Polityka ludnościowa i
rodzinna
Polityka ludnościowa i
rodzinna
Kwestia ludnościowa
Sytuacja demograficzna w świecie i w
Polsce
ogromne zróżnicowanie kwestii w skali
świata i kontynentów.
Związana z ruchem naturalnym
– przyrostu naturalnego
- przestrzennego – migracji wewn. i zewn.
Procesy ludnościowe – problem globalny
Eksplozja demograficzna
„bomba demograficzna”
III świat – ograniczanie przyrostu
naturalnego
Planowanie rodziny
Spadek śmiertelności niemowląt
Polityka ludnościowa
Polityka ludnościowa jest to
system świadomych
przedsięwzięć, których celem
jest wywoływanie pożądanych
zmian w rozwoju i ruchu
ludności /Podoski/
Polityka ludnościowa
to domena Państwa – określa zasady i
cele tej polityki
Wynikają one z oceny przeszłości,
teraźniejszości i prognoz
PL obejmuje dziedziny i formy
oddziaływania, które wpływają na:
- stan i strukturę ludności
- pożądane zmiany w jej ruchu i rozwoju
Polityka ludnościowa
uruchamianie bodźców i
antybodźców popierających lub
ograniczających liczbę ludności
to proces zmienny w czasie
i zróżnicowany w przestrzeni
Polityka ludnościowa
a demografia
teoretyczna podstawa dla polityki
ludnościowej /badania, instytucje/
Prognozy demograficzne –
ważny element rozważań
Tablice wymieralności
Cele i zadania PL
Koncentracja PL na uruchamianiu:
czynników wzrostu liczby ludności
czynników ograniczania liczby
ludności
sterowanie rozwojem ludności w
celu zachowania równowagi
demograficzno – ekonomicznej
Cele i zadania PL
Równowaga demograficzno –
ekonomiczna – ważna kategoria
polityki ludnościowej
Typy polityki ludnościowej
pronatalistyczna
antynatalistyczna
neutralna
Polityka pronatalistyczna
cel: zwiększenie liczby urodzeń
pomijanie jakościowej strony
procesów ludnościowych
rozszerzona reprodukcja ludnođci
Polityka antynatalistyczna
Cel: ograniczenie liczby urodzeń
Utrzymanie reprodukcji zawężonej
Polityka neutralna
Cel: dążenie do zachowania
istniejącej sytuacji
dbałość o jakościową stronę
procesów ludnościowych
prokreacja – sprawą rodziny i
wyspecjalizowanych organizacji
w ramach reprodukcji prostej
Kwestia reprodukcji
ludności
Współczynnik reprodukcji ludności
Przyrost naturalny ludności
Współczynnik reprodukcji
ludności
Współczynnik dzietności –
oznacza liczbę dzieci, które
urodziłaby przeciętnie kobieta w
ciągu całego okresu rozrodczego /
15 – 49 lat/
WD reprodukcja prosta ogółem – 2,1
WD kobiet rodzących – 2,6
Przyrost naturalny ludności
Stanowi różnicę między liczbą
urodzeń żywych i zgonów w danym
okresie.
Wskaźnik przyrostu naturalnego –
stosunek liczby urodzeń żywych do
liczby urodzeń /promille/
Spadek liczby ludności
Etapy rozwoju
ludnościowego w Polsce
1945 – 1955 – okres znacznego przyrostu
liczby urodzeń „kompensacja powojenna”
1956 – 1970 – okres ograniczania liczby
urodzeń
1970 - 1980 – okres polityki
pronatalistycznej
Lata 80 – te okres stabilizacji urodzeń
Lata 90 i obecnie – te okres nowej polityki
pronatalistycznej, a jednocześnie okres
spadku liczby urodzeń
Instrumenty polityki
ludnościowej 1
1. administracyjno prawne:
promocja, zakazy lub ograniczenia
dot. środków antykoncepcyjnych
przepisy dotyczące aborcji określenie
wieku zawierania małżeństw
prawne warunki rozwodu
ochrona prawna kobiety ciężarnej
ochrona kobiety z małym dzieckiem;
Instrumenty polityki
ludnościowej 2
2. ekonomiczne
zasiłek macierzyński
zasiłek rodznny
zasiłek z tytułu urodzenia dziecka
zasiłek wychowawczy
ulgi podatkowe
dofinansowanie żłobków i przedszkoli
zasiłek na dziecko chore i niepełnosprawne
preferencje mieszkaniowe dla rodzin wielodzietnych
rozwój oświaty i systemu ochrony zdrowia
stypendia
Instrumenty polityki
ludnościowej 3
3. wychowawcze
zabieganie o wyższy prestiż
macierzyństwa i rodziny
wielodzietnej
wychowanie seksualne
dostęp do literatury z dziedziny
życia rodzinnego i seksuologii
Postulaty dotyczące
prowadzenia polityki
ludnościowej:
ciągłość
długookresowość
Polityka migracyjna
część polityki ludnościowej
pochodna rozwoju gospodarczego
PM – wynika m. in. z analizy
bilansu siły roboczej
Współczesne problemy
ludnościowe
Ogromny przyrost ludności –
wysoka dynamika wzrostu /6-ty
mld – 9 lat/
Wzrost wiedzy nt społeczeństwa,
mechanizmów społecznych, ekon
Spadek dzietności /problem
światowy/
Szczegółowe problemy
ludnościowe
umieralność i czas przeciętnego trwania
życia,
zmiany wielkości rodziny kwestia kontroli
urodzin
wzrost liczby ludności a napięcia społeczne
i gospodarcze
pauperyzacja, III świata
zmiany warunków bytowych: miasto – wieś,
polaryzacja dochodowa rodzin
zasoby terytorialne i żywnościowe: liczba
ludności a głód – nadmiar żywności
Kwestie demograficzne w
Polsce
spadek liczby zawieranych małżeństw
wzrost absolutnej i względnej liczby rozwodów,
nadumieralność mężczyzn
zdecydowanie większa umieralność mężczyzn w por. z
większością krajów Europy,
spadek liczby urodzeń
brak prostej zastępowalności pokoleń /wskaźniki
dzietności/
systematyczny wzrost udziału urodzeń dzieci
pozamałżeńskich
Polska – ok. 10%, Szwecja – 50%, W. Brytania 35%/
zmiany liczby i struktury rodzin