WYKLUCZENIE

WYKLUCZENIE

SPO

SPO

ŁECZNE

ŁECZNE

►

Ekskluzja to wyłączenie ze struktur społecznych, jest

Ekskluzja to wyłączenie ze struktur społecznych, jest

przeciwieństwem inkluzji, obywatelskości i solidarności;

przeciwieństwem inkluzji, obywatelskości i solidarności;

inaczej mówiąc – integracji osoby, czy grupy ze

inaczej mówiąc – integracji osoby, czy grupy ze

społeczeństwem. W rzeczywistości nie istnieje ani pełna

społeczeństwem. W rzeczywistości nie istnieje ani pełna

inkluzja, ani też pełna ekskluzja (Roy)

inkluzja, ani też pełna ekskluzja (Roy)

►

Ekskluzja odnosi się do procesu odsunięcia od

Ekskluzja odnosi się do procesu odsunięcia od

organizacji i środowisk, z których składa się

organizacji i środowisk, z których składa się

społeczeństwo oraz pozbawienia praw i obowiązków,

społeczeństwo oraz pozbawienia praw i obowiązków,

które są w nie wpisane (Room)

które są w nie wpisane (Room)

►

Ekskluzja to też szczególny sposób rozkładu więzi

Ekskluzja to też szczególny sposób rozkładu więzi

społecznej, który - poprzez szereg przypadków zrywania

społecznej, który - poprzez szereg przypadków zrywania

istniejących więzi i doznawania porażek w nawiązywaniu

istniejących więzi i doznawania porażek w nawiązywaniu

nowych - wprowadza ostatecznie daną osobę/grupę

nowych - wprowadza ostatecznie daną osobę/grupę

społeczną na obszar swego rodzaju społecznej ziemi

społeczną na obszar swego rodzaju społecznej ziemi

niczyjej (Bouget)

niczyjej (Bouget)

Typologia paradygmatów

Typologia paradygmatów

wykluczenia wg Hilary Silver:

wykluczenia wg Hilary Silver:

►

paradygmat solidarności

paradygmat solidarności

-

-

charakterystyczny dla dyskursu

charakterystyczny dla dyskursu

francuskiego,

francuskiego,

►

paradygmat specjalizacji

paradygmat specjalizacji

- który

- który

rozwinął się w liberalnej tradycji

rozwinął się w liberalnej tradycji

anglosaskiej,

anglosaskiej,

►

paradygmat monopolu

paradygmat monopolu

Rodzaje wykluczenia

Rodzaje wykluczenia

(wg S.Golinowskiej):

(wg S.Golinowskiej):

►

Wykluczenie instytucjonalne

Wykluczenie instytucjonalne

- to brak

- to brak

możliwości uczestniczenia, wpływania i

możliwości uczestniczenia, wpływania i

korzystania z podstawowych instytucji

korzystania z podstawowych instytucji

publicznych i rynków, które powinny być

publicznych i rynków, które powinny być

dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla

dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla

osób ubogich.

osób ubogich.

►

Wykluczenie godnościowe

Wykluczenie godnościowe

- to sytuacja

- to sytuacja

uniemożliwiająca lub znacznie utrudniająca

uniemożliwiająca lub znacznie utrudniająca

jednostce lub grupie zgodnie z prawem

jednostce lub grupie zgodnie z prawem

pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr

pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr

publicznych i infrastruktury społecznej,

publicznych i infrastruktury społecznej,

gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów

gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów

w godny sposób

w godny sposób

Trzy typy wykluczenia wg M.

Trzy typy wykluczenia wg M.

Jarosz:

Jarosz:

►

wykluczenie strukturalne

wykluczenie strukturalne

- o którym

- o którym

przesądzają miejsce zamieszkania oraz

przesądzają miejsce zamieszkania oraz

posiadanie dochodów poniżej granicy ubóstwa;

posiadanie dochodów poniżej granicy ubóstwa;

►

wykluczenie fizyczne

wykluczenie fizyczne

-

-

o którym przesądzają:

o którym przesądzają:

wiek, życie, niepełnosprawność;

wiek, życie, niepełnosprawność;

►

wykluczenie normatywne

wykluczenie normatywne

- które powodują:

- które powodują:

alkoholizm, narkotyki, konflikty z prawem,

alkoholizm, narkotyki, konflikty z prawem,

samotność, bycie ofiarą dyskryminacji.

samotność, bycie ofiarą dyskryminacji.

Grupy ludności, które są szczególnie

Grupy ludności, które są szczególnie

narażone na wykluczenie

narażone na wykluczenie

społeczne:

społeczne:

►

osoby o niskim poziomie wykształcenia,

osoby o niskim poziomie wykształcenia,

►

dzieci z rodzin wielodzietnych i niepełnych,

dzieci z rodzin wielodzietnych i niepełnych,

►

ludzie starsi,

ludzie starsi,

►

alkoholicy, narkomani,

alkoholicy, narkomani,

►

mieszkańcy zdegradowanych obszarów miejskich,

mieszkańcy zdegradowanych obszarów miejskich,

►

mieszkańcy wsi popegeerowskich,

mieszkańcy wsi popegeerowskich,

►

młodzież opuszczająca placówki opiekuńczo-

młodzież opuszczająca placówki opiekuńczo-

wychowawcze,

wychowawcze,

►

osoby opuszczające zakłady karne,

osoby opuszczające zakłady karne,

►

imigranci,

imigranci,

►

obcokrajowcy

obcokrajowcy

►

chronicznie chorzy i niepełnosprawni.

chronicznie chorzy i niepełnosprawni.

Bezrobocie a wykluczenie

Bezrobocie a wykluczenie

społeczne

społeczne

Obecnie dyskurs dotyczący wykluczenia społecznego

Obecnie dyskurs dotyczący wykluczenia społecznego

koncentruje się wokół kwestii bezrobocia. Ta nadrzędność

koncentruje się wokół kwestii bezrobocia. Ta nadrzędność

problematyki bezrobocia jest do pewnego stopnia

problematyki bezrobocia jest do pewnego stopnia

zrozumiała.

zrozumiała.

Z drugiej jednak strony budzi to niepokój i pozostawia

Z drugiej jednak strony budzi to niepokój i pozostawia

niedosyt.

niedosyt.

Jak pisze Dorota Lepianka: „Dzieje się tak nie tylko

Jak pisze Dorota Lepianka: „Dzieje się tak nie tylko

dlatego, że (...) pewne społecznie poszkodowane grupy

dlatego, że (...) pewne społecznie poszkodowane grupy

pozostają poza kręgiem zainteresowania badaczy i

pozostają poza kręgiem zainteresowania badaczy i

polityków

społecznych,

polityków

społecznych,

a więc są wykluczone z dyskusji na temat wykluczenia

a więc są wykluczone z dyskusji na temat wykluczenia

(...), ale także dlatego, że podejście takie zdaje się

(...), ale także dlatego, że podejście takie zdaje się

ignorować te wszystkie badania, które kwestionują

ignorować te wszystkie badania, które kwestionują

istnienie

prostej

istnienie

prostej

i

jednoznacznej

relacji

między

bezrobociem

a

i

jednoznacznej

relacji

między

bezrobociem

a

wykluczeniem społecznym”.

wykluczeniem społecznym”.

Wykluczenie społeczne a

Wykluczenie społeczne a

ubóstwo

ubóstwo

Pojęciu wykluczenia społecznego nie

Pojęciu wykluczenia społecznego nie

udało się do końca zastąpić pojęcia

udało się do końca zastąpić pojęcia

ubóstwa.

ubóstwa.

Cała debata tocząca się wokół tego

Cała debata tocząca się wokół tego

zagadnienia pokazała, że upośledzenie

zagadnienia pokazała, że upośledzenie

społeczne może mieć charakter

społeczne może mieć charakter

wielowymiarowy, w którym kwestie

wielowymiarowy, w którym kwestie

finansowe nie muszą być

finansowe nie muszą być

umiejscowione w centrum.

umiejscowione w centrum.

Powody wykluczenia

Powody wykluczenia

►

Niedoskonałości legislacyjna

Niedoskonałości legislacyjna

►

Niedoskonałości funkcjonowania

Niedoskonałości funkcjonowania

organów państwa

organów państwa

►

Świadomość społeczna

Świadomość społeczna

występowania różnic społecznych i

występowania różnic społecznych i

kulturowych

kulturowych

►

Konsekwencja postaw samych osób,

Konsekwencja postaw samych osób,

które z własnej woli zaliczone zostały

które z własnej woli zaliczone zostały

do grup ekskluzji społecznej

do grup ekskluzji społecznej