Teorie emocji

Teorie emocji

Klasyczne:



Teoria Jamesa-

Langego



Teoria Canon-Barda



Aktywacyjne teorie

emocji



Dwuczynnikowa teoria

emocji Schachtera i

Singera

Poznawcze:



Koncepcja emocji

Lazarusa



Ujęcie Frijdy



Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Teoria Jamesa-Langego

charakterystyka



Zaliczana do obwodowych teorii emocji



Źródłem emocji są:



działania



zmiany napięcia mięśni



zmiany w narządach wewnętrznych

Emocje występują wtedy, gdy podmiot interpretuje swoje

reakcje cielesne (ocenia).



Obwodowa, peryferyjna - emotogenne wydarzenie wywołuje

pobudzenie emocjonalne (we wstępnej, jamesowskiej tylko

wersji, także ekspresję i działania instrumentalne); emocja

powstaje w wyniku spostrzeżenia/interpretacji tego

pobudzenia (czy ogólniej zmian fizycznych). Istnieją wzorce

pobudzenia dla poszczególnych emocji. Ale: istnieje

możliwość doznawania emocji bez pobudzenia

obwodowego.

Teoria Jamesa-Langego

Jak powstają emocje?

Spostrzeżenie bodźca

Zmiany fizjologiczne

Spostrzeżenie zmian fizjologicznych przez

jednostkę

Interpretacja zmian fizjologicznych

Emocja



Proces nadawania znaczenia ewaluatywnego

przeniesiony wgłąb organizmu

Teoria Jamesa-Langego

Jakie zmiany fizjologiczne są przyczyną

powstawania emocji?



Początkowo



Zmiany napięcia mięśni poprzecznie

prążkowanych



Ekspresja mimiczna i pantomimiczna



Działania instrumentalne



Zmiany napięcia mięśni gładkich



Narządy wewnętrzne



Później



Zmiany powodowane przez autonomiczny

układ nerwowy (Lange)



Ograniczyło to zakres trafności koncepcji,

podatne na podważające argumenty

Teoria Jamesa-Langego

Wzorce

pobudzenia?



Idea specyficzności pobudzenia

fizjologicznego – odmienne dla

różnych emocji



Dopiero w latach 80 i 90 uzyskano

wyniki potwierdzające hipotezę, że

poszczególne emocje charakteryzują się

odmiennymi wzorcami pobudzenia

fizjologicznego – teoria ekspresyjnego

sprzężenia zwrotnego

Teoria Jamesa-Langego

Koncepcja uczuć

wyższych?



Istnieją uczucia moralne, intelektualne i

estetyczne –

estetyczne – koncepcja uczuć wyższych

koncepcja uczuć wyższych



Pojawiają się na poziomie odbioru wrażeń

wzrokowych/słuchowych



Wrażenia z wnętrza organizmu – znaczenie

drugoplanowe



Pojawiają się w wyniku uruchomienia

prostszego mech. fizjologicznego niż uczucia

podstawowe (tylko:

podstawowe (tylko: eksteroreceptory->uczucie

eksteroreceptory->uczucie

zamiast:

zamiast: ekteroceptory-prioprioceptory-

ekteroceptory-prioprioceptory-

interoceptory->uczucie

)



Co spostrzega to pobudzenie? -> SELF

Teoria Jamesa-Langego

Uczucia dla Jamesa?



Uczucie dla Jamesa było jądrem emocji, a także

jądrem psychologii – stanowi istotę myśli i

świadomości, dostarcza poczucia tożsamości

osobistej i nadaje znaczenie pojęciu samego

siebie



Podstawa tworzenia indywidualności i tożsamości



Dają poczucie bezpośredniości i naoczności

poznania



Działania pod ich wpływem realizowane dynamicznie i

bezdyskusyjnie



Siła dynamizująca zachowanie



Najważniejsza część osobowości człowieka

Teoria Canon-Barda

Talamiczna teoria

uczuć.



Centralna teoria emocji



Podstawą emocji – zmiany w mózgu



Emocje to procesy zachodzące w jądrach wzgórza



Siedliskiem emocji są ośrodki podkorowe – ich

pobudzenie dodaje poznawczym czynnościom kory

komponent emocjonalny



Badania eksperymentalne –> koty bez kory mózgowej –

nieskoordynowane ataki; kora hamuje emocje

powstające we wzgórzu



Aktywność na obwodzie ma znaczenie drugoplanowe



Pobudzenie emocjonalne ma charakter rozlany i

niespecyficzny – nie może być źródłem generowania

różnorodnych stanów emocjonalnych



Stawia pytanie: co sprawia, że pewne bodźce

wywołują pobudzenie w ośrodkach odpowiedzialnych

za powstawanie emocji?

Teoria Canona-barda

Emocje jako zdarzenia wyłącznie

poznawcze?

Wydarzenie

Informacja przetwarzana przez wzgórze, przesyłana

jednocześnie do kory i do ciała

Reakcja Instrumentalna Ocena wydarzenia

przez korę

Emocja



Boję się, ponieważ wiem, że wilki są niebezpieczne



Emotogenne wydarzenie aktywizuje

wzgórze

(strukturę podkorową). Impulsy ze

wzgórza wywołują równolegle zmiany fizjologiczne (a wraz z nimi reakcje
instrumentalne) jak i ocenę wydarzenia przez korę. Ta korowa ocena wywołuje
świadome doznanie emocji. Symptomy pobudzenia fizjologicznego i świadome
doznanie emocji pojawiają się i przebiegają niezależnie od siebie, chociaż
pobudzenie ciała może wejść w zakres doświadczenia emocjonalnego.

Teoria Canona-Barda

Podważając teorię Jamesa-

Langego.



Zmiany w narządach wewnętrznych pojawiają

się z pewnym opóźnieniem w stosunku do

bodźca emotogennego – trwa o zbyt długo



Jeśli do mózgu nie docierają informacje z

narządów wewnętrznych, to nie powinno się

odczuwać emocji



Życie emocjonalne pacjentów po uszkodzeniu

rdzenia kręgowego



Hohman (1966) – 25 pacjentów z wykształceniem

średnim: spadek intensywności doznań seksualnych,

przeżywanie słabszego strachu, gniew jako b.

poznawczy, sentymentalność (płaczliwość, ściskanie w

dołku)



Bermond, Fasotti, Nieuvenhuyse i Schuerman (1991) –

pytano o subiektywną intensywność emocji i o

odczuwanie doznań z wnętrza ciała



Strach: słabsze wraż. fizjolog., subiektywne takie same



Gniew: uczucie somatyczne nie uległo zmianie, wzrost

subiektywnej siły emocji (podobnie przy innych

emocjach)

Teoria Canona-Barda

Podważając teorię Jamesa-Langego.

cz2

Wątpliwości co do badań nad pacjentami

z uszkodzonym rdzeniem kręgowym:



Nie uwzględniano zmian napięcia mięśni

poprzecznie prążkowanych



Informacje o przeżywanych emocjach

pochodziły z pamięci



Emocje zmieniają dostępność materiału

pamięciowego

Aktywacyjne teorie emocji

Charakterystyka.

Założenia:



Emocje są stanem podwyższonego pobudzenia

oznakowanego afektywnie



Znak afektywny może być dodatni lub ujemny



Idea znaku pojawiła się już u Wundta



Olds i Milner (1954) – w mózgu szczurów

występują wyspecjalizowane ośrodki

odpowiedzialne za przeżywanie emocji

pozytywnych i negatywnych (implantowanie

elektrod - samowzmocnienia)



Zwracają uwagę na jeden wymiar emocji –

intensywność



Odpowiedzialny jest za to poziom pobudzenia

ośrodkowego układu nerwowego -> poziom

aktywacji (pojęcie-klucz do zrozumienia wszelkich

zjawisk emocjonalnych)

Aktywacyjne teorie

emocji

Poziom aktywacji.



Aktywacja – odnosi się do stanu ośrodkowego układu

nerwowego



Zmiany na obwodzie nie muszą być prostym

odzwierciedleniem zmian występujących w OUN



Aktywność narządów wewn. może się zmieniać pod wpływem

wzrostu poziomu aktywacji, jest regulowana przez

autonomiczny UN (sympatyczny i parasympatyczny)



Np.: perystaltyka jelit, ciśnienie krwi



Lindsley – zmiany zachowania pojawiające się przy

różnych poziomach aktywacji



Wspomniane tylko emocje negatywne, w odniesieniu do

najwyższego poziomu aktywacji – sam poziom aktywacji

nie wystarcza do pełnej charakterystyki emocji



Hebb – emocje korelują z aktywacją, lecz nie są z nią

identyczne, istotną cechą emocji są procesy myślowe



Arnold – proces emocjonalny z 5 faz;



pomost między tradycyjnymi i współczesnymi teoriami

emocji,



wprowadzenie procesu oceny -> duże znaczenie procesu

interpretacji znaczenia docierających do jednostki bodźców

Aktywacyjne teorie

emocji

Lindsley – aktywacja i zmiany

zachowania.

Charakterystyka zachowania.



Intensywne podniecenie

emocjonalne (strach,

wciekłość, lęk)



Czujność, pogotowie



Swobodne czuwanie



Senność



Lekki sen



Głęboki sen



Koma

Charakterystyka stanów świadomości.

Świadomość ograniczona, uwaga

rozproszona, zamglenie świad.,

splątanie

Pełna świadomość, uwaga selektywna,

przerzutna, koncentracja i

antycypacja

Labilna uwaga sprzyjająca swobodnym

skojarzeniom

Świadomość częściowo osłabiona,

stany niepełnej przytomności

Redukcja świadomości, marzenia

senne

Całkowity brak świadomości,

chrapanie, niepamięć snów oraz

stymulacji

Brak świadomości i brak reakcji na

jakąkolwiek sytuację

Aktywacyjne teorie

emocji

Hebb – skąd się bierze znak

emocjonalny?



Pobudzenie ośrodka przyjemności/przykrości



Wpływ powstającej aktywacji na aktywność

zespołów komórkowych (działające

zamknięte obwody neuronów, w których

krążą impulsy nerwowe)



Bodźce podtrzymujące aktywność zespołów

komórkowych -> emocje pozytywne



Bodźce zmieniające aktywność/powodujące

rozpad zespołów komórkowych -> emocje

negatywne

ALE:



powstawanie lub rozpad aktywności zespołów

komórkowych nie musi mieć związku ze zmianami

poziomu aktywacji!!!



Emocje pozytywne i negatywne mogą wiązać się

za wzrostem lub spadkiem poziomu aktywacji

Aktywacyjne teorie

emocji

Hebb – poziom aktywacji a znak

emocji?



Między poziomem aktywacji a znakiem emocji

zachodzą związki.



aktywacja b. wysoka lub b. niska -> emocje o znaku

ujemnym



Strach –> aktywacja + procesy pośredniczące

zawierające wyobrażenie urazu i powodujące tendencję

do ucieczki i unikania



Wstręt -> aktywacja + procesy pośredniczące z

tendencją do unikania wszystkiego co wiąże się z

przedmiotem budzącym emocję



aktywacja umiarkowana -> emocje o znaku dodatnim



Radość i miłość -> aktywacja + procesy prowadzące do

ciągłego i głębszego kontaktu z obiektem budzącym

emocję



Procesy pośredniczące – procesy psychiczne

wiązane specyficznie z wyborem pewnego

kierunku działania



Emocje są uwikłane w planowanie działania

Aktywacyjne teorie emocji

Magda Arnold – 5 faz powstawania procesu

emocjonalnego.



Naturalna recepcja



Rejestrowanie neutralnej stymulacji, np.: obraz na

siatkówce



Ocena



Ocenianie odebranej stymulacji jako dobrej/złej,

korzystnej/niekorzystnej dla jednostki



Pojawia się znak procesu emocjonalnego



Pojawienie się tendencji do działania



Zbliżanie/unikanie



Ujawnia się motywacyjne działanie stymulacji



Wystąpienie emocji



Przeżycie subiektywne + komponent wisceralny



Pojawienie się działania sterowanego przez

emocję



Duża dynamika + ograniczona kontrola intelektualna



Hipoteza Easterbrooka – ograniczenie zakresu uwagi



Tendencyjne interpretowanie bodźców, by były zgodne z

dominującym u jednostki nastrojem/uczuciem

Aktywacyjne teorie

emocji

Magda Arnold cd



ajbardziej poznawcza z aktywacyjnych teorii emocji

(w skrajnych przypadkach proponujących zastąpienie

pojęcia emocji pojęciem aktywacji).



Emotogenne wydarzenie rejestrowane jest przez

zmysły, a odebrana stymulacja poddawana jest

ocenie pod kątem sprzyjania bądź niesprzyjania

podmiotowi (walencja: nadawanie znaku ±).

podmiotowi (walencja: nadawanie znaku ±).(Okazuje

(Okazuje

się, że to zauważył już James).



Ta faza oceny może być nieuświadamiana, a jej

konsekwencją jest pojawienie się tendencji do

działania - dążenia do, bądź unikania przedmiotu

oceny. Potem pojawia się pobudzenie fizjologiczne i

interpretacja znaczenia docierającej stymulacji oraz

pobudzenia - które prowadzi do doświadczania

specyficznej emocji.

Dwuczynnikowa teoria

emocji Schachtera i

Singera.



Nawiązanie do idei Jamesa-Langego – emocje

jako wynik spostrzegania własnego pobudzenia



Czy do powstawania emocji wystarczy samo

pobudzenie fizjologiczne, którego jednostka nie

jest w stanie wyjaśnić?



Eksperyment Maranona – wstrzykiwał badanym

adrenalinę i pytał, czy odczuwają jakieś emocje



Eksperyment Schachtera i Singera (1962)



Warunkiem powstania emocji pobudzenie

fizjologiczne, którego pojawienie się można było

wyjaśnić odwołaniem się do czynników

sytuacyjnych



Emocja jako wynik interakcji procesów

występujących wewnątrz organizmu z

informacjami docierającymi ze środowiska oraz z

informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu

jednostki (2 niezależne czynniki)

Dwuczynnikowa teoria emocji

Schachtera i Singera.

Eksperyment (1962)

cz. 1

Dożylnie wstrzykiwano adrenalinę lub placebo – jako preparat

witaminowy

Suproxin

Poinformowani

o rzeczywistym

działaniu

Poinformowani

fałszywie

Nie udzielono

informacji

Gniew

Euforia

Gniew

Euforia

Nie przejawiali reakcji

emocjonalnych, albo

były one słabe

Reakcje emocjonalne

zgodne z warunkiem

Reakcje emocjonalne

zgodne z warunkiem

Wstrzyknięcie adrenaliny

Dwuczynnikowa teoria emocji

Schachtera i Singera.

Eksperyment (1962) cz. 2



W grupie placebo także pojawiły się reakcje

emocjonalne -> tutaj nie powinny

występować, jednak sama sytuacja

eksperymentalna mogła wywołać pobudzenie



Nie mierzono bezpośrednio pobudzenia

fizjologicznego – manipulowano nim tylko

farmakologicznie



Dodatkowy eksperyment: fragment komedii +

adrenalina, chloropromazyna (najmniej śmieszna)

lub placebo



Interpretacja:

ludzie poszukują przyczyn

własnych emocji w sytuacjach zewnętrznych



Sytuacje naturalne nie muszą być tak jednoznaczne

jak eksperymentalne



Znaczenie nadawane bodźcom może zależeć od

wcześniejszych doświadczeń, socjalizacji, kontekstu

sytuacyjnego

Dwuczynnikowa teoria emocji

Schachtera i Singera.

Dutton i Aron (1974) – przejście

przez most.



Proszono mężczyzn o przejście przez most, na końcu którego

stała atrakcyjna dziewczyna – prosiła o odpowiedź na kilka

pytań kwestionariusza



Badani przechodzący przez most linowy odczuwali lęk,

towarzyszące mu pobudzenie fizjologicznie mylnie interpretowali

jako spowodowane widokiem atrakcyjnej dziewczyny



Przemawia za teorią niespecyficznego pobudzenia Cannona-Barda



ALE – możliwe, że badani mieli problem z analizą własnego

pobudzenia fizjologicznego – mężczyźni są bardziej aleksytymiczni

niż kobiety

Most linowy

Most kamienny

Chcę się z nią umówić!

Zwykła reakcja

Dwuczynnikowa teoria emocji

Schachtera i Singera.

Jak powstaje stan

emocjonalny?

Wydarzenie

Poznawcza

ocena

wydarzenia

Nieinterpretowalne

reakcje

fizjologiczne

Reakcja

Instrumentalna

_____________________________

Reakcja

wisceralna

Poznawcza ocena

reakcji

fizjologicznych

Emocja

(np.: strach)

Schachter-Singer

- Emotogenne wydarzenie wywołuje niespecyficzne

pobudzenie emocjonalne. Musisz zidentyfikować źródło tego pobudzenia

aby nazwać swoje doświadczenie emocjonalne (teoria dwuczynnikowa –

rónoległa rola czynnika pobudzeniowego i poznawczego w powstawaniu

doświadczenia emocjonalnego).

Dwuczynnikowa teoria emocji

Schachtera i Singera.

Jak powstaje stan

emocjonalny?



Muszą być spełnione 3 warunki:



Znalezienie się w stanie pobudzenia



Poznawcza analiza zmian fizjologicznych i

sytuacji zewnętrznych (w jakich do nich doszło)



Werbalne oznaczenie stanu, w jakim się znalazł

podmiot



Błędne wyjaśnianie i błędne spostrzeganie

własnego pobudzenia fizjologicznego



Może się przyczynić do zredukowania

intensywności przeżywania emocji



Young, Hirschman i Clark (1982) – słuchanie

nagrania bicia serca: szybsze/wolniejsze niż

rzeczywiste -> tętno badanych dopasowuje się do

tego co słyszą

Poznawcze teorie emocji



Próbują wyjaśnić relacje pomiędzy procesami

poznawczymi a emocjonalnymi



Czy emocje są pierwotne i niezależne od

poznania?



Czy emocje i poznanie to systemy współzależne

w ramach ogólnych systemów regulacji

stosunków człowieka z otoczeniem?



Wiążą się z poszukiwaniem procesów

poznawczych uwikłanych w powstawanie emocji



Uznają neuroanatomiczne podłoże emocji i

możliwość aktywowania ich na drodze

pozapoznawczej

Teoria emocji Lazarusa



Emocja jako proces , który stanowi wynik

specyficznej relacji między organizmem a

środowiskiem



Pojawiają się w takich układach relacji między

jednostką a środowiskiem, które są dla niej źródłem

potencjalnych korzyści/szkód



Emocje stanowiła podstawowy ewolucyjno-

adaptacyjny system podmiotu, jednostka analizuje

wydarzenia pod kątem ich wpływu na stan

psychobiologiczny



Ocenę zdarzenia wyznacza temat relacyjny:

1.dotyczy stopnia dopasowania jednostki do sytuacji,

2.jego znajomość pozwala na przewidywanie i

wyjaśnienie emocji, która może zostać wzbudzona w

danej sytuacji

Teoria emocji Lazarusa



Związek między emocją a znaczeniem relacyjnym jest

wrodzony i specyficzny dla danego gatunku (proces

powstawania emocji uzależniony jest od sposobów radzenia

sobie z zaistniała sytuacją co wpływa na konstruowanie

znaczenia relacyjnego)



Procesy zaradcze modyfikują przeżywane emocje poprzez:



Działania skierowane na otoczenie/podmiot



Zmianę koncentracji uwagi



Zmianę sposobu oceny relacji,

a w konsekwencji – zmianę znaczenia relacyjnego



Procesy zaradcze mogą zmieniać treść, zna i natężenie

przeżywanej emocji (występują one powszechnie, mają naturę

biologiczną i kulturową)



Zróżnicowanie procesów emocjonalnych zależy od

zróżnicowania procesu oceny relacji między jednostka a

otoczeniem

Teoria emocji Lazarusa

Proces oceny



Zindywidualizowany proces poznawczy



Ocena zdarzenia /obiektu jest wypadkową

rzeczywistych właściwości środowiska

(wyselekcjonowane) i cech osoby dokonującej

oceny (selekcja oparta na dominujących u danej

osoby celach i motywach)



Mają na nią wpływ wcześniejsze stany

emocjonalne (selekcjonowanie i interpretacja

danych)



Aktywność poznawcza pośredniczy między

czynnikiem emotogennym a reakcją emocjonalną,

oraz integruje otoczenie i osobę

Teoria emocji Lazarusa

Proces oceny pierwotnej



Proces ma charakter motywacyjny i określa, czy

emocja się pojawi



Warunkiem powstania oceny jest osąd (świadomy lub

nie), że cel danego zdarzenia jest ważny



Gdy nastąpi wydarzenie pojawia się ocena pierwotna

(często nieuświadamiana w pierwszych etapach)

Ocena adekwatności celu (czy wydarzenie wiąże

się z jakimś ważnym celem dla jednostki)

Ocena spójności celu (czy przybliża czy oddala

jednostkę od celu)

Ocena rodzaju zaangażowania ego (temat relacyjny

uwzględniający specyfikę relacji podmiotu i

środowiska)

W efekcie 3 etapu pojawia się emocja, na początku jej

pierwotna wersja. Następnie dochodzi do oceny

wtórnej.

Teoria emocji Lazarusa

Proces oceny wtórnej



Dotyczy możliwości poradzenia sobie w

sytuacji



Możliwość kontroli sytuacji,



dysponowanie strategiami radzenia sobie z

napięciem emocjonalnym



Dysponowanie strategiami rozwiązania

problemu



przewidywanie skutków



Ocena wtórna modyfikuje pierwotną formę

emocji

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji



Emocje określane są ze względu na

pełnione przez nie funkcje adaptacyjne



Dwa podstawowe aspekty emocji:



Ocena zdarzeń jako istotnych/nieostotnych,

przyjemnych/nieprzyjemnych



Wzbudzanie reakcji fizjologicznych, zachowań

i przeżyć



Emocja jako mechanizm sygnalizujący, że

zdarzenie jest ważne dla interesów

jednostki



Sygnalizacja postępów działania w osiąganiu

celów z oczekiwaniami – nadzorowanie i

korygowanie działania

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Klasyfikacja stanów afektywnych

Podstawa klasyfikacji



Charakter relacji miedzy

podmiotem i obiektem

(intencjonalność vs

nieintencjonalność)



Temporalna natura

danego stanu, procesu

lub cechy

Wyróżniamy:



Afekt



Emocje



Nastroje



Epizody emocjonalne



Sentymenty



Cechy osobowości

Stany afektywne

najogólniejsza kategoria,

podstawa dla

wyodrębniania pozostałych

zjawisk afektywnych

Z jakim zjawiskiem mamy do

czynienia?

Decyduje o tym:



Rodzaj afektu i czas

trwania



Charakter poznawczej

analizy



Rodzaj aktywności



Typ fizjologicznej reakcji

organizmu

Stany afektywne
o charakterze
procesualnym

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Klasyfikacja stanów afektywnych



Afekt – prymarne doznanie przyjemne/nieprzyjene, ocena

dotyczy aspektu poznawczego i wiąże się z interpretacją i

nadawaniem znaczenia sytuacji bodźcowej



Gotowość do działania – tendencja do podjęcia lub przerwania

danej aktywności w otoczeniu



Reakcje fizjologiczne – wzorce pobudzenia fizjologicznego,

odpowiednio do zaangażowania motorycznego i przeżywanego

stanu afektywnego



Czas trwania



Emocja – krótki



Nastrój – długi



Epizody emocjonalne – stan afektywny skierowany na konkretny

obiekt, długi czas,

dymamiczny:



natężenie emocji ulega fluktuacji, zmianie ulegać może także natura

emocji;



przybiera postać sekwencyjnie przeżywanych emocji/doświadczeń

emocjonalnych

(sprzeczne emocje okazywane prawie jednocześnie)



zmiana treści myśli i ocen sytuacji, zmiana gotowości do działania

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Klasyfikacja stanów afektywnych



Trwałe cechy dyspozycyjne wyrażają



skłonność do reagowania przez tego samego człowieka

zbliżonymi emocjami na ten sam obiekt w różnych

momentach



Zróżnicowanie indywidualne reakcji różnych ludzi na

ten sam obiekt w danym momenci

Sentymenty (miłość, nienawiść)



Poznawcza skłonność do oceniania obiektu w określony

sposób



Potencjalne motywacje aktywizowane przez pojawienie

się obiektu uczuć lub myślenie o nim

Osobowościowe dyspozycje emocjonalne

–

Skłonność do nasilonego oceniania zdarzeń w spposób

charakterystyczny dla różnych emocji

Frijda – funkconalne

ujęcie emocji

Prawa emocji



Prawo znaczenia sytuacyjnego

– emocje powstają w

odpowiedzi na struktury znaczeniowe sytuacji – różne

emocje powstają w odpowiedzi na różne struktury



Prawo zaangażowania

– emocje powstają w odpowiedzi

na zdarzenia, które są ważne dla celów, motywów i

zaangażowania jednostki



Prawo bezpośrednio spostrzeganej rzeczywistości

–

emocje są wywoływane przez zdarzenia uważane za

rzeczywiste a ich intesywność odpowiada temu do

jakiego stopnia są za takie uwazane



Prawo zmiany przyzwyczajenia i odczuwania

prónawczego

– emocje powstają wskutek aktualnych

lub oczekiwanych zmian w korzystnych bądź

niekorzystnych warunkach

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Prawa emocji



Prawo hedonistycznej asymetrii

– przyjemność znika

wraz z ciągłością zaspokojenia, przykrość może się

utrzymywać stale w złych warunkach



Prawo zachowania emocjonalnego momentu

–

zdarzenia emocjonalne zachowują swoją siłę

wywoływania emocji na czas nieokreslony, chyba że

ulegną „zamalowaniu” przez inne zdarzenia



Prawo zamknięcia się w sobie

– emocje wykazują

skłonność do zamknięcia się przed sądami o

względności bodźca – myślenie i zachowanie jest

podporządkowane dominującemu stanowi



Prawo zważania na konsekwencje

– emocjonalny impuls

powoduje impuls wtórny, który modyfikuje poprzedni.

Pojawiają się emocje kontrolujące (strach, wstyd,

poczucie winy).

Frijda – funkconalne ujęcie

emocji

Prawa emocji



Prawo minimalnego obciążenia

– ilekroć sytuację można

ocenić na więcej niż jeden sposób, pojawia się

skołonność do takiego jej ujmowania, które

minimalizuje jej negatywne obciążenie

emocjonalne

(stopnia, w jakim dana sytuacja jest przykra i trudna do

zniesienia)



Prawo maksymalnego zysku

–

ilekroć sytuację można

ocenić na więcej niż jeden sposób, pojawia się

tendencja do ujmowania jej w sposób maksymalizujący

emocjonalny zysk (przeżywanie emocji daje podmiotowi

określone zyski psychologiczne zwrotnie wpływające na

jego poczucie własnej wartości

– „jest mi smutno i

oczekuję od was wsparcia”

)

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Poznawcza natura emocji

Emocje występują wewnątrz człowieka i stanowią część

systemu odpowiedzialnego za tworzenie reprezentacji

(jednostka ma wpływ na kształt reprezentacji i na

przebieg samej emocji)

Emocje są zawsze skierowane na kogoś/coś

Emocje zmieniają się w czasie

Emocje wpływają na zachowanie, które może zwrotnie

zmieniać ich siłę i jakość

Powstanie reprezentacji emocji na wyższym poziomie

kodowania może prowadzić do zmiany reprezentacji

danej emocji na niższych poziomach oraz reinterpretację

znaczeniu sytuacji społecznych/osobistych

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Model.



Reprezentacja emocji tworzona jest w różnych, powiązanych

ze sobą kodach, w każdym z nich może ujawnić się inny

aspekt emocji



Model ma charakter cykliczny



Reprezentacja tworzona jest najpierw w kodzie obrazowym

(bezpośrednio po urodzeniu), następnie w kodzie werbalnym,

jako ostatnia powstaje w kodzie abstrakcyjnym

Kody abstrakcyjne

Kody

werbalne

werbalizacja

wizualizacja

desymbolizacja

semantyzacja

desemantyzacja

symbolizacja

Kody obrazowe

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Kod obrazowy



W kodzie obrazowym są aktywizowane, rejestrowane lub

generowane informacje o:



Wyrazach mimicznych



Pantomimice



Pobudzeniu fizjologicznym (autonomiczny i gruczoły wydz. wew.)



Obiektach wywołujących emocje



Kodowanie obrazowe

bazuje prawdopodobnie na mechanizmach

związanych z

przetwarzaniem sensoryczno-motorycznym



poziom ten obejmuje m.in. zespół wrodzonych programów

ekspresyjno-motorycznych, które są uruchamiane automatycznie

przez bodźce zewnętrzne i stany wewnętrzne,



Obejmują prymarne zdolności organizmu do reakcji emocjonalnej i

generują najwcześniejsze dające się zaobserwować zachowania

emocjonalne



W wyniku kodowania obrazowego powstają b. proste

reprezentacje skryptopodobne



Wypełnione zindywidualizowaną treścią emocjonalną



W toku rozwoju mogą przybierać postać złożonych skryptów

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Kod werbalny



Związany z pojawieniem się etykiety

werbalnej dla reprezentacji powstałej w

kodzie obrazowym



Etykieta ta początkowo pełni głównie

funkcje oznaczające

(ze zmian

pojawiających się w organizmie tworzy

pewną całość)

, później jednak same słowa

mogą stać się źródłem emocji



Schematowy poziom przetwarzania –

integruje procesy sensoryczno-motoryczne

z prototypami sytuacji emocjonalnych

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Kod abstrakcyjny



Reprezentacja emocji utworzona w tym kodzie jest

najbogatsza

najogólniejsza



Emocja staje się pojęciem obejmującym wiedzę na temat:



Pochodzenia danego stanu wew.



Układu czynników sytuacyjnych odp za pojawienie się tego stanu



Związków tego stanu z innymi stanami



Ekspresja ma postać pośrednią i wykorzystuje narzędzia

komunikacji kulturowej (wiersze, muzyka, metafora)



Reprezentacja

opiera się na mechanizmach związanych z

przetwarzaniem pojęciowym



Aktywizuje zorg. semant. struktury pamięciowe, powstałe na

skutek porównania 2+ epizodów emocjonalnych



Ma charakter wolicjonalny – może wyw. emocje poprzez uzyskanie

dostępu do schematów



Obejmuje wspomnienia na temat emocji i mechanizmy/procedury

dowolnego wykorzystywania tych struktur

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie



Dzięki procesom rekodowania reprezentacja

staje się bogatsza, a brakujące dane można

uzyskać z pozostałych aspektów



Procesy rekodowania mają charakter

dwukierunkowy



Dzięki niemu uzyskuje się łatwiejszy dostęp

do treści semantycznych, informacje stają

się mniej podatne na zakłócenia i

zapomnianie



Umożliwiają reinterpretację doświadczeń

emocjonalnych i rozwój reprezentacji emocji

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie – kod obrazowy

werbalny



Werbalizacja wiąże się z opanowywaniem

języka przez dziecko – nazwy emocji i

werbalne sposoby ich komunikowania



Wizualizacja



Pojawia się po opanowaniu języka



Proces intencjonalny, umożliwia wygenerowanie

z nazwy emocji różnych aspektów reprezentacji

obrazowej (wyob. emotogennego

przedmiotu/pobudzenia fizjologicznego)



Epstein

– u skoczków najsilniejsze pobudzenie

fizjologiczne bezpośrednio przed oddaniem

skoku!

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie – kod abstrakcyjny

werbalny



Semantyzacja – lokowanie nazwy emocji w siatce pojęć

stanowiących potoczną teorię emocji (umożliwiają

rozumienie emocji, trzeba je jednak wcześniej przeżyć!)



Desemantyzacja – umożliwaia zmianę/weryfikację

zanczenia danej sekwencji zdarzeń

emocjonalnych/pewnego zakresu dośwaidczenia

emocjonalnego podmiotu



Efekt zaangażowania jednostki w reinterpretację

dotychczasowej wiedzy o istocie, źródłach i mechanizmach

własnych i/albo cudzych emocji



Wymaga aktywacji złożonych i b. abstrakcyjnych operacji

poznawczych, pozwalających na zupełnie nowy wgląd w

istotę zjawiska



To nowe rozumienie może zostać przetworzone na postać

językową

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rekodowanie – kod obrazowy

abstrakcyjny



Symbolizacja – przejście z kodu obrazowego do

abstrakcyjnego, np.: tworzenie metafor, poezji, dzieł

plastycznych oddających stan emocjonalny twórcy



Desymbolizacja – zdolność do interpretacji komunikatów

symbolicznych w ramach kodu obrazowego, występuje

też przy interpretacji własnego funkcjonowania

psychicznego (jednostka potrafi zrozumieć dlaczego

pewne myśli/wspomnienia itp. wywołują u niej silną

reakcje na poziomie kodów obrazowych), daje

możliwość prawie równoczesnego operowania kodem

obrazowym i abstrakcyjnym



Oba procesy wiążą się z aktywizacją struktur całego

mózgu

Koncepcja psychicznej

reprezentacji emocji

Rozwój reprezentacji emocji



W miarę rozwoju rekodowane informacje uwalniają

się od znaczenia biologicznego i uwzględniają

znaczenie społeczne, zmieniają się teorie emocji



Rozwój reprezentacji emocji nie ma charakteru

liniowego, przechodzi ona ciąg zmian jakościowych



na podstawowym „trójkącie” nadbudowują się kolejne,

zawierające coraz bardziej dojrzałe formy reprezentacji



Z upływem czasu procesy rekodowania stają się coraz

łatwiejsze, w poszczególnych typach kodów coraz

większe ilości informacji (bogatsze i alternatywne

połaczenia pomiędzy kodami)



Niektórzy potrafią osiągnąć stan, w którym wszystkie

kody łączą się w jedno – stan uskrzydlenia, przepływu



Odpowiedzialne za to są czynniki związane z rozwojem

poznawczym i motywacją jednostki (

rozmrażanie i

zamrażanie epistemiczne

)

Definicja robocza emocji



Spowodowana przez świadome/nieśwaidome

wartościowanie przez podmiot jakiegoś zdarzenia jako

istotnego dla jakiegoś ważnego dla niego celu



Rdzeń emocji – gotowość do działania i podsuwanie planów



Konkretna emocja nadaje priorytet jednemu/kilku rodzajom

działania (co może zakłócać/rywalizować z alternatywnymi

procesami umysłowymi/działaniami)



Konkretna emocja jest zazwyczaj doznawana jako odrębny

typ stanu umysłowego, któremu niekiedy

towarzyszą/następują po nim:



Zmiany somatyczne



Akty ekspresji



Działania



Warunek konieczny emocji – zmiana gotowości do działania

Koncepcje emocji oparte na

prototypach

Fehr i Russell – pojęcia potoczne

odnoszące się do emocji, są

reprezentowane jako

prototypy



Potoczne prototypy emocji

przypominają skrypty (char. schematy

sekwencji zdarzeń)



Zabrali mi zabawkę-> gniewne odczucia->

myśli, jak naprawić sytuację

Proces emocjonalny



Emocje jako ciąg faz – Frijda:



Ocena poznawcza -> wartościowanie

kontekstowe -> gotowość do działania ->

zmiana psychologiczna, ekspresja, działanie



Zbieżne z potoczną teorią emocji jako skryptów!



Stein, Trabasso, Liwag – zwiększona rola

wniosków, przekonań i planów (co się stało,

co mogę poradzić, co będzie dalej?)



Spostrzeżenie wydarzenia, które zmienia status

ważnego celu -> podważone przekonania (co

powoduje zmiany somatyczne i ekspresję) ->

tworzenie planów działania odnośnie wydarzenia

(by zachować lub zmodyfikować cel)

Proces emocjonalny

Ocena poznawcza



(Frijda)

Zakłada się, że emocje są:



Zazwyczaj wywołane przez zdarzenia



Są intencjonalne (mają obiekt jakiegoś typu

np.: boję się

czegoś

)



Tradycja studiów nad emocjami – emocje

zawierają odczucia, których nie da się

zredukować/poddać dalszej analizie



Wundt – przyjemność i ból, co odpowiada u

Lazarusa – zgodności i niezgodności z celem



Niewielka liczba specyficznych emocji –

inaczej-> podstawowe



Nie musi być świadoma (nie musimy być

świadomi, co wywołało emocję)

Proces emocjonalny

Wartościowanie kontekstowe – ocena

wtórna



Tutaj pojawiają się myśli w doświadczaniu emocji



Jeśli

w rezultacie wydarzenia

(które wywołało

daną emocję) ma nastąpić

zmiana priorytetów

, to

musi to zostać

wszechstronnie rozważone



Adaptacja, do tego co nieoczekiwane



Bierze w tym udział atrybucja



Od tworzonych przez ludzi wyjaśnień przyczyn zdarzeń

może zależeć charakter emocji (Wiener i Graham)



6 z ortografii i duma lub jej brak



Arystoteles i Beck – emocje to wartościowania,

częściowo możemy zmieniać wartościowania więc

i nasze emocje

Proces emocjonalny

Gotowość do działania



Wg Frijdy głównym rdzeniem emocji –

zmiana gotowości do działania



Profile gotowości do działania są równie

dobrą charakterystyką emocji co profile

oceny poznawczej (46% i 43% poprawności

w przewidywaniu nazw emocji)



Emocje wyznaczają ścieżki pośród naszych

działań



Emocje to procesy, które pozwalają nam:



Skupić się na pojawiającym się problemie



Zmienić bieg wydarzeń, gdy to konieczne

Proces emocjonalny

Ekspresja



Darwin – każda

emocja

jest stanem

dyskretnym z

przypisaną sobie



Ekspresją

(

po której można ją rozpoznać

)



Działaniem



Procesem fizjologicznym (np.: płacz)



Tomkins, Ekman, Izard -> twarz jako

podstawowe siedlisko ekspresji



Morris i in -> istnieją niewerbalne znaki

emocji podobne do języka (np.:gesty), do

ich rozumienia potrzebne „słowniki”

Proces emocjonalny

Ekspresja cd

5 kategorii ekspresji niewerbalnych:

Emblematy

(inaczej gesty, V)

Ilustratory

(towarzyszą mowie i zmieniają się

wraz z ze stopniem podniecenia, machanie rękami

itp)

Regulatory

(np.: kiwnięcia głową stosowane do

utrzymania płynności rozmowy)

Przejawy afektu

(np.: uśmiech i zmarszczenie

brwi)

Adaptatory

(manipulacje cielesne typu

samopielęgnacji, np.: dotykanie się)

Potencjalnie tylko kategoria 4 to typowe gatunkowo

wskaźniki emocji

Proces emocjonalny

Ekspresja cd



Ludzie mają kontrolę dowolną nad

mięsniami wokół ust (możliwe, że dlatego

iż posługuja się mową), inne mięśnie nie

poddają się jej tak łatwo



Głos (Pittam i Scherer)



Smutny i przestraszony dobrze rozpoznawany

przez wszystkich



Radosny tylko przez holendrów!



Planalp, DeFrancisco, Rutherford – 97%

osób używa 2+ oznak do rozpoznania

każdej emocji u współmieszkańca

Proces emocjonalny

Ekspresja cd



Badania nad paraplegikami – to w jaki sposób ludzie

doznają emocji może zależeć od tego:



Jak je interpretują



Na ile są przekonani, że wrażenia cielesne mają na nie wpływ



Zajonc, Murphy, Ingelhart – pewne ekspresje

mimiczne wywołują skutki emocjonalne przez

zmniejszenie przepływu krwi w naczyniach

krwionośnych twarzy, co wpływa na obieg krwi w

pewnej części mózgu i skutkuje zmianą temperatury,

która doznawana jest jako przyjemna lub nie



Głoska „u umlaut” – niechęć



Stack, Martin, Stepper – pióro w ustach i b. śmieszne komiksy



Zmiany w twarzy mogą wywoływać lub

intensyfikować emocje, choć ich natężenie jest

niskie!!!

Proces emocjonalny

Działania



Działania charakterystyczne dla emocji:



Poruszanie się do – radość



Poruszanie się przeciw – gniew



Oddalanie się – wszystkie negatywne emocje



Sagon i Masutani -> emocje stojące za wzorcami

działania są łatwo rozpoznawalne dla innych



Japońscy aktorzy sfilmowani od tyłu – trafne

rozpoznania dla ok. 50-60%,



Strach, smutek i wstręt dobrze rozpoznawany przez obie grupy

– wzorce zapewne uniwersalne (powolność i opuszczenie

ramion w smutku)



Niektóre – jak ukłon, są pod wpływem kultury



Społeczeństwa dysponują specyficznymi

rytuałami działań zbiorowych na ważne

okoliczności emocjonalne (np.: pogrzeby, wesela)

Relacje między bodźcami

wyzwalającymi, doświadczeniem,

ekspresją i zmianami somatycznymi

Tomkinsa teoria spójności pomiędzy różnymi aspektami

emocji:



Afekty, to zbiory reakcji mięśniowych i gruczołowych

zlokalizowanych w twarzy i szeroko rozproszonych w ciele



Generują sensoryczną informację zwrotna, która jest albo

wewnętrznie akceptowalna albo nieakceptowalna



Te zorganizowane zbiory reakcji są uruchamiane w

ośrodkach podkorowych (gdzie zmagazynowane są

programy dla każdego odrębnego afektu)



Programy są zorganizowane w sposób wrodzony i zostały

odziedziczone genetycznie



Programy są w stanie przejąć jednocześnie kontrolę nad

wybranymi organami i narzucić im specyficzny wzorzec

reakcji

Relacje między bodźcami

wyzwalającymi, doświadczeniem,

ekspresją i zmianami

somatycznymi



James – specyficzne zmiany cielesne

korespondują ze specyficznymi emocjami



Canon – zmiany cielesne tworzą się w

mózgu i są podobne w przebiegu różnych

emocji (przeciwstawne do obwodowej teorii

Jamesa)



Ta sama ogólna aktywacja sympatycznej części

autonomicznego układu nerwowego



W reakcji pobudzenia – wydzielanie adrenaliny,

co powoduje mobilizację zasobów cielesnych

przygotowującą do działania

(walki/ucieczki/seksualne)

Bodźce wyzwalające, doznanie

i zmiany somatyczne

Czy zmiany somatyczne (potliwość, HR) są

charakterystyczne dla konkretnych emocji?



Ekman i in.



Każdej udawanej ekspresji mimicznejtowarzyszył nieco

odmienny wzorzec reakcji somatycznej



Niskie tętno – radość, gniew, zaskoczenie



Wysoka temperatura skóry- gniew



Niska temperatura skóry – strach i smutek



Odtworzenie epizodów z własnego życia



Dane nie pozwalają na różnicowanie



Stemmler



Realistyczne i imaginacyjne wzbudzenie emocji wywołało

podobne reakcje subiektywne



1/3 badanych nie doznała zamierzonych emocji



Przy wyobrażonych żaden ze wskaźników somatycznych

ich nie różnicował



Wyniki nie są zbieżne z innymi badaniami na ten temat

Bodźce wyzwalające, doznanie

i zmiany somatyczne

Trzy rodzaje powiązań między zmianą somatyczną a

doznawaną emocją



Odpowiednioć pomiędzy specyficznymi zmianami

cielesnymi a specyficznymi emocjami (James,

Tomkins)



Niespecyficzna aktywacja somatyczna, gdy ciało

przygotowuje się do ożywionej aktywności (Cannon)



Możliwa dwuznaczność pewnych wzorców zmiany

cielesnej (Schachter i Singer – ten sam rodzaj

pobudzenia identyfikowany jako gniew lub radość,

w zależności od sytuacji społecznej)

Cacioppo i in -> różne rodzaje relacji w różnych fazach

przetwarzania (najpierw uogólnione pob., potem

bardziej specyficzne)

Bodźce wyzwalające,

dośwaidczenie i ekspresja



Rosenberg i Ekman – studentki, oglądanie krótkich filmów

mających wywołać wstręt



Jedynie 50% ekspresji mimicznych emocji towarzyszyły uczucia

subiektywne



Tomarken i Davidson – oglądanie nieprzyjemnych filmów



Badani informują o strachu a prezentują ekspresję mimiczna

wstrętu



Kraut i Johnson – badania nad kręglarzami



Uśmiechają się do przyjaciół bez względu na wynik rzutu



Sporadycznie uśmiechali się „do siebie” po dobrym rzucie



Jones, Collins i Hong – niemowlaki bawiące się zabawkami



Dzieci uśmiechały się znacznie częściej do matek niż do zabawek,

szczególnie gdy matka poświęcała im uwagę – ekspresja mimiczna

ma głównie charakter komunikacyjny!



Fridlund –

ekspresje nie wyrażają emocji, ale intencje

dlatego też brak ścisłej odpowiedniości ekspresji do

bodźców wyzwalających

Odrębne funkcje systemów:

poznawczego, somatycnzego i

ekspresyjnego

Lang – trzy odrębne systemy reakcji

(nie są ze sobą ściśle

związane)



Poznawczo-werbalny



W zainteresowaniu teorii emocji



Emocje, które zauważamy i do których możemy się odwołać i opisać je

(byłem szczęśliwy, bo…), trwają od kilku minut do kilku godzin



Funkcja: każda emocja to stan gotowości (Frijda), który nadaje priorytet



Somatyczno-fizjologiczny



Trwają zazwyczaj kilka sekund i mijają niezauważone, zasadniczo ludzie

nie potrafią ich trafnie opisać



Funkcja: wywoływanie gotowości i zarządzanie zasobami cielesnymi



Badania nad hokeistami – noradrenalina (gniew) wyższa o napastników,

adrenalina (strach) wyższa u bramkarza i nie grających zawodników



Zróżnicowanie w wydzielaniu hormonów przy innych emocjach nie jest jasne



Behawioralno-ekspresyjny



Ma charakter społeczny – nie uśmiechamy się, jeśli nie mamy do kogo



Głównie regulacja bieżącej interakcji – nie musi odpowiadać bardziej

długotrwałym stanom, takim jak radość czy smutek

*Wyobrażone emocje nie potrzebują zasobów cielesnych!!!

Czym naprawdę są emocje?



Campos i in.



Emocje to te procesy, które ustanawiają,

podtrzymują, zmieniają lub przerywają relację

między jednostką a środowiskiem w sprawach

znaczących dla tej jednostki



Damasio



Emocje są niezbędne, gdy planujemy nasze

życie (nie musimy sprawdzać wszystkich

możliwości, bo emocje blokują niektóre z nich

-> unikamy tych, gdzie można uzyskać karę

społeczną, kierujemy się do tych rozwiązań,

które są atrakcyjne emocjonalnie)



Pochodzenie emocji jest cielesne, ale: gdy są

wyuczone i ustabilizowane to mogą

występować wyłącznie w mózgu (nie potrzebna

już pętla sprzężenia zwrotnego z ciała)

Domena afektywna:

emocje, nastroje,

dyspozycje.

Nastrój – stan emocjonalny,



trwa zwykle od kilku godzin do kilku tygodni,



czasem jako tło o niskiej intensywności,



nie ma wyraźnego początku i końca,



często bezprzedmiotowy i nieukierunkowany



Podtrzymuje stan gotowości do działania i opiera się zmianie



Mogą być modyfikowane w sposób nie angażujący oszacowań

zdarzeń zewnętrznych (np.: antydepresanty, alkohol)



Do pomiaru nastroju używa się:



List przymiotnikowych



List twierdzeń



Skali likerta z punktami zakotwiczenia

Zaburzenia emocjanalne



Stany emocjonalne, które trwają dłużej niż nastroje



Głównie do zaburzeń nastroju i zaburzeń lękowych

Cechy osobowości



Mogą trwać przez całe życie jednostki



Nieśmiałość, lęk

Domena afektywna:

emocje, nastroje,

dyspozycje cd



Relacje pomiędzy jednostkami

spektrum emocji



Nie są dobrze znane, prawdopodobnie

są złożone



Dla RADOŚCI -> czy jesteś szczęśliwy wg

różnych testów psychometrycznych

zależy od częstości przeżywania przez

Ciebie nastrojów pozytywnych (nie od

ich intensywnośći)

Składniki emocji

podstawowych



Teorie składnikowe



Emocje są złozone z połaćzonych części – dlatego

róznie się o nich mówi w różnych strukturach



Istnieje biologiczna podstawa emocji, a specyficzne

emocje sa pochodną ukłądu części



Teorie emocji podstawowych



Same emocje są uniwersaliami



Istnieją podstawowe programy inicjujące emocje,

które zostały ukształtowane przez selekcję

ewolucyjną



Nutowa metafora emocji

Document Outline