LEKI ZWIOTCZAJĄCE,
SPAZMOLITYKI
LEKI ZWIOTCZAJĄCE,
SPAZMOLITYKI
Leki działające
presynaptycznie
potencjał czynnościowy jest blokowany przez
wysokie stężenia leków miejscowo
znieczulających oraz przez tetrodotoksynę i
batrachotoksynę, które mogą mieć dostęp do
zmielinizowanych neuronów przez węzły mieliny
toksyna botulinowa – hamuje uwalnianie ACh
z pęcherzyków synaptycznych (podobny efekt →
4-aminopirydyna, niedobór Ca
2+
, wzrost Mg w
surowicy) stosowana w stanach spastycznych
siarczan magnezu – zahamowanie skurczów
macicy, podaje się dożylnie lub doustnie
Leki działające
postsynaptycznie
Leki niedepolaryzujące złącza
nerwowo – mięśniowego
Tubokuraryna
Atrakurium
Doksakurium,
Pankuronium,
Pipekuronium
Rokuronium
Miwakurium
Leki depolaryzujące złącze
nerwowo – mięśniowe:
suksametonium
Leki niedepolaryzujące złącza
nerwowo – mięśniowego
•
Tubokuraryna
•
z kurary
•
antagonista receptorów nikotynowych N
m
w złączu nerwowo-
mięśniowym
•
podawana dożylnie jako chlorowodorek, po jednorazowym
wstrzyknięciu, po 3-5 minutach wywołuje porażenie utrzymujące
się 25-90 minut
•
zwiększenie ACh prowadzi do odwrócenia bloku
•
początkowo ulegają zwiotczeniu mięśnie okołoruchowe oka
(podwójne widzenie, opadnięcie powiek) oraz mm. twarzy i
gardła
•
następnie – mm. kończyn i powłok brzusznych, przepona i mm.
międzyżebrowe
•
powrót czynności mięśniowej w odwrotnej kolejności
•
tubokuraryna jest silnie zjonizowana, nie przechodzi do OUN i
łożyska
•
mała obj. dystrybucji, rozmieszczona w płynie pozakomórkowym
•
wydalana w postaci niezmienionej przez nerki
•
lek uzupełniający znieczulenie wziewnymi środkami
znieczulającymi, synergizm z eterem, halotanem,
metoksyfluranem, enfluranem, izofluranem
Tubokuraryna
•
działania niepożądane – niewydolność oddechowa,
obniżenie ciśnienia, skórne alergie; powoduje
uwalnianie histaminy, skurcz oskrzeli, nadmierne
wydzielanie śliny i gruczołów oskrzelowych
słabo blokuje receptory N w zwojach wegetatywnych i
rdzeniu nadnerczy – obniżenie ciśnienia
•
interakcje – anatagonistycznie działają inhibitory
AChE (neostigmina, pirydostigmina, edrofonium) –
stosowane przy przedawkowaniu tubokuraryny;
antybiotyki (aminoglikozydy, tetracykliny, kolistyna,
polimyksyna B, linkozamidy) potęgują działanie
środków zwiotczających
•
przeciwwskazania – choroby alergiczne, astma
oskrzelowa, niewydolność oddechowa, niewydolność
nerek, miastenia
Atrakurium
•
działanie niedepolaryzujące
•
eliminacja Hofmanna – nieenzymatyczny
rozpad – do czwartorzędowego kwasu i
laudanozyny (długi okres eliminacji;
może wywoływać drgawki)
•
w niewielkim stopniu uwalnia histaminę,
nie działa na zwoje, nie blokuje
receptorów M
•
długo działające środki niedepolaryzujące
zwiotczające – doksakurium,
pankuronium, pipekuronium – usuwane
przez nerki
•
środki krótkodziałające (rokuronium,
wekuronium) – eliminacja przez wątrobę
•
rokuronium – najsłabszy efekt
zwiotczający, intubacja
•
miwakurium – u chorych z
niewydolnością nerek powoduje dłużej
trwające porażenie przekaźnictwa
Leki depolaryzujące złącze
nerwowo – mięśniowe
wiążą się z receptorem N
m
przedłużona depolaryzacja prowadzi do
szybkiego zablokowania przekaźnictwa
drżenia włókienkowe utrzymują się krótko,
powodują bóle mięśni pooperacyjne
mm. gałki ocznej ulegają skurczowi z
podniesieniem ciśnienia śródgałkowego
mogą wystąpić wymioty i aspiracja treści
żołądkowej – bo rośnie ciśnienie
śródżołądkowe
po podaniu suksametonium, potas jest
uwalniany z tkanek do surowicy
podany dożylnie działa po kilkunastu sekundach,
krótkotrwałe zwiotczenie mięśni poprzedzone
drżeniami włókienkowymi
hydrolizowany przez nieswoiste cholinoesterazy
surowicy krwi (przedłużenie procesu – genetyczne
niedobory enzymu, ciąża, zatrucia insektycydami,
hipotermia, ch. nowotworowe, niewydolność nerek,
ludzie starzy)
blok drugiej fazy – przejście bloku depolaryzującego
w niedepolaryzujący; można go częściowo odwrócić
inhibitorami cholinoesterazy
tachykardia, po wielokrotnym podaniu pojawia się
bradykardia zależna od pobudzenia n. X i
receptorów M w węźle zatokowo-przedsionkowym
suksametonium
suksametonium
wskazania – krótkotrwałe zwiotczenie
mięśni konieczne do przeprowadzenia
krótkich zabiegów., endoskopii, ułatwienie
intubacji, śr. pomocniczy w
elektrowstrząsach, w tężcu, w drgawkach
wywołanych np. znieczuleniem miejscowym
przeciwwskazania – hiperkaliemia,
rozległe uszkodzenie tkanek, zmniejszona
aktywność esteraz osoczowych, zabiegi
okulistyczne
SPAZMOLITYKI
leki rozkurczające mm. gładkie = leki
spazmolityczne
mechanizm działania jest złożony, działanie
może być pośrednie (poprzez określone
receptory błonowe) lub bezpośrednie
(poprzez cykliczne nukleotydy, metabolity
fosfatydyloinozytolu, jony wapniowe)
mechanizmy komórkowe
związane z działaniem leków
spazmolitycznych
skurcz mm. gładkich jest ściśle uzależniony
od napływu Ca
2+
do wnętrza komórki
połączenie Ca z kalmoduliną uruchamia
skurcz mięśnia, kalmodulina aktywuje
kinazę łańcuchów lekkich miozyny,
uaktywnia się ATPaza miozyny,
dostarczająca energii
zwiększenie Ca w mięśniach gładkich –
skurcz, zmniejszenie – rozkurcz
mechanizmy komórkowe
związane z działaniem leków
spazmolitycznych
przekaźniki II rzędu – cAMP, cGMP etc.
aktywacja cyklazy adenylanowej (aktywacja
receptorów β i dopaminergicznych) i
akumulacja cAMP w komórce prowadzi do
rozkurczu
w mm. gładkich oskrzeli aktywacja cyklazy
guanylanowej i cGMP – skurcz w wyniku
zwiększenia stężenia
wewnątrzkomórkowego Ca
naczynia akumulacja cGMP-rozkurcz
KWAS NIKOTYNOWY I JEGO
POCHODNE
rozkurczają naczynia krwionośne, zwłaszcza skórne
charakterystyczne zaczerwienienie skóry i uczucie
gorąca
zalecany w chromaniu przestankowym, chorobie
Raynauda, zaburzeniach krążenia mózgowego
winian nikotynolu
nikotynian ksantynolu (teofiliny)
nikametat
azotany i azotyny działają głównie na naczynia
żylne i duże naczynia tętnicze, mm. gładkie dróg
oddechowych
METYLOKSANTYNY
kofeina, teofilina, teobromina działają
rozkurczowo na mięśnie gładkie różnego typu
(oskrzela i naczynia krwionośne)
hamują fosfodiesterazę i działanie adenozyny
na oskrzela – teofilina, na naczynia – teobromina
w lecznictwie stosuje się aminofilinę (uwaga na
podawanie dożylne, gwałtowny spadek ciśnienia)
penoksyfilina – rozszerza naczynia krwionośne,
zmniejsza lepkość krwi, w chorobach naczyń
obwodowych
theopaverin – 300mg teobrominy i 40mg
papaweryny
POCHODNE
PIPERAZYNY
blokowanie komórkowych procesów
wapniowych, szczególnie kanałów
wapniowych
cinnarizyna – w zaburzeniach ukrwienia
błędnika, OUN, ch. obwodowych naczyń;
hamuje działanie serotoniny i kinin
flunarizyna – w zaburzeniach ukrwienia
mózgu i błędnika
lidoflazyna, medibazyna – rozszerzanie
naczyń wieńcowych
POCHODNE IZOCHINOLINY
hamowanie fosfodiesterazy
papweryna – alkaloid izochinolinowy
opium; działa na mięśnie gładkie p. pok. i
układu moczowego; stosowana w stanach
skurczowych jelit, dróg żółciowych i
moczowych; w większych dawkach może
wywołać zaburzenia przewodzenia w sercu
drotaweryna (No-Spa)
eupaweryna
Inne:
cyklandelat – silnie rozkurcza naczynia
tętnicze przedwłośniczkowe (arteriole);
antagonista wapnia; stosowany w stanach
skurczowych naczyń
naftidrofuryl – działa rozkurczowo na
naczynia obwodowe