Rys historyczny

Rys historyczny



powstał w XII wieku w posiadłościach

włoskich



rozkwit popularności na ziemiach

polskich przed I wojną światową



28-IV-1936 roku, powstanie prawa

wekslowego



eliminacja

rozliczeń

między

eliminacja

rozliczeń

między

podmiotami gospodarczymi w 1947 roku



przywrócenie weksla do obiegu w 1989

roku



od 1 stycznia 2007 roku obrót wekslowy

nie jest opodatkowany - tym samym

przestały

funkcjonować

urzędowe

przestały

funkcjonować

urzędowe

blankiety weksli.

Pojęcie weksla – polskie prawo wekslowe nie podaje

definicji weksla. Wymienia natomiast jego istotne

cechy oraz precyzyjnie określa części składowe (treść)

dokumentu, który w myśl ustawy uważa się za

weksel. Powstałą w ten sposób lukę wypełniła

doktryna tworząc szereg definicji. Jednak nie udało

się ustalić definicji powszechnie akceptowanej i w

pełni poprawnej.

Weksel (od niem.

Weschel – wymiana

) jest

dokumentem sporządzonym w formie przewidzianej

przez

prawo,

zawierającym

bezwarunkowe

przez

prawo,

zawierającym

bezwarunkowe

zobowiązanie

zapłaty

określonej

osobie

zobowiązanie

zapłaty

określonej

osobie

(remitentowi) sumy pieniężnej, w ustalonym terminie

i miejscu przez wystawcę (w przypadku w. własnego)

lub inną osobę przez niego wskazaną (w. trasowany),

którego egzekucja wyposażona w specjalny rygor.

Wypełniony na trwale .Trwale zespolony

POJĘCIE WEKSLA I JEGO

RODZAJE

Funkcjonujące obecnie definicje weksla mają naukowy charakter.

Można

podzielić

kilka

grup:

Można

podzielić

kilka

grup:

a) pierwsza grupa mówi o wekslu jako dokumencie. Weksel

uważany jest za dokument posiadający dokładnie określoną

przez prawo formę i wyposażony przez prawo w tą właściwość,

że umieszczenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę

zobowiązania wekslowego osoby od której podpis pochodzi.

b) w. jako papier wartościowy opiewający na

b) w. jako papier wartościowy opiewający na wierzytelność

wierzytelność

wg.

tego podziału są jeszcze pap. wart. opiewające na: prawa

członkowskie i prawa rzeczowe

); definiuje w. jako pap. wart.

opiewający na świadczenie sumy pieniężnej lub jako pap. wart. o

cechach ściśle przez prawo wekslowe przepisanych, w których

inkorporowane jest abstrakcyjne zobowiązania zapłacenia sumy

pieniężnej.

POJĘCIE WEKSLA I JEGO

RODZAJE

Uczestnicy stosunku wekslowego:

Wystawca - trasant

- osoba fizyczna lub prawna posiadająca

zdolność wekslową. Wystawców weksla może być kilku.

Płatnik

- osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do zapłaty. W

wekslu własnym 1=2 Wystawca

wekslu własnym 1=2 Wystawca (trasant)

(trasant)

= Płatnik. W wekslu

trasowanym trasat – zobowiązany wekslowo po zaakceptowaniu

(akceptant)

Remitent

- osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na

której rzecz weksel ma być płatny. Kilku remitentów może działać

wspólnie lub oddzielnie.

Akceptant

- osoba oznaczona przez wystawcę jako płatnik, która

weksel akceptowała. Staje się przez to głównym dłużnikiem

wekslowym (tylko trasowany).

Indosant

- osoba przekazująca prawa z weksla innej osobie w drodze

indosu. Pierwszym indosantem jest zawsze remitent, 3=5

Remitent = Indosant .

Indosatariusz - osoba, która nabyła weksel w drodze indosu.

Poręczyciel - osoba, która awalizuje weksel. Poręczać można za 1, 4

i 5 Wystawcę, Akceptanta, Indosanta.

Domicyliat

- osoba fizyczna lub prawna, w której mieszkaniu lub

siedzibie weksel ma być płatny, np. bank płatnika.

siedzibie weksel ma być płatny, np. bank płatnika. Domicyl

Domicyl

miejsce, w którym ma nastąpić płatność.

Wyręczyciel

- osoba, która płaci weksel w potrzebie.

Regredient

- osoba, która weksel wykupiła i dochodzi należności od

poprzedników w drodze protestu.

Bezwarunkowe

Przyrzeczenie Polecenie

Dokumenty sporządzone w sposób zgodny z

przepisami prawa wekslowego i zobowiązujący do

zapłacenia określonej

sumy pieniężnej w określonym czasie i miejscu

(

zwane sola weksle,

proste lub suche )

(

zwane

e przekazowymi,

ciągnionymi, tratami lub

trasami )

Weksle handlowe -

Weksle handlowe - kupieckie:

a) weksle towarowe z bieżącego obrotu

weksle akceptowane (akcepty bankierskie):

są to papiery wartościowe zawierające
zobowiązanie zapłacenia przez bank dłużnika
określonej sumy pieniężnej osobie wymienionej na
wekslu
- weksle kwalifikowane: są to weksle
akceptowane przez kwalifikowane banki,
czyli o ustalonej renomie, co często wiąże się
z możliwością ich redyskonta w banku

centralnym.

b) weksle finansowe

np. traty finansujące koszty przewozu

nie związane ściśle z eksportem towarowym

lub będące zabezpieczeniem udzielonych

kredytów

1. Klauzule uznane przez prawo

wekslowe:

- klauzula odsetkowa - jest skuteczna gdy:

umieszczono ją na wekslu płatnym za

okazaniem lub w pewien czas po okazaniu,

stopa procentowa jest określona na wekslu,

wpisu tego dokonał wystawca weksla.

- klauzula zakazująca indosowania,

- klauzula nakazująca przedstawienie weksla

do przyjęcia,

- klauzula zabraniająca przedstawienie

weksla do przyjęcia,

- zwalniająca od protestu.

3. Klauzule unieważniające

weksel:



klauzula

naruszająca

bezwarunkowy

charakter

przyrzeczenia

lub

polecenia

zapłaty,



klauzula ustalająca inny, poza czterema
ustawowymi, termin płatności,



klauzula

ustalające

kilka

terminów

płatności.

Dłużnicy wekslowi:



główni:



wystawca weksla własnego,



wystawca weksla trasowanego do momentu

jego zaakceptowania przez płatnika,



akceptant weksla trasowanego,



wszyscy poręczyciele w/w osób.



uboczni:



wystawca weksla trasowanego po jego

zaakceptowaniu przez płatnika,



wszyscy indosanci,



wszyscy poręczyciele w/w osób.

UWAGA!



Akcept musi być bezwarunkowy. Warunek jest powodem do
protestu weksla.

Jedynym warunkiem zgodnym z prawem może

być warunek ograniczający kwotę

. Akcept należy opatrzyć datą

w przypadku gdy weksel jest płatny w pewien czas po okazaniu,
jeśli weksel ma być przedstawiony do przyjęcia w oznaczonym
terminie.



Weksel można wystawić w dowolnym języku, alfabetem
właściwym dla tego języka. Nazwa weksel w treści instrumentu i
w języku wystawienia



Oznaczenie remitenta - remitent jest osobą uprawnioną z weksla
(wierzycielem). Po słowie "weksel", natomiast przed
oznaczeniem remitenta należy wpisać:

- "na zlecenie" - jeżeli weksel ma być przedmiotem obrotu poprzez

indosowanie, albo

- "tylko" - jeżeli wystawca chce zabronić indosowania.

W praktyce funkcjonują weksle o

nazwach:



in blanco

służy do zabezpieczenia roszczeń

które mogą powstać w przyszłości, może być

przenoszony przez indos. Niezbędną przesłanką

powstania zobowiązania z tego weksla jest

uzupełnianie przynajmniej tych braków

od których zależy ważność weksla trasowanego.

Zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się z

dodatkową

umową

między

wystawcą

remitentem jest to porozumienie deklaracja

wekslowa i obejmuje sposób w jaki weksel in

blanco powinien być wypełniany „niezupełny w

chwili wystawienia,,



gwarancyjny

zabezpiecza spłatę kredytu



kaucyjny

weksel złożony jako gwarancja

zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w

razie niedopełnienia zobowiązania



depozytowy

- depozyt- suma złożona przez

dłużnika stanowiąca świadczenia na rzecz

wierzyciela



rekta weksel

- to weksel który jest objęty

zakazem indosowania przez dodanie przy

nazwisku remitenta pierwszego wierzyciela słów

"lecz nie na jego zlecenie" lub podobnych.

Również indosant może zakazać dalszego

indosowania /zakaz osłabia ekonomiczną wartość

weksla/



piwniczny

- jako trasata podaje osobę

nieistniejącą- są ważne o tyle, że uzasadniają

zobowiązania wekslowe wystawcy, poręczycieli i

indosantów



sola weksel

- oznacza że nie istnieją wtóropisy

- weksle: prima, secunda, tertia, sporządza się

dla bezpieczeństwa i ułatwienia obiegu

Przez NBP do:



regulowania płynności systemu

bankowego przez prowadzenie

określonej polityki

redyskontowej;



kontrolowania wysokości stóp

procentowych kredytów

udzielanych na rynku

międzybankowym za pomocą

stopy redyskontowej;

Przez podmioty

gospodarcze do:



pozyskiwania kredytu kupieckiego;



rozliczania transakcji handlowych

zarówno krajowych jak i zagranicznych;



kompensowania wzajemnych

zobowiązań bez przepływu gotówki;



uzyskania kredytu dyskontowego;



uzyskania kredytu akceptacyjnego;



do różnego rodzaju zastawów i kaucji.

Elementy, które powinien zawierać

weksel, aby być

papierem wartościowym:

Nazwa "weksel"

Nazwa "weksel" w języku w jakim został

wystawiony

Zobowiązanie lub polecenie

Zobowiązanie lub polecenie wypłaty

oznaczonej sumy pieniędzy

Nazwisko osoby

(nazwa firmy),

(nazwa firmy), która ma

zapłacić weksel (wystawca, trasant, akceptant)

Termin płatności -

Termin płatności - dla całej sumy wekslowej

(termin płatności: w odróżnieniu od dnia

wymagalności)

w określonym dniu - dzień, miesiąc, rok

a data pewien czas po dacie

a data pewien czas po dacie np. ‘w tydzień po

dacie’

za okazaniem- ‘za okazaniem’, ‘a vista’... bez

terminu płatności

w pewien czas po okazaniu wg daty przyjęcia lub

daty protestu np. osiem dni po okazaniu

Miejsce płatności

określone

trasant/trasat

domicyl

Gdy brak oznaczenia miejsca płatności za

takowe uważa się miejsce obok

nazwiska trasanta-jest to także miejsce

zamieszkania trasanta/trasata

Nazwisko osoby,

Nazwisko osoby, na rzecz której

powinna być dokonana zapłata

Data i miejsce wystawienia

Podpis

Podpis wystawcy

Bezwarunkowy

odpowiedzialność niezależna

spełnienia jakichkolwiek

warunków wystawcy - przy

wekslu własnym akceptanta -

trasanta - przy wekslu

ciągnionym i poddanie się

prawnym rygorom wekslowym

Abstrakcyjny

oderwanie zobowiązania

wekslowego od konkretnego

zdarzenia gospodarczego, od

ważności stosunku prawnego,

który uzasadniał jego zaciągnięcie

(nie obowiązuje zasada

kauzalności, przyczynowości

czynności prawnych)

Funkcja

kredytowa



odroczenie terminu płatności

zobowiązania wobec dostawcy;

pozyskanie kredytu towarowego



przedmiotem kredytu może być

pożyczka, kupno, zapłata za

robotę, prolongata zadłużenia

- Weksel może być opatrzony klauzulą odsetkową.

Klauzula odsetkowa określa oprocentowanie sumy wekslowej od dnia

wystawienia do dnia zapłaty. Oprocentowanie jest liczone według stopy

rocznej, a odsetki naliczane od daty wystawienia weksla, chyba, że podano

inną datę. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie odsetek w postaci odsetek

ustawowych, karnych lub innych.

Funkcja

płatnicza

wręczenie weksla zamiast

zapłaty przy zakupie, weksel

jest surogatem pieniądza

chociaż wręczenie jego nie

jest równoznaczne z zapłatą;

weksel zmniejsza

zapotrzebowanie na gotówkę

Funkcja

obiegowa

możliwość przenoszenia praw

z weksla z jednej osoby na

drugą

w formie indosu - forma zapłaty

wręczana w wielu transakcjach

handlowych, może być wręczany

w wielu transakcjach

Funkcja

gwarancyjna

solidarne zabezpieczenie

płatności weksla przez - także

możliwość posługiwania się

w obrocie gospodarczym w

celu zabezpieczenia

należności lub roszczenia /in

blanco/

Funkcja

refinansowa

możliwość uzyskania

środków pieniężnych

przed terminem wykupu w

drodze dyskonta

w banku -

kwotę weksla minus

odsetki dyskontowe można

otrzymać przed terminem płatności

Weksel własny

miejsce wystawienia weksla;

2 data płatności;

3 nazwa remitenta – pierwszego wierzyciela;

4 suma wekslowa;

5 klauzula informacyjna;

6 miejsce płatności – domicyl;

7 znak opłaty skarbowej już niema ;

8 Wystawca weksla – główny dłużnik.

WEKSEL

TRASOWANY-TRATA



1. Miejsce i data wystawienia weksla



2.Data płatności



3.Nazwa remitenta (pierwszego wierzyciela)



4.Suma wekslowa



5.Nazwa trasata



6.Akceptant (trasa po przyjęciu zobowiązania)



7.Wystawca weksla ( trasat)



8.Miejsce płatności domicyl – domicyliat

Obieg weksla własnego

przekazanie

wierzycielowi

odstąpienie weksla

przedłożenie weksla do zapłaty

zapłata

WYSTAWCA

WEKSLA

GŁÓWNY

DŁUŻNIK

REMITENT I
WIERZYCIEL

WEKSLOWY

INDOSANT

INDOSATARIUSZ

INDOSANT

OSTATNI

INDOSATARIUSZ

EWENTUALNY

PORĘCZYCIEL

AWALISTA

EWENTUALNY

DOMICYLIANT

Obieg weksla trasowanego

przekazanie

wierzycielowi

odstąpienie

weksla

odstąpienie weksla

zwrot po

przedłożenie

przyjęciu

do przyjęcia

zapłata

przedłożenie weksla do zapłaty

WYSTAWCA WEKSLA

(TRASANT)

REMITENT I

WIERZYCIEL

WEKSLOWY

INDOSANT

INDOSATARIUSZ

INDOSANT

OSTATNI

INDOSATARIUSZ

AKCEPTANT

(GŁÓWNY

DŁUŻNIK)
TRASAT

EWENTUALNY

PORĘCZYCIEL

AWALISTA

EWENTUALNY

DOMICYLIANT

Przykłady indosów wekslowych

indos pełny

indos in blanco

indos pełny

dotyczy dyskonta

indos pełny

dotyczy redyskonta

indos pełnomocniczy

zlecenie inkasa

Ustępujemy

zlecenie

Spółki

Rybackiej „Łosoś” w Pucku.

Puck, 20 stycznia 1996r.

HURTOWNIA RYB

w Pucku

(-) podpisy

Spółka Rybacka

„ŁOSOŚ” w Pucku

(-) podpisy

Ustępujemy

zlecenie

Banku

Gdańskiego Oddział w Gdańsku

Gdańsk, 1996.02.06

SPÓŁKA RYBACKA

Gdańsk, ul. Morska 17

(-) podpisy

Przenosimy na zlecenie Narodowego

Banku Polskiego Oddział w Gdańsku

Gdańsk, 10 marca 1996r.

BANK GDAŃSKI

Oddział w Gdańsku

(-) podpisy

Ustępujemy dla Narodowego Banku

Polskiego Oddział w Warszawie –

do inkasa

Gdańsk, 1996.04.02

NARODOWY BANK POLSKI

Oddział w Gdańsku

(-) podpisy

MECHANIZM OBROTU

WEKSLAMI

POCZĄTEK

Wystawienie weksla

Czy chcesz otrzymać

kwotę wekslową przed

terminem płatności?

Czy znasz kogoś kto

odkupiłby od Ciebie

ten weksel?

Odstąp go poprzez indos

Zdyskontuj weksel w banku

Uzyskanie gotówki

Uzyskanie

gotówki

KONIEC

Bank nabywa

wierzytelności

Bank udziela

kredytu pod zastaw

weksla

Uzyskanie

kredytu

Przedstaw weksel do

wykupu

w terminie płatności

Kredyt

dyskontowy



DYSKONTOWANIE WEKSLI

- jest to wykup

weksli przez bank przed terminem płatności

z potrąceniem odsetek dyskontowych

zwanych dyskontem.



REDYSKONTO

- jest to wykup przez

Narodowy Bank Polski przed terminem

weksli zdyskontowanych przez inne banki z

potrąceniem odsetek redyskontowych

Zasadą jest, że stopa dyskontowa ustalona

przez banki komercyjne jest zawsze wyższa

od stopy redyskontowej ustalonej przez NBP.

Do dyskonta zazwyczaj przyjmowane są

weksle, które mogą być następnie

zredyskontowane. Będą to więc

weksle:

odpowiadające wymaganiom określonym

w przepisach prawa wekslowego,

których prawdziwość nie nasuwa

wątpliwości,

złożone przez remitenta lub przez osobę

opierającą swoje prawo do weksla na

podstawie nieprzerwanego ciągu indosów,

od których uiszczono opłatę skarbową we

właściwej wysokości,

pochodzące z dokonanych obrotów

gospodarczych tzw. weksle kupieckie i

handlowe,

podpisane co najmniej przez wystawców

i akceptantów, a w przypadku weksli

własnych - wystawców,

których termin płatności upływa nie

później niż trzy miesiące od dnia

złożenia weksla do dyskonta,

z terminem płatności w oznaczonym

dniu,

płatne w oddziałach banków, w

których główni dłużnicy wekslowi

posiadają rachunki bieżące,

10.

opatrzone - w przypadku weksli

trasowanych akceptem trasata,

obejmującym całą sumę wekslową,

11.

bez klauzul w tekście lub indosach

ograniczających prawo zwrotnego

poszukiwania lub indosowania,

12.

podpisane w sposób umożliwiający

bezsporna identyfikację podmiotów,

które je podpisały.

DYSKONTO WEKSLA W

BANKU

WEKSLE DO DYSKONTA W

ODDZIALE BANKU

Składa klient

w zespole

dyskontowym

banku

Rozpatruje

zespół

dyskontowy

banku

KRYTERIA PRZYJĘCIA DO

DYSKONTA PRZEZ BANK

OBLIGATORYJNE

tylko pochodzące z obrotów

gospodarczych

2. odpowiadające wymogom prawa

wekslowego

3. od których uiszczono opłatę skarbową,
4. których termin płatności upływa nie

później niż 3 m-cc od daty przyjęcia do

dyskonta i nie wcześniej niż to jest

potrzebne do zawiadomienia dłużnika

w przeddzień terminu płatności,

5. z terminem płatności w oznaczonym dniu,
6. opatrzone - w przypadku weksli
trasowanych – bezwarunkowym

akceptem obejmującym całą sumę

wekslową,

7.opatrzone indosem in blanco (otwartym),
8. bez wzmianek w tekście lub indosach,

ograniczających prawo przeniesienia

własności weksla lub prawo zwrotnego

poszukiwania, bez skreśleń i poprawek

9.podpisane w sposób umożliwiający
bezsporną identyfikację podmiotów,

które je podpisały

10. podpisane przez solidnych płatników

(wystawców i akceptantów).

DODATKOWE PRZEZ

NIEKTÓRE BANKI

1. podpisanie umowy z bankiem

o dyskonto weksli,

2. upoważnienie banku do

obciążenia rachunku klienta

składającego weksel do

dyskonta w przypadku

zaprotestowania weksli nie

wykupionych przez wystawców

lub akceptantów

3. posiadanie przez klienta r-ku

bieżącego w banku

przyjmującym weksle do

dyskonta

Nie sprawdza się

natomiast



autentyczności podpisów,



uprawnień osób podpisanych na wekslu do

składania w imieniu podmiotu gospodarczego

zobowiązań wekslowych, w myśl bowiem art.8

prawa wekslowego, kto podpisał weksel jako

przedstawiciel innej osoby nie będąc

umocowanym do działania w jej imieniu

odpowiada sam wekslowo.

Jednakże można odmówić przyjęcia

weksla do dyskonta, jeżeli według

posiadanych przez bank informacji:



podpis złożony na wekslu nie jest autentyczny,



osoba, która podpisała weksel pod stemplem

firmowym podmiotu gospodarczego nie była

upoważniona do podpisywania weksli w

imieniu tego podmiotu.

Tryb dyskontowania

weksli

Dyskonto weksli może być

prowadzone poprzez zawarcie

umowy o linię dyskontową lub w

formie doraźnych transakcji nabycia

wierzytelności wekslowych.

Linia dyskontowa

- jest to limit

kredytowy przyznawany przez banki

do wysokości którego będą

przyjmowane weksle do dyskonta w

okresie obowiązywania umowy o

linię dyskontową

TRYB

POSTĘPOWANI

W WYPADKU NIEZAPŁACENIA WEKSLA W TERMINIE

WYSTAWCA WEKSLA

TRASAT

(AKCEPTANT)

PAŃSTWOWE BIURO

NOTARIALNE

REMITENT

INDOSANT I

INDOSANT II

IDOSATARIUSZ

(OSTATNI)

PŁACI WEKSLEM

CIĄGNIE

WEKSEL

AKCEPTUJE W EKSEL

PRZEDSTAWIA

WEKSEL

PONOWNIE

DO ZAPŁATY

BEZ

REZULTATU

BEZ

REZULTATU

PRZEDSTAWIA

WEKSEL

DO ZAPŁATY

INDOS

PRZEKAZUJE

WEKSEL DO

PROTESTU

PRZEKAZUJE WEKSEL Z PROTESTEM

Termin płatności

weksla

powinien zawierać dzień,

miesiąc

i rok. Przy wekslach

trasowanych często wyznacza

się płatność weksla

„za okazaniem" -umożliwia to

zobowiązanemu przygotowanie

się do zapłaty. Jeżeli nie

oznaczono terminu płatności,

to przyjmuje się,

że jest on płatny za okazaniem.

Odsetki przypadające za okres upływający od
dnia wystawienia weksla do dnia jego zapłaty
trzeba z góry obliczyć i włączyć
do sumy zobowiązania. Jedynie w razie weksla
płatnego
za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu
wystawca może zastrzec, że w dniu zapłaty
będą doliczone odsetki według podanej na
wekslu stopy określonej w stosunku rocznym.

100

365





(od

sta)

- suma wekslowa zawierająca już należne

odsetki

za okres od daty wystawienia do dnia

płatności weksla

- stopa procentowa w stosunku rocznym

- ilość dni, jaka upływa od daty wystawienia

do dnia płatności

- suma wekslowa pierwotna (bez odsetek)

365 - liczba dni w roku

Przy wekslu płatnym w ustalonym

terminie z zasady oblicza się sumę

wekslową stosując dla odsetek rachunek

w stu, a nie od sta, tj. według wzoru:

W przypadku wystawienia weksla

płatnego

w ustalonym terminie, zwłaszcza jeżeli

pierwszy posiadacz weksla (remitent)

chciałby odstąpić dokument innej osobie

przed terminem płatności bez

i przy zachowaniu w pełni kwoty

pierwotnej należności:











365

100

365

100









(w stu)

(

stu)

Przykład 1

Sprzedano towary według cen

gotówkowych za 20.000 zł, przyjmując weksel
płatny po upływie 75 dni, doliczając odsetki
wg stopy 36% rocznie. Wobec tego suma
wekslowa powinna wynosić

(w stu):

21598

365

100

20000

















na 365 dni

Jeżeli  w  tym  samym  dniu,  w  którym  weksel
otrzymano,  odstąpiono  by  go  innej  osobie
stosując  analogiczną  stopą  procentową,  to
kwota  potrąconych  odsetek  przez  nabywcę
weksla wynosi:

1598

100

21598

365





Remitent otrzyma pełną wartość
gotówkową towaru.

Jeżeli zaś odsetki zostałyby obliczone

sta

to wówczas suma wekslowa wynosiłaby:

21479

100

20000

365

20000









W tym przypadku od weksla odstąpionego w
dniu jego otrzymania, przy analogicznej stopie
procentowej, kwota potrąconych odsetek
wynosiłaby:

1589

100

21479

365







Jak z powyższego wynika remitent nie otrzymałby od
nabywcy weksla pełnej wartości - tylko
pomniejszoną – większe potrącenie.

Przykład 2

Sprzedano towary według cen gotówkowych za

22 000 zł, przyjmując weksel po upływie 75
dni, doliczając odsetki według stopy 20 %
rocznie, wobec tego suma wekslowa powinna
wynosić:

zł

22942

365

100

22000











Jeżeli w tym samym dniu, w którym weksel
otrzymano, odstąpiono by go innej osobie stosując
analogiczna

stopę

procentową,

to kwota potrąconych odsetek przez nabywcę weksla
wyniosłaby:

9042

100

22000

365





Remitent otrzymałby zatem pełną wartość

gotówkową towaru, ponieważ:

22 942,85 - 942, 85 = 22 000 zł

Jeżeli zaś odsetki zostałyby obliczone metodą od stu,

to wówczas suma wekslowa wyniosłaby:

22904

100

22000

365

22000









W tym przypadku od weksla odstąpionego w dniu
jego

otrzymania,

przy

analogicznej

stopie

procentowej,

kwota

potrąconych

odsetek

wyniosłaby:

941

100

22904

365





Jak z

powyższego wynika, w pierwszym

przypadku remitent otrzymałby od nabywcy

weksla pełną wartość gotówkową sprzedaży, w

drugim zaś pomniejszoną, gdyż:

22 904,11 - 941,26 = 21 962,85

zł

Przykład 3

Przyjęto do dyskonta dwa weksle - pierwszy na

sumę 50 000 zł, płatny po 30 dniach, drugi na

sumę 32 000 zł, płatny po 53 dniach od daty

dyskonta. Stopa dyskontowa

w stosunku rocznym wynosi 18%, Obliczenie

odsetek według wariantu pierwszego:

1576

100

32000

365

100

50000

365













Obliczenie odsetek według wariantu drugiego:
liczby procentowe:

31960

100

32000

100

50000









kwota dyskonta:

1576

365

31960





Kwota postawiona przez bank do dyspozycji klienta

wynosi:

50000 + 32000 - 1576,11 =

80 423,89 zł

WEKSEL

obrotach

zagranicznych

pełni zarówno funkcję płatniczą

jak

i funkcję kredytową. Wystawiany

w obcej walucie jest dewizą

poszukiwaną

rynkach

poszukiwaną

rynkach

zagranicznych

krajowych.

zagranicznych

krajowych.

Ujednolicone

skali

Ujednolicone

skali

międzynarodowej

zasady

międzynarodowej

zasady

posługiwania

się

wekslem

posługiwania

się

wekslem

ułatwiają obroty gospodarcze.

W obrotach zagranicznych weksle

występują zazwyczaj w

krótkoterminowych transakcjach

kredytowych, a typowy przebieg

operacji jest następujący:

eksporter otrzymuje za dostarczony

towar tratę

zaakceptowaną

przez importera lub jego własny

weksel;

eksporter zazwyczaj dyskontuje

otrzymany weksel w banku i

otrzymuje należność pomniejszoną

przez bank o odsetki dyskonta;

bank, który zdyskontował weksel,

może go

odstąpić jako dewizę lub

przedstawić importerowi

do wykupienia w terminie płatności

Eksporter może domagać się dodatkowego

zabezpieczenia należności w formie poręki

wekslowej (awalu). Awal znanego banku

zagranicznego zapewnia bowiem łatwe

zdyskontowanie weksla. W transakcjach

eksportowych znajdują zastosowanie traty

terminowe oraz traty a vista.

Traty terminowe, jako dewizy, są przedmiotem

obrotów

na rynku dyskontowym.

Traty a vista, czyli płatne na pierwsze żądanie,

oczywiście nie mogą być przedmiotem obrotów na

rynku dewizowym.

Wybór traty a vista lub terminowej w dużym stopniu

zależy od koniunktury, która może być korzystna

dla importera lub eksportera. Gdy koniunktura

sprzyja eksporterowi, może on posłużyć się tratą a

vista, aby przyspieszyć wpływ należności.

Natomiast importer może domagać się

korzystniejszych warunków przez wydłużenie

terminu kredytu i ciągnienie trat terminowych.

Schemat wykorzystywania weksla

trasowanego przez eksportera przy

inkasowaniu gotówki

EKSPORTERA

KSIĘGOWANIE

Weksel własny

Operacja aktywno – pasywna (A – P)

np. po stronie:

AKTYWÓW PASYWÓW

Materiały

Zobowiązania

wekslowe

500

Kupno materiałów – zapłata wekslem

Weksel obcy

Operacja A – A

np.

Materiały Inne środki

500 pieniężne

500

Sprzedaż materiałów – przyjęcie weksla

LUB

Wyroby gotowe

Inne środki

pieniężne

500

Sprzedaż wyrobu – przyjęcie weksla

Forfaiting

Jest to szczególna forma posługiwania się wekslem

w transakcjach zagranicznych.

Operacja ta to zakup należności terminowych w postaci

weksli

z wyłączeniem prawa regresu wobec odstępującego

weksel.

Instytucja forfaitingowa (często bank) przejmuje ryzyko

dyskontując weksel (np. od francuskiego eksportera weksel

importera włoskiego, którego bank francuski nie chce

zdyskontować).

Ryzyko to nie jest wielkie, bo weksel jest poręczony (awal)

przez bank importera.

Eksporter otrzymuje natychmiastową zapłatę dyskontując

weksel

i nie ponosi odpowiedzialności w przypadku jego

niezrealizowania przez importera.

Jednak cała operacja jest kosztowniejsza.

Sprzedaż towarów Gwarancja

na kredyt kredytu

Narzędzia kredytowe,

Opłata

gwarancyjna

np. skrypty dłużne

z gwarancją banku

Spłaty długu Narzędzia kredytowe

przed terminem

do inkasa przy

płatności

Sprzedaż narzędzi

kredytowych bez regresu

Płatność gotówką

Realizacja forfaitingu

Eksporter

Importer

Bank

importera

Forfaiter

Źródło: J. Wanted: an exporter with a deal, “Trade Finance”,

October 1987, s. 39

EKSPORTE

FRANCUSK

IMPORTER

WŁOSKI

BANK

IMPORTER

INSTYTUCJA

FORFAITING

WIEDNIU

Przebieg operacji forfaitingowej

bank importera poręcza (awal) jego weksel, a włoski importer

przekazuję weksel francuskiemu eksporterowi jako zapłatę za
dostarczony towar;

eksporter francuski odstępuje weksel instytucji forfaitingowej w
Wiedniu, otrzymując natychmiast zapłatę pomniejszoną o dyskonto;

instytucja forfaitingowa w terminie płatności prezentuje weksel do
wykupienia
za pośrednictwem banku importera;

importer włoski wykupuje weksel za pośrednictwem banku

importera.

Obrót wekslowy i czekowy jest bardzo

sformalizowany

i możliwość składania na tych papierach podpisów

elektronicznych musiałyby wprowadzić wyraźnie

przepisy prawa.

Czy więc po 18 sierpnia, tj. dacie wejścia w życie

ustawy

o podpisie elektronicznym z 18 września 2001 r.

(Dz. U. nr 130,

poz. 1450), można będzie podpisać weksel,

dokumenty na okaziciela oraz znaki legitymacyjne

bezpiecznym podpisem elektronicznym

weryfikowanym za pomocą ważnego

kwalifikowanego certyfikatu, tak żeby dokumenty te

mogły się stać przedmiotem obrotu gospodarczego

na równi z papierami wartościowymi sygnowanymi

podpisem własnoręcznym?

Dane w postaci elektronicznej opatrzone

podpisem elektronicznym weryfikowanym są pod

względem skutków prawnych tak samo ważne jak

dokumenty opatrzone podpisem własnoręcznym,

chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej

(art. 5 ust. 2 ustawy z 18 września 2001r. o podpisie

elektronicznym: Dz. U. nr 130, poz. 1450; dalej –

u.p.e.).

Zasada równoważności wymaga, żeby podpis elektroniczny był nie

mniej wiarygodny niż własnoręczny. Dlatego też nie obejmuje

ona wszystkich podpisów elektronicznych, lecz tylko:



bezpieczne,



weryfikowane przy pomocy ważnego kwalifikowanego

certyfikatu.

Papiery wartościowe, np. weksle objęte zasadą równoważności

papierów wartościowych, np. weksli, budzi wątpliwości. Zgodnie

z art. 1 pkt 8 prawa wekslowego, weksel powinien zawierać

podpis wystawcy. Ustawa nie wprowadza wprost żadnej

regulacji, którą można rozumieć jako wyjątek od art. 5 ust. 2

u.p.e. Jednak weksel w postaci elektronicznej np. jako plik,

nawet, jeśli zostanie opatrzony odpowiednim podpisem

elektronicznym, można łatwo powielić, tak, że kopia nie różni

się od oryginału. To eliminuje przywiązanie do niego prawa. Nie

może on być, zatem papierem wartościowym. Podpis

własnoręczny zapewnia, zatem unikatowość dokumentu, tzn., że

istnieje on tylko w jednym egzemplarzu.

Tej funkcji nie ma podpis elektroniczny.

Papiery wartościowe w postaci elektronicznego zapisu mogą

istnieć

w systemie zaufania publicznego, np. w systemie rachunków

papierów wartościowych prowadzonych przez domy maklerskie

i Komisję Depozytową Papierów Wartościowych S. A.

Konstrukcja systemu zapewnia, że papier nie może się

rozmnożyć. Jest to ekwiwalent unikatowości dokumentu

papierowego podpisanego własnoręcznie. Prowadzenie

systemu, w którym istnieją elektroniczne

(zdematerializowane) papiery wartościowe, wymaga jednak

wyraźnego upoważnienia

w ustawie, które jest podstawą zaufania.

Skutki złożenia na wekslu podpisu 8 zaawansowanego,

nie są równoważne skutkom złożenia podpisu

własnoręcznego, ponieważ przesłanką konieczną zachowania

formy pisemnej

w prawie wekslowym jest złożenie podpisu własnoręcznego

na wekslu. W znowelizowanym art. 72 paragraf 2 kodeksu

cywilnego stwierdza się, iż oświadczenie woli złożone w

postaci elektronicznej, opatrzone podpisem

zaawansowanym, jest równoważne formie pisemnej.

Konsekwentnie, po wejściu

w życie ustawy forma pisemna będzie zachowana na dwa

sposoby: przez złożenie podpisu własnoręcznego albo

podpisu zaawansowanego. Gdyby ustawa wskazywała, iż

podpis musi być własnoręczny, tylko złożenie takiego

podpisu pozwoliłoby na zachowanie formy pisemnej,

ponieważ w świetle ustawy skutki złożenia podpisu

zaawansowanego są równoważne skutkom złożenia podpisu

własnoręcznego, ale ten pierwszy

nie może drugiego

zastąpić.

Wprawdzie możliwości podpisywania weksla lub

czeku podpisem zaawansowanym mogłoby

bardzo rozluźnić wymagania formalne i

naruszyć bezpieczeństwo obrotu. Warto

podkreślić, iż także na wekslu in blanco podpis

własnoręczny nie będzie mógł być zastąpiony

przez podpis zaawansowany.

Chociaż weksel niezupełny nie posiada tych

wszystkich elementów, które występują w

normalnym wekslu, musi być na nim złożony, co

najmniej jeden podpis własnoręczny. Po drugie –

dopuszczenie możliwości składania podpisu

elektronicznego nadałoby zdematerializowany

charakter temu papierowi wartościowemu, co

jest niedopuszczalne, bo nie ma on takiego

charakteru. Wszystkie powyższe uwagi można

odnieść do prawa czekowego

W interesujący sposób kwestia sygnowania weksla została

uregulowana w art. 5 konwencji Narodów Zjednoczonych

o międzynarodowym wekslu trasowanym i międzynarodowym

wekslu własnym z 9 grudnia 1988 r., według którego podpis

oznacza własnoręczny podpis, faksymile lub równoważne

poświadczenie tożsamości dokonane przy użyciu innych

środków. W świetle tego przepisu podpis na wekslu może być

podpisem elektronicznym. Konwencja nie weszła do dziś w

życie, ponieważ wciąż nie została podpisana i ratyfikowana

przez wymaganą liczbę dziesięciu państw. Także Polska nie

jest jej stroną.

Obrót wekslowy, tak samo jak czekowy, jest bardzo

sformalizowany i możliwość składania na tych papierach

wartościowych elektronicznych podpisów musiałyby wyraźnie

wprowadzić przepisy prawa.

Przy przenoszeniu praw z dokumentów na okaziciela konieczne

jest przeniesienie posiadania dokumentu. Według art. 348

k.c. przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy.

Nośnik elektroniczny jest, więc tutaj środkiem

umożliwiającym wydanie elektronicznego papieru

wartościowego,

który ma charakter zdematerializowany.

Nie jest możliwe złożenie podpisu zaawansowanego na

dokumentach imiennych, ponieważ sam ustawodawca nie

przewiduje tutaj możliwości podpisania się inaczej niż

własnoręcznie. Skutki złożenia innego podpisu

elektronicznego niż podpisu zaawansowanego na

omawianych tutaj papierach wartościowych nie wywołują

równoważnych skutków. Analizowane papiery

wartościowe muszą, bowiem dla swojej ważności

zachować formę pisemną, a ta może być zachowana

wyłącznie poprzez złożenie podpisu zaawansowanego

lub własnoręcznego.

Art. 78 paragraf 1 k.c. dla dochowania formy pisemnej

nakazuje opatrzyć dokument obejmujący oświadczenie

woli własnoręcznym podpisem. Ustawa wprowadza

sposób alternatywny art. 78 paragraf 2 k.c. Postać

elektroniczna oświadczenia jest tak samo ważna, jeśli

opatrzono ją bezpiecznym podpisem elektronicznym

weryfikowanym

za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Ustawa

nie przewiduje wyjątku dla takich umów jak poręczenie,

mimo

że podpis elektroniczny nie może wypełnić wszystkich

funkcji podpisu własnoręcznego, np. ostrzegawczej.

POSZUKIWANIE

ZWROTNE

Jednym z kluczowych elementów obiegu wekslowego, przyczyniającym się do

jego pewności jest poszukiwanie zwrotne. Istotą poszukiwania zwrotnego jest

możność dochodzenia kwoty wekslowej, nie zapłaconej przez trasata, od

którego,

kto podpisał weksel lub wstąpił w miejsce osoby podpisywanej jako jej

następca prawny, a więc od dostawcy weksla, kolejnych indosantów oraz

innych dłużników wekslowych (np. awalistów).

Zwrotne poszukiwanie możliwe jest:

po terminie płatności; jeżeli zapłata nie nastąpiła,

przed terminem płatności w sytuacji, gdy:

Trasat odmówił przyjęcia weksla trasowanego w całości lub w części.

Jednoznaczny z odmową jest fakt, że trasat jest osobą fikcyjną, nie mieszka

w miejscu wskazanym na wekslu.

Otwarto postępowanie układowe do majątku trasata lub wystawcy weksla

własnego.

Ogłoszono upadłość wystawcy weksla własnego lub trasata bez względu na

to czy weksel przyjął czy nie.

Jeżeli wystawca weksla własnego lub trasat zaprzestał płacenia długów

choćby to zaprzestanie nie zostało stwierdzone orzeczeniem sądowym.

Przeprowadzono bezskuteczną egzekucję z majątku trasata lub wystawcy

weksla własnego.

Otwarto postępowanie układowe albo, jeżeli ogłoszono upadłość wystawcy

weksla trasowanego, co do którego istnieje zakaz przedstawiania do

przyjęcia.

Odmowa przyjęcia lub zapłaty weksla powinna być stwierdzona

aktem urzędowym zwanym protestem.

Protesty weksli sporządzają notariusze, a w przypadku

niezapłacenia weksla także urzędy pocztowe.

Protest zawiera w szczególności:

Nazwisko osoby, która żąda protestu, oraz osoby, przeciwko

której protest jest sporządzany,

Stwierdzenie, że osoba, przeciwko której protest ma być

dokonany, nie uczyniła zadość skierowaniem do niej wezwania

(wynika z tego, że osoba sporządzająca protest tj.

notariusz musi ponownie wezwać daną osobę do dokonania

czynności wekslowej), a ponadto oświadczenie, albo

stwierdzenie, że jej nie zastano,

że nie można było odwiedzić lokalu itd.

Oznaczenie miejsca i dnia, w którym wezwania dokonano lub

bezskutecznie starano się dokonać.

Protest jest wpisywany na odwrotnej stronie weksla lub

na osobnej karcie załączonej z wekslem.

Zwrotne poszukiwanie wyjątkowo możliwe jest bez protestu,

gdy:

Weksel zawiera zastrzeżenie „bez protestu”, „bez kosztów”,

Weksel jest wekslem własnym lub wekslem trasowanym na zlecenie

własne nie zawierającym indosów lub zawierającym wyłącznie indosy

inkasowe lub pełnomocnicze,

Jeżeli przedstawienie weksla do przyjęcia nie jest możliwe z powodu

siły wyższej trwającej dłużej niż 30 dni,

Jeżeli otwarto postępowanie układowe albo ogłoszono upadłość:

trasata; trasanta, - jeżeli był zakaz przedstawiania weksla do przyjęcia;

wystawcy weksla własnego.

Jeżeli protest ma być dokonany przeciwko osobie prawnej powinien być

skierowany przeciwko osobie fizycznej upoważnionej do

reprezentowania osoby prawnej.

O nie przyjęciu lub nie zapłaceniu weksla posiadacz powinien

powiadomić swego indosanta i wystawcę weksla trasowanego

w ciągu czterech dni powszednich następujących po dniu

protestu,

a w przypadku zastrzeżenia „bez protestu” – po dniu

przedstawienia weksla do zapłaty.

Każdy z kolejnych indosantów powinien w ciągu dwóch dni

powszednich powiadomić swego poprzednika. Osoba, która

zaniecha tego, nie traci praw z weksla, jednak odpowiada za

szkodę spowodowaną za swoje niedbalstwo do wysokości

sumy, na jaką weksel był wystawiony (notyfikacja).

Po sporządzeniu protestu można dochodzić roszczeń z weksla

w drodze zwrotnego poszukiwania. Posiadacz weksla może

wszcząć zwrotne poszukiwanie przeciwko osobom

podpisanym na wekslu przed nim oraz tych, którzy nie

włączyli swojej odpowiedzialności wekslowej.

Tak, więc zwrotne poszukiwanie może być wykonane przeciwko

wystawcy weksla trasowanego; indosantami; poręczycielami

za akceptanta, wystawcę lub indosenta; akceptantowi przez

wręczenie nakazem pełnomocnikowi.

Wszczęcie zwrotnego poszukiwania nie powoduje włączenia

odpowiedzialności głównych dłużników wekslowych tj.

akceptanta

i wystawcy weksla własnego można od nich żądać zapłaty

aż do upływu terminu przedawnienia.

W myśl art. 47 prawa wekslowego każdy, kto weksel wystawił,

przyjął lub indesował albo zań poręczył odpowiada solidarnie

wobec posiadacza weksla. Posiadacz weksla może, więc

dochodzić roszczeń według własnego wyboru przeciw

jednemu lub kilku dłużnikom wekslowym bez potrzeby

zachowania porządku,

w jakim się zobowiązali.

Posiadacz weksla, (który pierwszy wykona zwrotne

poszukiwanie) może żądać od zwrotnie zobowiązanego

Nie przyjętej lub nie zapłaconej sumy wekslowej z odsetkami,

jeżeli je zastrzeżono,

Przy wekslach wystawionych i płatnych w Polsce – odsetek

ustawowych od dnia płatności do dnia faktycznej zapłaty

weksla,

a w innych wekslach odsetek w wys.6%,

Kosztów protestu notyfikacji,

Prowizji komisowej w wysokości 1,6% od kwoty weksla,

stanowiącej wynagrodzenie za to, że posiadacz weksla nie

uzyskawszy zapłaty musiał gdzie indziej starać się o sumę

równą kwocie weksla.

Roszczeń z weksla możemy dochodzić na drodze

pozasądowej

lub na drodze sądowej poprzez:

Wręczenie zwrotne zobowiązanemu pokwitowanego weksla,

protestu

i rachunku zwrotnego i otrzymanie w zamian sumy zwrotnej;

Wystawienie na zwrotnie zobowiązanego weksla zwrotnego;

Wniesienie pozwu w trybie przepisów kodeksu cywilnego.

PROTEST WEKSLA

Dnia czternastego grudnia tysiąc dziewięćset

dziewięćdziesiątego trzeciego roku (14. 12. 1993r.)

Krystyna Miedzik, notariusz prowadząca Kancelarię

Notarialną w Kielcach, przy ulicy Fabrycznej nr 242

na żądanie Syndyka Masy Upadłości

Przedsiębiorstwa Państwowego „Moda Polska” z

siedzibą w Warszawie,

przy ulicy Wodnej nr 91/97 udałam się do siedziby

Spółki Akcyjnej „KEMEX” w Kielcach, przy ulicy

Nowej

nr 18 jako miejsca płatności wskazanego w wekslu

z żądaniem zapłacenia z okazanego weksla sumy

300.000.000,- (trzysta milionów) złotych i należnych

odsetek. Pod wyżej wymienionym adresem nie

zdołałam odnaleźć lokalu Spółki Akcyjnej „KEMEX”.

Repertorium P nr 1/93

W mieszkaniach prywatnych protestatów tj. Mariana

Smutnego, zamieszkałego w Kielcach, przy ulicy Kości

nr 17 oraz Zdzisława Zduńskiego, zamieszkałego w

Kielcach, przy ulicy Sudeckiej nr 2 doręczyłam

zawiadomienie o dokonanym proteście ich żonom –

Joannie Smutnej i Katarzynie Zduńskiej, gdyż nie

zastałam tam upoważnionych członków Zarządu Spółki

Akcyjnej „KEMEX”.

Poszukując lokalu siedziby Spółki ustaliłam, że aktualnie

siedziba Spółki „KEMEX” mieści się w Kielcach, przy

ulicy Piotrkowskiej nr 12, lecz i tam nie zastałam

protestata. Zawiadomienie o dokonanym proteście

złożono w portierni budynku.

Wobec tego, że zapłata wekslu nie nastąpiła,

sporządziłam niniejszy akt protestu.

/Pobrano/ Koszty protestu wynoszą – taksy notarialnej

na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości

z dnia 12 kwietnia 1991 r. (Dz. U. nr 33, poz. 146) z §

15 – 6.030.00,- (sześć milionów trzydzieści tysięcy)

złotych.

Kielce dnia 14 grudnia 1993 r.
Spółka Akcyjna KEMEX
z siedzibą w Kielcach, przy ulicy
Fabrycznej nr 18,
reprezentowana przez:
Zdzisława Zduńskiego – Prezesa
Spółki,
zamieszkałego w Kielcach, przy
ulicy Sudeckiej nr 2 oraz
Mariana Smutnego,
zamieszkałego w Kielcach, przy
ulicy Kości nr 17 – Wiceprezesa
Spółki.

Z A W I A D O M I E N I E

o proteście weksla

Kancelaria Notarialna w Kielcach, przy ulicy Fabrycznej nr 242,

w osobie notariusza Krystyny Miedzik zawiadamia, że w dniu

14 grudnia 1993 roku dokonany został protest weksla na sumę

300.000.000,- (trzysta milionów) złotych z wystawienia Spółki

Akcyjnej „KEMEX” z siedzibą w Kielcach, przy ulicy Nowej nr

18.

Weksel płatny jest na zlecenie Przedsiębiorstwa Państwowego

„Moda Polska” z siedzibą w Warszawie, przy ulicy Wodnej

91/97.

Koszty protestu wynoszą 6.030.000,- (sześć milionów trzydzieści

tysięcy) złotych.

Należność zaprotestowanego weksla należy wpłacić w lokalu

Kancelarii Notarialnej w Kielcach, przy ulicy Fabrycznej nr 242

do godziny 1000 dnia następnego po otrzymaniu

zawiadomienia.

Document Outline