Dr Małgorzata Ganczar
Dr Małgorzata Ganczar
Przeobrażenia społeczne związane z
rozwojem cywilizacyjnym
Ubiegłe stulecie można określić mianem wieku
rewolucji. Jego początek to kontynuacja burzliwego
rozwoju społeczeństwa przemysłowego, który
rozpoczął się pod koniec XIX w. Natomiast w
ostatnich jego latach jesteśmy świadkami kolejnej
rewolucji technicznej – rewolucji informacyjnej. Jej
motorem stały się: elektronika (przede wszystkim
wynalezienie wspomnianych już komputerów),
miniaturyzacja, digitalizacja treści, telekomunikacja,
Internet, programowanie pracy urządzeń
elektronicznych czyli cała technologia
komunikacyjno-teleinformatyczna, oznaczona
skrótowo ICT(ang. Information and Communication
Technology).
Przeobrażenia społeczne związane z
rozwojem cywilizacyjnym
W kontekście zachodzących przemian upowszechniło się
pojęcie społeczeństwa informacyjnego (SI).
Określa ono nowy system społeczeństwa,
kształtujący się w krajach o wysokim stopniu
rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie
informacją, jej jakość, szybkość przepływu są
zasadniczymi czynnikami konkurencyjności
zarówno w przemyśle jak i w usługach, a stopień
rozwoju wymaga stosowania nowych technik
gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i
użytkowania informacji.
Nie jest to oczywiście jedyna istniejąca definicja
opisująca społeczeństwo informacyjne. We wszystkich
ogromne znaczenie przypisuje się informacji. Na jej
wymianie i komunikacji międzyludzkiej opierał się
rozwój społeczny, gospodarczy, kulturalny i polityczny
w ciągu długiej historii ludzkości.
Przeobrażenia społeczne związane z
rozwojem cywilizacyjnym
Owa informacja często dziś określana jest mianem
informacji cyfrowej, i charakteryzuje się:
transformowalnością – łatwe i szybkie przetwarzanie
za pomocą komputerów i ludzi, których pracę
wspomagają,
transmitowalnością – łatwe, szybkie i jeżeli potrzeba
automatyczne transmitowanie przez sieci
komputerowe i telekomunikacyjne,
replikowalnością – łatwe kopiowanie przy czym jakość
kopii zachowuje dokładnie jakość oryginału,
niezniszczalnością – oczywiście nie chodzi o brak
możliwości skasowania informacji z pamięci komputera
lecz o zachowanie jej pierwotnej formy, nie uleganie
degradacji, np. zjedzenie przez mole czy też
zżółknięcie, jak to zdarza się w przypadku danych
zapisanych na papierze.
Przeobrażenia społeczne związane z
rozwojem cywilizacyjnym
Społeczeństwo staje się zatem społeczeństwem
informacyjnym, gdy osiąga stopień rozwoju oraz
skali i skomplikowania procesów odpowiedzialnych
za jego funkcjonowanie wymagający zastosowania
nowych technik wykorzystywania olbrzymiej masy
informacji generowanych przez te procesy. W takim
społeczeństwie informacja i wynikająca z niej wiedza
oraz nowoczesne technologie są podstawowym
czynnikiem wytwórczym a wszechstronnym
czynnikiem rozwoju jest właściwe wykorzystywanie
teleinformatyki.
Przeobrażenia społeczne związane z
rozwojem cywilizacyjnym
Obecnie pojawił się nowy termin Społeczeństwa Sieci,
zgodnie z którym tym mianem określa się społeczności,
których struktury społeczne i działalność zorganizowana
jest poprzez elektroniczne systemy przetwarzania
informacji, w przeciwieństwie do zorganizowanych grup w
hierarchicznie powiązane struktury. Termin ten odnosi się
do społeczeństw, które charakteryzują dwie zasadnicze
cechy:
obecność wyrafinowanych - prawie wyłącznie cyfrowych -
technologii komunikacji sieciowej i zarządzania dystrybucją
informacji; technologii, które tworzą infrastrukturę coraz
większego układu społecznych, politycznych i
ekonomicznych praktyk;
reprodukowanie i instytucjonalizacja - poprzez i pomiędzy
tymi społeczeństwami - sieci, rozumianych jako
podstawowe formy społecznej organizacji oraz relacje w
poprzek szerokiego zakresu społecznych, politycznych i
ekonomicznych konfiguracji i połączeń.
Przeobrażenia społeczne związane z
rozwojem cywilizacyjnym
Społeczeństwa sieci
to zjawisko szersze niż
społeczeństwa informacyjne, wydaje się, że
powstają w wyniku ewolucji społeczeństw
informacyjnych. społeczeństwa sieci tworzą w coraz
większym stopniu formy organizacyjno-prawne a
także związane z nimi systemy normatywne,
kulturowe i społeczne. Z punktu widzenia
funkcjonowania administracji publicznej zauważyć
należy, ze w ramach tych społeczeństw tworzą się
struktury organizacyjno-prawne, w szczególności
konstrukcje organizacji życia publicznego. W tym
systemie społecznym fizyczne granice są bez
większego znaczenia i w konsekwencji będą
zanikały.
Unia Europejska jako Społeczeństwo
Informacyjne
Najważniejsze dla upublicznienia i określenia
polityki UE w dziedzinie budowania SI było
opublikowanie w 1994 roku przez Komisję
Europejską dokumentu
Europe and the
Global Information Society.
Recommendations to the European
Council
(Europa i społeczeństwo globalnej
informacji. Zalecenia dla Rady Europejskiej),
zwanego, od nazwiska propagującego go
członka Komisji Europejskiej Martina
Bangemanna,
Raportem Bangemanna.
Dokument wyznaczył perspektywy i kierunki
działań w jakich powinna pójść Europa.
Unia Europejska jako Społeczeństwo
Informacyjne
Najważniejszą inicjatywą jest
eEurope – an Information
Society for all
(eEurope – społeczeństwo informacyjne dla
wszystkich), której otwarcie ogłoszono 8 grudnia 1999 r.
Zawiera ona konkretne programy i rozwiązania mające na celu
przyspieszenie transformacji krajów Unii Europejskiej do
społeczeństwa informacyjnego oraz przybliżone daty ich
wdrożenia. W eEuropa Komisja zaproponowała krajom
członkowskim realizację
trzech głównych celów
strategicznych:
wprowadzenia obywateli Europy, we wszystkich sferach ich
działalności: w pracy, w domu, w szkole, w interesach, w
kontaktach z administracją publiczna w wiek cywilizacji
cyfrowej,
wspieranie rozwoju nowych technologii informatycznych i
komunikacyjnych,
wzmocnienie spójności socjalnej Romano Prodi był jednym z
członków grupy opracowującej Raport Bangemanna.
Unia Europejska jako Społeczeństwo
Informacyjne
Komisja Europejska w dokumencie eEurope – an
Information Society for All. Progress Report dokonała
podsumowania dyskusji i konsultacji toczonych na
temat inicjatywy eEurope w Unii Europejskiej.
Dokument ten stanowił podstawę do dyskusji podczas
specjalnego posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie
w dniach 23-24 marca 2000 r., gdzie państwa
członkowskie przyjęły tzw.
Strategię lizbońską.
Jej głównym celem jest stworzenie do 2010 r.
,,najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki
świata, opartej na wiedzy, zdolnej do zrównoważonego
rozwoju oraz zapewniającej więcej i lepsze miejsca
pracy oraz większą spójność społeczną".
Strategia Lizbońska
Priorytety dotyczące rozwoju społeczeństwa
informacyjnego zawarte w Strategii lizbońskiej zostały
następnie rozwinięte w dokumentach Komisji
Europejskiej – najważniejszym jest eEurope 2005: An
Information Society for All. An Action Plan
przygotowanym na szczyt Rady Europejskiej w Sewilli
21-22 czerwca 2002 r.
Realizację inicjatywy eEurope koordynuje Komisja
Europejska. Jej adresatami są administracje krajów
członkowskich, przemysł ICT, nauka, operatorzy i
dostawcy usług ICT, szeroko pojęty biznes, mieszkańcy
Europy, słowem wszyscy, którzy widzą w niej
płaszczyznę zainteresowania. Źródła finansowania tego
przedsięwzięcia pochodzą z funduszy przeznaczonych
na poszczególne zadania przez m.in. administracje
państw członkowskich, przemysł europejski, banki.
Strategia Lizbońska
Dziś wiadomo, że założone w Strategii Lizbońskiej
cele nie zostały osiągnięte do 2010 roku, do czego
oficjalnie przyznała się 2 lutego 2005 r. Komisja
Europejska. Wskazała cztery obszary stanowiące
największe zagrożenie dla realizacji celów Strategii
Lizbońskiej:
niewłaściwy stan finansów publicznych,
niewystarczające działania na rzecz wzrost
zatrudnienia i produktywności pracy,
słabość rynku wewnętrznego i konkurencji,
niewystarczające działania na rzecz zapewnienia
zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
Europa 2020
Strategia „Europa 2020” jest nowym,
długookresowym programem rozwoju
społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej
(UE), który zastąpił realizowaną od 2000 r.,
zmodyfikowaną pięć lat później, Strategię
Lizbońską.
W opublikowanym 3 marca 2010 r. Komunikacie
„
Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i
zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu”
podkreślona została potrzeba
wspólnego działania państw członkowskich na rzecz
wychodzenia z kryzysu oraz wdrażania reform
umożliwiających stawienie czoła wyzwaniom
związanym z globalizacją, starzeniem się
społeczeństw czy rosnącą potrzebą racjonalnego
wykorzystywania zasobów.
Europa 2020
W celu osiągnięcia powyższych założeń
zaproponowano trzy podstawowe, wzajemnie
wzmacniające się priorytety:
wzrost inteligentny (ang. smart growth), czyli
rozwój oparty na wiedzy i innowacjach,
wzrost zrównoważony (ang. sustainable
growth), czyli transformacja w kierunku gospodarki
niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i
konkurencyjnej,
wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu
(ang. inclusive growth), czyli wspieranie
gospodarki charakteryzującej się wysokim
poziomem zatrudnienia i zapewniającej spójność
gospodarczą, społeczną i terytorialną.
Wdrażanie społeczeństwa informacyjnego w
Polsce
Sejm swoją uchwałą z 14 lipca 2000 r. w sprawie
budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego
w Polsce, zobowiązał rząd do podjęcia działań
sprzyjających rozwojowi SI, do koordynacji i realizacji
polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego we
wszystkich
działach
i
na
wszystkich
szczeblach
administracji rządowej. Rada Ministrów dnia 28 listopada
2000 r. zajęła stanowisko w sprawie wskazanej uchwały
Sejmu oraz przyjęła dokument programowy pt. Cele i
kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w
Polsce, przygotowany wspólnie przez Komitet Badań
Naukowych
i
Ministerstwo
Łączności.
Następnie
szczegółowa strategia na wzór eEurope+, zatytułowana
e-Polska – Plan działań na rzecz rozwoju
społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata
2001-2006, opracowana przez Ministerstwo Gospodarki,
została przyjęta przez rząd 11 września 2001 r. Oprócz
planu
działań
zawierała
oszacowanie
skutków
finansowych realizacji polityki państwa w tej materii.
Wdrażanie społeczeństwa informacyjnego w
Polsce
Kolejnym przejawem informatyzacji naszego kraju było
utworzenie w grudniu 2001 r. nowego działu
administracji rządowej pod nazwą Informatyzacja. Po
raz pierwszy w historii Rzeczypospolitej informatyka i
informatyzacja zyskały tak istotną pozycję w życiu
politycznym naszego państwa.
Aktualnie wszelkie prace nad transformacją Polski do
społeczeństwa informacyjnego prowadzone są w
oparciu o:
Proponowane kierunki rozwoju społeczeństwa
informacyjnego w Polsce do 2020 r.
Strategia rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w
Polsce do roku 2013,
;
Strategia Rozwoju Kraju 2020 (przyjęta 25 IX 2012 r.)
Raport ONZ