokrzywka

 

 

W późniejszym okresie choroby dochodzi do:
• rozrostu nabłonka żółciowego 
• zwłóknienia przewodu żółciowego wspólnego z 

częściowym lub całkowitym jego zamknięciem 

prowadzącym do zapalenia dróg żółciowych

• powiększenie wątroby
• żółtaczka
• świąd
• podwyższona temperatura ciała

Sporadycznie zdarzają się inwazje do płuc, 

ośrodkowego

układu nerwowego, mięśni, skóry oraz gałek ocznych.
Niekiedy zarażenie może  przebiegać bezobjawowo

 

 

Wykrywanie:

• Wyniki badań serologicznych przeprowadzone w fazie ostrej 

(odczyn wiązania dopełniacza, hemaglutynacja pośrednia, 
immunofluorescencja pośrednia, immunodyfuzja, 
immunoelektroforeza, przeciwbieżna elektroforeza

• Wykrycie jaj w kale (najczęściej po 8 tyg. Od zarażenia) lub 

w treści dwunastnicy w fazie przewlekłej

• We krwi obwodowej można stwierdzić zwiększoną liczbą 

krwinek białych ze wzrostem komórek kwasochłonnych lub 
podwyższone steżenia immunoglobuliny klas G, M, E

Zwalczanie:

• Odrobaczenie zarażonych zwierząt lub niszczenie żywicieli 

pośrednich

• Unikanie spożywania surowych roślin oraz picia nie 

przegotowanej wody