Wstęp do
immunohematologii
Wstęp do
immunohematologii
Dr Barbara
Szkudlińska
Wstęp do
immunohematologii
Wstęp do
immunohematologii
Dr Barbara
Szkudlińska
Skład krwi
Skład krwi
Plazma
(55% )
Komórki krwi
(45% )
Pełna krew
Krwinki
czerwone
Płytki
10% Substancje
rozpuszczalne
90 % Woda
Granulocy
ty i
monocyty
Limfocyty
Krwinki białe
Układy grupowe krwi
Układy grupowe krwi
•
Znane są różne układy grupowe antygenów
Znane są różne układy grupowe antygenów
krwinkowych. Najważniejsze z nich - z
krwinkowych. Najważniejsze z nich - z
punktu widzenia problemów związanych z
punktu widzenia problemów związanych z
leczeniem krwią lub jej preparatami - są
leczeniem krwią lub jej preparatami - są
antygeny układu grupowego AB0 i Rh.
antygeny układu grupowego AB0 i Rh.
Dlatego rutynowe oznaczanie grupy krwi
Dlatego rutynowe oznaczanie grupy krwi
dotyczy układu grupowego AB0 i Rh
dotyczy układu grupowego AB0 i Rh
•
Antygeny pozostałych układów grupowych
Antygeny pozostałych układów grupowych
(np. MNSs, Kell, Kidd, Duffy) są
(np. MNSs, Kell, Kidd, Duffy) są
oznaczane w przypadkach szczególnych,
oznaczane w przypadkach szczególnych,
związanych z przetaczaniem krwi lub jej
związanych z przetaczaniem krwi lub jej
preparatów oraz dla celów hemogenetyki
preparatów oraz dla celów hemogenetyki
sądowej
sądowej
Grupy Krwi AB0
•
Grupa krwi zależy od obecności antygenów grupowych na
Grupa krwi zależy od obecności antygenów grupowych na
erytrocytach
erytrocytach
•
Antygeny AB0 są glikoproteinami
Antygeny AB0 są glikoproteinami
•
Z częścią białkową łączy się bezpośrednio reszta
Z częścią białkową łączy się bezpośrednio reszta
N-
N-
acetyloglukozaminy
acetyloglukozaminy
Z 4. atomem tejże N-acetyloglukozaminy
Z 4. atomem tejże N-acetyloglukozaminy
połączona jest terminalna galaktoza . Ta zaś z kolei drugim
połączona jest terminalna galaktoza . Ta zaś z kolei drugim
atomem C łączy się z
atomem C łączy się z
fukozą
fukozą
(dokładniej jest to α-L-fukoza),
(dokładniej jest to α-L-fukoza),
•
Te trzy reszty cukrowe razem z częścią
Te trzy reszty cukrowe razem z częścią
białkową tworzą
białkową tworzą
substancję grupową grupy 0
substancję grupową grupy 0
(antygen H),
(antygen H),
będącą substratem dla
będącą substratem dla
substancji grupowych grup A i B.
substancji grupowych grup A i B.
•
Substancje grupowe grup A i B tworzone są przez dołączenie
Substancje grupowe grup A i B tworzone są przez dołączenie
do 3. atomu C terminalnej galaktozy odpowiednio
do 3. atomu C terminalnej galaktozy odpowiednio
N-
N-
acetylogalaktozaminy
acetylogalaktozaminy
albo galaktozy
albo galaktozy
–
Krwinki grupy A mają antygeny
Krwinki grupy A mają antygeny
A
A
–
Krwinki grupy B mają antygeny
Krwinki grupy B mają antygeny
B
B
–
Krwinki grupy AB mają antygeny
Krwinki grupy AB mają antygeny
A i B
A i B
–
Krwinki grupy 0 nie mają antygenów
Krwinki grupy 0 nie mają antygenów
Wspólny
Wspólny
antygen
antygen
H
H
GlcNAc
GlcNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
Genetyka AB0
Genetyka AB0
• Ekspresja antygenów układu grupowego ABO kodowana jest przez
trzy grupy genów zlokalizowane w trzech osobnych loci:
Hh,
Sese i ABO.
•
Gen Hh
(GenBank DQ092446; ENSEMBL ENSG00000174951)
znajduje się u człowieka na 19 chromosomie (19q13.3). Gen ten
koduje a-1,2-L-fukozylotransferazę (FUT1), enzym katalizujący
przyłączenie fukozy do galaktozy ,w wyniku czego powstaje antygen
H , będący prekursorem antygenów A i B na erytrocytach.
•
Gen Sese
(GenBank DQ321371; ENSEMBLENSG00000176920)
znajduje się równieżna chromosomie 19 i koduje a-1,2-L-
fukozylotransferazę, ale enzym nazywany jest FUT2 i katalizuje
powstawanie antygenu H w tkankach innych niż krew (głównie w
nabłonkach) ślinie oraz płynach ustrojowych.
Genetyka AB0
Genetyka AB0
•Cztery fenotypy determinowane są przez trzy
allele:
IA, IB, i.
IA, IB, i.
•
Geny IA lub IB z długiego ramienia 9-go
Geny IA lub IB z długiego ramienia 9-go
chromosomu (
chromosomu (
locus
locus
9q34) kodują enzymy -
9q34) kodują enzymy -
glikozylotransferazy
glikozylotransferazy
odpowiedzialne za
odpowiedzialne za
przeniesienie reszty galaktozy (B) lub N-
przeniesienie reszty galaktozy (B) lub N-
acetylogalaktozaminy (A) na cząsteczkę substancji
acetylogalaktozaminy (A) na cząsteczkę substancji
grupowej grupy 0 (antygenu H) – łączą one
grupowej grupy 0 (antygenu H) – łączą one
wspomniane reszty cukrowe, tworząc wiązanie O-
wspomniane reszty cukrowe, tworząc wiązanie O-
glikozydowe.
glikozydowe.
•
Gdy nie występują, połączenie nie następuje i
Gdy nie występują, połączenie nie następuje i
krew ma grupę 0.
krew ma grupę 0.
•
i
i – allel defektywny -
A
A
antygen
antygen
A
A
GalNAc
GalNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
GlcNAc
GlcNAc
antygen
antygen
B
B
B
B
Fuc
Fuc
Gal
Gal
Gal
Gal
GlcNAc
GlcNAc
Antygeny
Antygeny
grupowe
grupowe
ABO
ABO
GalNAc (N-acetylogalaktozoamina)
GlcNAc ( n-acetyloglukoaoamina
Gal (galaktoza)
Fuc -fukoza
antygen
antygen
B
B
Wspólny
Wspólny
antygen
antygen
H
H
GlcNAc
GlcNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
H
H
B
B
A
A
antygen
antygen
A
A
Fuc
Fuc
Gal
Gal
Gal
Gal
GlcNAc
GlcNAc
GalNAc
GalNAc
Gal
Gal
Fuc
Fuc
GlcNAc
GlcNAc
Krwinki czerwone
poszczególnych typów
Ekspresja reszt
węglowodanowych
Fenomen bombajski,
Fenomen bombajski,
fenotyp
fenotyp
Bombay
Bombay
•
–
–
występowanie
występowanie
0 (układ AB0) u osób
mających geny odpowiedzialne za powstawanie grup A i
mających geny odpowiedzialne za powstawanie grup A i
B. Pomimo wystąpienia genów oznaczanych zwykle jako
B. Pomimo wystąpienia genów oznaczanych zwykle jako
IA lub IB
w kontakcie z surowicami wzorcowymi
w kontakcie z surowicami wzorcowymi
(służącymi do ustalania grupy krwi) nie ulega
(służącymi do ustalania grupy krwi) nie ulega
.
•
Oprócz występujących zazwyczaj w osoczu osób z grupą
Oprócz występujących zazwyczaj w osoczu osób z grupą
krwi 0 przeciwciał anty-A i anty-B, w opisywanym
krwi 0 przeciwciał anty-A i anty-B, w opisywanym
występują jeszcze przeciwciała anty-H.
występują jeszcze przeciwciała anty-H.
•
Fenotyp opisał w 1952 roku dr Y. M. Bhende, pracujący
Fenotyp opisał w 1952 roku dr Y. M. Bhende, pracujący
w Bombaju, a większość pacjentów u których
w Bombaju, a większość pacjentów u których
zidentyfikowano ten niezwykle rzadki fenotyp pochodzi z
zidentyfikowano ten niezwykle rzadki fenotyp pochodzi z
Indii i wyspy Reunion na Oceanie Indyjskim; stąd nazwa
Indii i wyspy Reunion na Oceanie Indyjskim; stąd nazwa
Schemat przedstawiający molekularne podłoże fenomenu
bombajskiego. Red blood cell – erytrocyt; N-acetyl galactozamine –
N-acetylogalaktozamina; N-acetyl-glucosamine – N-
acetyloglukozamina; h antigen – antygen h; fucose – fukoza;
galactose – galaktoza
Allele od
matki
Allele od
ojca
Genotyp
Grupa krwi
A
A
AA
A
A
B
AB
AB
A
O
AO
A
B
A
AB
AB
B
B
BB
B
B
O
BO
B
O
O
OO
O
Dziedziczenie grup krwi
Dziedziczenie grup krwi
Grupy krwi ABO
Grupy krwi ABO
Potencjalni dawcy krwi
Potencjalni dawcy krwi
Potencjalni dawcy
Biorcy
uniwersaln
y
uniwersaln
y
Aglutynacja. A.) Jeżeli krwinki z antygenem A dodamy do krwi zawierającej
przeciwciała antyA B.) przeciwciała reagują z antygenem tworzac zlepy
(aglutynacja) C.) Niezaglutynowana krew. D.) Zaglutynowana
krew.
Aglutynacja krwinek
Aglutynacja krwinek
Przeciwciała IgM
(aglutynacja)
Aglutynacja krwinek
Aglutynacja krwinek
czerwonych
czerwonych
Antygeny grupowe.
Oznaczanie grup krwi
Oznaczanie grup krwi
Grupy krwi ABO
Grupy krwi ABO
Antyge
nA
Antyge
nB
Ag A i Ag
B
Brak A i
B
Ab anty
B
Ab anty
A
Brak Ab
anty A i B
Ab anty A i
anty B
Krwinka
Czerwon
a
Surowi
ca
Grupa
A
Grupa
B
Grupa
AB
Grupa
0
Oznaczanie grup krwi
Oznaczanie grup krwi
❋
Ocena erytrocytów
Ocena erytrocytów
Do przepłukanych krwinek
Do przepłukanych krwinek
badanych dodajemy:
badanych dodajemy:
–
Mono
Mono
k
k
lonal
lonal
ne Ab
ne Ab
Ant
Ant
y
y
-A
-A
–
Mono
Mono
k
k
lonal
lonal
neAb
neAb
Ant
Ant
y
y
-B
-B
–
Monoklonalne Ab Anty A +B
Monoklonalne Ab Anty A +B
•
Dodatni wynik -
Dodatni wynik -
aglutynacja
aglutynacja
❋
Odwrócone
Odwrócone
oznaczanie
oznaczanie
Do badanej surowicy
Do badanej surowicy
dodajemy:
dodajemy:
–
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
A
A
1
1
–
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
B
B
–
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
O
O
–
?
?
Krwinki wzorcowe
Krwinki wzorcowe
A
A
2
2
•
Rea
Rea
kcja może być
kcja może być
słabsza niż przy
słabsza niż przy
ocenie erytrocytów
ocenie erytrocytów
.
.
Podstawowy test
Podstawowy test
Ocena
Ocena
antygenów ABO
antygenów ABO
obecnych na
obecnych na
krwinkach czerwonych pacjenta z
krwinkach czerwonych pacjenta z
zastosowaniem
zastosowaniem
surowic
surowic
diagnostycznych.
diagnostycznych.
Odwrócony test
Odwrócony test
Ocena
Ocena
przeciwciał ABO
przeciwciał ABO
obecnych w
obecnych w
surowicy pacjenta przy użyciu
surowicy pacjenta przy użyciu
diagnostycznych krwinek czerwonych
diagnostycznych krwinek czerwonych
Układ AB0 i Rh
Układ AB0 i Rh
•
Częstości występowania w Polsce
Częstości występowania w Polsce
antygenów układu AB0:
antygenów układu AB0:
–
A - 37.06 %
A - 37.06 %
–
B - 18.52 %
B - 18.52 %
–
AB - 7.6 %
AB - 7.6 %
–
0 - 36.66 %
0 - 36.66 %
•
Układu Rh:
Układu Rh:
–
Rh (+) ok. 85 %
Rh (+) ok. 85 %
–
Rh (-) 15 %
Rh (-) 15 %
Grupy Krwi
Grupy Krwi
Izohemaglutyniny anty
Izohemaglutyniny anty
ABO
ABO
•
Zaliczane do tzw. przeciwciał naturalnych.
Zaliczane do tzw. przeciwciał naturalnych.
•
Należą do klasy IgM.
Należą do klasy IgM.
•
Powstawanie przeciwciał anty ABO:
Powstawanie przeciwciał anty ABO:
hipotezy:
hipotezy:
–
powstawanie przeciwciał ABO.powoduje
powstawanie przeciwciał ABO.powoduje
odpowiedź immunologiczna po
odpowiedź immunologiczna po
ekspozycji
ekspozycji
w dzieciństwie na antygeny
w dzieciństwie na antygeny
środowiskowe
środowiskowe
–
na bakteryjne ściany komórkowe
na bakteryjne ściany komórkowe
(saprofity i komensale) podobne do
(saprofity i komensale) podobne do
antygenów A i B.
antygenów A i B.
–
Powstają między 4 a 6 miesiącem życia
Powstają między 4 a 6 miesiącem życia
Układ Rh
Układ Rh
•
Opisany przez Landsteinera i
Opisany przez Landsteinera i
Wienera w 1940r
Wienera w 1940r
•
Układ
Układ
R
R
h
h
jest kompleksem
jest kompleksem
ponad 45 białkowych antygenów.
ponad 45 białkowych antygenów.
•
Odkryty został
Odkryty został
podczas prac z
podczas prac z
małpami Rezus
małpami Rezus
(
(
Rhesus
Rhesus
)
)
•
Jest nieglikozylowanym
Jest nieglikozylowanym
hydrofobowym białkowym
hydrofobowym białkowym
antygenem (32 kDa)
antygenem (32 kDa)
•
Geny Rh zlokalizowane są na
Geny Rh zlokalizowane są na
krótszym ramieniu chromozomu
krótszym ramieniu chromozomu
1
1
Nomenklatura
Nomenklatura
•
Fisher Race
Fisher Race
–
Istnieją 3 ściśle połaczone allele
Istnieją 3 ściśle połaczone allele
-
-
D d, C c, E e
D d, C c, E e
–
Każdy gen (z wyjątkiem d, który jest
Każdy gen (z wyjątkiem d, który jest
amorficzny) odpowiada za produkcją jednego
amorficzny) odpowiada za produkcją jednego
antygenu
antygenu
–
Immunogenność antygenów :
Immunogenność antygenów :
•
D > c > E > C > e
D > c > E > C > e
–
O dodatnim lub ujemnym Rh decydują allele
O dodatnim lub ujemnym Rh decydują allele
Dd
Dd
–
Osoby
Osoby
Dd, dD, DD
Dd, dD, DD
,
,
są
są
Rh(D)
Rh(D)
dodatnie
dodatnie
–
Tylko osoby
Tylko osoby
dd
dd
są
są
Rh(D)
Rh(D)
ujemne
ujemne
Nomenklatura w systemie
Fishera
Haplotyp
System
Fishera
CDe
R1
cDE
R2
CDE
Rz
cDe
Ro
Cde
r'
cdE
r"
CdE
Ry
cde
r
Częstość występowania
genotypów
• DCe (R1) 0.42
• dce (r)
0.37
• DcE (R2) 0.14
• Dce (R0) 0.04
• dCe (r’) 0.02
• dcE (r”)
0.01
• DCE (Rz) <0.01
• dCE(r
y
)
<0.01
Dziedziczenie genów Rh
Dziedziczenie genów Rh
•
Te
Te
oria dziedzic
oria dziedzic
zenia
zenia
Fisher-Race
Fisher-Race
•
Antygeny Rh
Antygeny Rh
są kodowane
są kodowane
przez trzy
przez trzy
dokładnie połączone allel
dokładnie połączone allel
e
e
C albo c, D
C albo c, D
albo d
albo d
i
i
E albo e.
E albo e.
•
Dziedziczymy t
Dziedziczymy t
e
e
gen
gen
y łącznie po
y łącznie po
trz
trz
y
y
od każdego rodzica
od każdego rodzica
•
Wiodącą kombinacją
Wiodącą kombinacją
jest CDe / cde
jest CDe / cde
•
Inne osoby mają połączenia cDE, cde,
Inne osoby mają połączenia cDE, cde,
Cde, cdE
Cde, cdE
Przeciwciała anty Rh
Przeciwciała anty Rh
•
Są przeciwciałami odpornościowymi
Są przeciwciałami odpornościowymi
•
Należą do klasy IgG ( IgG1 i IgG3)
Należą do klasy IgG ( IgG1 i IgG3)
•
Bardzo słabo wiążą dopełniacz
Bardzo słabo wiążą dopełniacz
•
Destrukcja krwinek przez Ab anty-Rh jest
Destrukcja krwinek przez Ab anty-Rh jest
zewnątrz naczyniowa.
zewnątrz naczyniowa.
Występowanie antygenu
Występowanie antygenu
Rh(D)
Rh(D)
Popula
Popula
cja
cja
Rh(D)
Rh(D)
+
+
Rh(D)
Rh(D)
-
-
Kaukaska
Kaukaska
86%
86%
14%
14%
Afro-
Afro-
Amerykańsk
Amerykańsk
a
a
95%
95%
5%
5%
Oriental
Oriental
na
na
>99%
>99%
<1%
<1%
1. Zimne przeciwciała -
reagują z krwinkami w
temp. poniżej 37st.C i w
temp. 4 st C
2. Dobrze aglutynują krwinki
3. Dobrze aktywują
dopełniacz
4. Pentamery
5. ABO, Ii, Lewis, MN, & P
1. Ciepłe przeciwciała –
reagują z krwinkami
najlepiej w temp.37 st.
C
2. Nie powodują
aglutynacji krwinek
3. Słabo aktywują
dopełniacz
4. Monomery
5. Rh, Kell, Kidd, Duffy,
and Ss
Przeciwciał
a IgG
Przeciwciała
IgM
Testy Przedtransfuzyjne
Testy Przedtransfuzyjne
•
“
“
TYP
TYP
OWE”
OWE”
–
–
Ocena
Ocena
ABO
ABO
i
i
Rh
Rh
krwinek pacjenta
krwinek pacjenta
•
“
“
SCREEN” –
SCREEN” –
wykrywaniei identyfikacja
wykrywaniei identyfikacja
dodatkowych (odpornościowych) przeciwciał
dodatkowych (odpornościowych) przeciwciał
przeciwkrwinkowych w surowicy pacjenta
przeciwkrwinkowych w surowicy pacjenta
(pośredni test antyglobulinowy.)
(pośredni test antyglobulinowy.)
•
“
“
CROSSMATCH” –
CROSSMATCH” –
przeprowadzenie testu zgodności
przeprowadzenie testu zgodności
między surowicą pacjenta i krwinkami dawcy.
między surowicą pacjenta i krwinkami dawcy.
•
BEZPOŚREDNI TEST ANTYGLOBULINOWY
BEZPOŚREDNI TEST ANTYGLOBULINOWY
–(test
–(test
Coombs
Coombs
a pośredni
a pośredni
)
)
-Wykrywa przeciwciała
-Wykrywa przeciwciała
połączone z erytrocytami in vivo.
połączone z erytrocytami in vivo.
Patologiczne reakcje
Patologiczne reakcje
związane z grupami krwi
związane z grupami krwi
•
Choroba hemolityczna noworodków
Choroba hemolityczna noworodków
–
Rh- m
Rh- m
atka
atka
x Rh+
x Rh+
ojciec
ojciec
–
Pierwsza ciąża
Pierwsza ciąża
•
Może nastąpić uczulenie matki antygenem
Może nastąpić uczulenie matki antygenem
Rh+ płodu
Rh+ płodu
•
Uczulona matka wytwarza przeciwciała
Uczulona matka wytwarza przeciwciała
IgG przeciwko krwinkom Rh+ płodu.
IgG przeciwko krwinkom Rh+ płodu.
–
Druga ciąża
Druga ciąża
•
Przeciwciała przechodzą przez łożysko i
Przeciwciała przechodzą przez łożysko i
opłaszczają krwinki Rh+ płodu
opłaszczają krwinki Rh+ płodu
•
Uczulone krwinki są niszczone w reakcji
Uczulone krwinki są niszczone w reakcji
ADCC, fagocytowane i niszczone przez
ADCC, fagocytowane i niszczone przez
wiązanie dopełniacza.
wiązanie dopełniacza.
Choroba hemolityczna
Choroba hemolityczna
noworodków
noworodków
Profilaktyka konfliktu serologicznego Rh
•
Reakcje potransfuzyjne
Reakcje potransfuzyjne
–
Przetoczone krwinki dawcy są atakowane
Przetoczone krwinki dawcy są atakowane
przez przeciwciała biorcy
przez przeciwciała biorcy
•
Autoimmunologiczne anemie
Autoimmunologiczne anemie
hemolityczne
hemolityczne
–
Mediowane ciepłymi przeciwciałami
Mediowane ciepłymi przeciwciałami
–
Mediowane zimnymi przeciwciałami
Mediowane zimnymi przeciwciałami
•
Polekowe anemie hemolityczne
Polekowe anemie hemolityczne
Patologiczne reakcje
Patologiczne reakcje
związane z grupami
związane z grupami
krwi
krwi
Reakcje
Reakcje
potransfuzyjne
potransfuzyjne
Główne przyczyny śmierci
Główne przyczyny śmierci
związanej z transfuzją krwi
związanej z transfuzją krwi
1.
1.
Niewłaściwa identyfikacja próbki
Niewłaściwa identyfikacja próbki
krwi
krwi
2.
2.
Niewłaściwa identyfikacja pacjenta
Niewłaściwa identyfikacja pacjenta
3.
3.
Błąd identyfikacji przeciwciał.
Błąd identyfikacji przeciwciał.
4.
4.
Błąd w procedurze
Błąd w procedurze
Crossmatch
Crossmatch
•
Większość patologicznych reakcji
Większość patologicznych reakcji
potransfuzyjnych jest wynikiem
potransfuzyjnych jest wynikiem
ludzkiego błędu.
ludzkiego błędu.
Autoimmun
Autoimmun
ologiczne
ologiczne
Anemie Hemolityczne
Anemie Hemolityczne
•
Ciepłe przeciwciała
Ciepłe przeciwciała
(IgG)
(IgG)
–
Pierwotne
Pierwotne
45%
45%
–
Wtórne
Wtórne
40%
40%
•
Choroby limfoproliferacyjne
Choroby limfoproliferacyjne
•
Choroby tkanki łącznej
Choroby tkanki łącznej
•
Choroby infekcyjne
Choroby infekcyjne
–
Indukowane lekami
Indukowane lekami
15%
15%
•
Niszczą erytrocyty wiążąc się z receptorami FcR
Niszczą erytrocyty wiążąc się z receptorami FcR
monocytów i makrofagów co stymuluje fagocytozę i lizę .
monocytów i makrofagów co stymuluje fagocytozę i lizę .
•
Rzadko następuje niszczenie erytrocytów przy udziale
Rzadko następuje niszczenie erytrocytów przy udziale
dopełniacza
dopełniacza
•
Sekwestracja erytrocytów następuje głównie w
Sekwestracja erytrocytów następuje głównie w
śledzionie
śledzionie
Choroby związane z
Choroby związane z
zimnymi przeciwciałami
zimnymi przeciwciałami
•
Patogeniczne przeciwciala są klasy
Patogeniczne przeciwciala są klasy
IgM
IgM
,
,
mogące wiązać się z krwinkami w niskich
mogące wiązać się z krwinkami w niskich
temperaturach
temperaturach
,
,
i potem wiązać dopełniacz.
i potem wiązać dopełniacz.
•
Kiedy krwinki powracają do ciepłych miejsc,
Kiedy krwinki powracają do ciepłych miejsc,
IgM odłączają się.
IgM odłączają się.
•
Opłaszczone dopełniaczem krwinki ulegają
Opłaszczone dopełniaczem krwinki ulegają
lizie w naczyniach
lizie w naczyniach
(
(
hemoliza
hemoliza
wewnątrznaczyniowa.)
wewnątrznaczyniowa.)
•
Alternatywnie – opłaszczone dopełniaczem
Alternatywnie – opłaszczone dopełniaczem
krwinki mogą być fagocytowane przez
krwinki mogą być fagocytowane przez
makrofagi w śledzionie
makrofagi w śledzionie
( zewnątrznaczyniowa hemoliza).
( zewnątrznaczyniowa hemoliza).
Choroba związana z
Choroba związana z
zimnymi aglutyninami
zimnymi aglutyninami
•
W niskiej temperaturze (poniżej
W niskiej temperaturze (poniżej
30 st.C) IgM mogą aglutynować
30 st.C) IgM mogą aglutynować
krwinki czerwone.
krwinki czerwone.
•
Wiążą się z antygenem I obecnym
Wiążą się z antygenem I obecnym
na wszystkich erytrocytach
na wszystkich erytrocytach
•
Zlepy krwinek nie przechodą przez
Zlepy krwinek nie przechodą przez
mikronaczynia, doprowadzają do
mikronaczynia, doprowadzają do
sinicy i niedokrwienia kończyn
sinicy i niedokrwienia kończyn
•
W rozmazie widoczna jest
W rozmazie widoczna jest
aglutynacja krwinek czerwonych
aglutynacja krwinek czerwonych
Autoimmunologiczna anemia
Autoimmunologiczna anemia
hemolityczna
hemolityczna
Erytrocyty + autoprzeciwciała
przeciwkrwinkowe
Opłaszczone Ab erytrocyty
wiążą się z receptorem FcR
na fagocytach
Fagocytoza i destrukcja
erytrocytów
Aktywacja dopełniacza
Liza i destrukcja
erytrocytów
Penicylina
Penicylina wiąże i
inaktywuje bakteryjne
transpeptydazy
Penicylina wiążę się i
modyfikuje białka
erytrocytów - powstają
nowe obce epitopy
Figure 10-27
Figure 10-27
Figure 10-28
Figure 10-28
Przeciwciała przeciw-penicylinowe
wiążą się do zmodyfikowanych
białek krwinkowych
Aktywacja
dopełniacza
Fagocytoza
opłaszczonych
Ab i
C
krwinek
Potencjał Zeta
Potencjał Zeta
–
Powierzchnia wielu cząsteczek posiada ładunek elektryczny
Powierzchnia wielu cząsteczek posiada ładunek elektryczny
–
Ujemny ładunek erytrocytów spowodowany jest kwasem
Ujemny ładunek erytrocytów spowodowany jest kwasem
sialowym
sialowym
–
Zawieszenie krwinek w NaCl daje potencjał elektryczny który:
Zawieszenie krwinek w NaCl daje potencjał elektryczny który:
•
Zapobiega zlepianiu komórek ( ładunki jednoimienne
Zapobiega zlepianiu komórek ( ładunki jednoimienne
odpychają się).
odpychają się).
•
Zmienia zdolność do aglutynacji przez przeciwciała
Zmienia zdolność do aglutynacji przez przeciwciała
IgG.
IgG.
–
Odleglość pomiędzy ramionami Fab nie wystarcza aby
Odleglość pomiędzy ramionami Fab nie wystarcza aby
połączyć dwie krwinki odpychane od siebie potencjałem
połączyć dwie krwinki odpychane od siebie potencjałem
zeta.
zeta.
–
Takie przeciwciala nazywane są w hematologii –
Takie przeciwciala nazywane są w hematologii –
niekompletnymi
niekompletnymi
•
IgM
IgM
może aglutynować ponieważ jest dużym
może aglutynować ponieważ jest dużym
pentamerem.
pentamerem.
Potencjał Zeta
Potencjał Zeta
IgG
IgM
Odczyn Coombsa
Odczyn Coombsa
•
Odczyn Coombsa
Odczyn Coombsa
(1950) –
(1950) –
metoda
metoda
omijająca efekt potencjału zeta.
omijająca efekt potencjału zeta.
–
Opracowany przez
Opracowany przez
Coombs
Coombs
a
a
, Mourant
, Mourant
a i
a i
Race
Race
–
Wykrywa nieaglutynujące przeciwciała
Wykrywa nieaglutynujące przeciwciała
IgG i bialka dopełniacza związane z
IgG i bialka dopełniacza związane z
powierzchniowymi antygenami erytrocyta.
powierzchniowymi antygenami erytrocyta.
–
W wyniku reakcji z odczynnikiem
W wyniku reakcji z odczynnikiem
Coombsa – przeciwciałami anty IgG
Coombsa – przeciwciałami anty IgG
-występuje widoczna gołym okiem
-występuje widoczna gołym okiem
aglutynacja.
aglutynacja.
Odczyn antyglobulinowy
Odczyn antyglobulinowy
Coombsa
Coombsa
•
bezpośredni odczyn Coombsa
bezpośredni odczyn Coombsa
–
Wykrywa przeciwciała na
Wykrywa przeciwciała na
erytrocytach
erytrocytach
+
Krwinki pacjenta
Surowica
Antyglobulinowa
(anty IgG, antyC3d)
AGLUTYNACJA
•
Odczyn Coombsa pośredni
Odczyn Coombsa pośredni
–
Wykrywa anty- erytrocytowe przeciwciała w
Wykrywa anty- erytrocytowe przeciwciała w
surowicy.
surowicy.
Surowica
pacjenta
Krwinki
wzorcowe Rh+
+
Etap 1
+
Surowica
Antyglobulinowa
(anty IgG)
Etap 2
Odczyn antyglobulinowy
Odczyn antyglobulinowy
Coombsa
Coombsa
Odczynnik Coombsa
(anty-globulina lub anty C3)
Erytrocyty pacjenta
mix
aglutynacja
Brak aglutynacji
anty-
IgG
anty-IgM
anty-
C3
ujemna
kontrola
poliwalent sur.
Rozcieńczenie surowic wzorcowych
Pacjent posiada
przeciwciała
antykrwinkowe klasy
IgM
Test Coombsa stosowany w
Test Coombsa stosowany w
diagnostyce autoimmunologicznej
diagnostyce autoimmunologicznej
anemii hemolitycznej
anemii hemolitycznej
1
2
3
4
5
6
7
8
9 10
11 12
A
B
C
D
E
F
G
H
Crossmatch
Crossmatch
uczulone RBC dawcy
Surowica
pacjenta
Erytrocyty
dawcy( RBC)
inkubacja
Surowica
antyglobulino
wa
Aglutynacja
uczulone RBC
dawcy
Zastosowania odczynu
Zastosowania odczynu
pośredniego Coombsa
pośredniego Coombsa
•
Reakcja krzyżowa (crossmatch) –surowica
Reakcja krzyżowa (crossmatch) –surowica
biorcy jest inkubowana z krwinkami dawcy .
biorcy jest inkubowana z krwinkami dawcy .
•
Wykrywanie przeciwciał – surowica pacjenta
Wykrywanie przeciwciał – surowica pacjenta
jest inkubowana z krwinkami gr O .(np. anty
jest inkubowana z krwinkami gr O .(np. anty
Rh)
Rh)
•
Identyfikacja przeciwciał – surowica
Identyfikacja przeciwciał – surowica
pacjenta jest inkubowana z panelem
pacjenta jest inkubowana z panelem
wzorcowych krwinek gr O.
wzorcowych krwinek gr O.
•
Typowanie antygenów – wzorcowa surowica
Typowanie antygenów – wzorcowa surowica
jest inkubowana z krwinkami dawcy i biorcy.
jest inkubowana z krwinkami dawcy i biorcy.
•
We wszystkich przypadkach drugim etapem
We wszystkich przypadkach drugim etapem
badania jest inkubacja z surowicą
badania jest inkubacja z surowicą
antyglobulinową i ocena aglutynacji
antyglobulinową i ocena aglutynacji
Zastosowania odczynu
Zastosowania odczynu
bezpośredniego Coombsa
bezpośredniego Coombsa
•
Choroba hemolityczna noworodków
Choroba hemolityczna noworodków
(matczyne IgG uczulają krwinki
(matczyne IgG uczulają krwinki
płodu .
płodu .
•
Anemia autoimmunohemolityczna
Anemia autoimmunohemolityczna
(AIHA ) (autoprzeciwciała IgG lub C3
(AIHA ) (autoprzeciwciała IgG lub C3
uczulają krwinki pacjenta.)
uczulają krwinki pacjenta.)
•
Polekowa anemia hemolityczna
Polekowa anemia hemolityczna
(Autoprzeciwciała IgG, przeciwciała
(Autoprzeciwciała IgG, przeciwciała
IgG przeciwlekowe lub C3 uczulają
IgG przeciwlekowe lub C3 uczulają
komórki pacjenta.)
komórki pacjenta.)
•
Hemolityczne reakcje potransfuzyjne
Hemolityczne reakcje potransfuzyjne
( Przeciwciała IgG lub C3
( Przeciwciała IgG lub C3
biorcy uczulają krwinki dawcy)
biorcy uczulają krwinki dawcy)
Inne systemy antygenów
Inne systemy antygenów
grupowych krwi
grupowych krwi
•
ABO
ABO
i
i
Rh
Rh
są najważniejszymi
są najważniejszymi
antygenami grupowymi krwi.
antygenami grupowymi krwi.
•
Inne systemy są ważne jeżeli
Inne systemy są ważne jeżeli
pacjent posiada przeciw nim
pacjent posiada przeciw nim
przeciwciała
przeciwciała
•
Ważnymi układami są
Ważnymi układami są
Kell,
Kell,
Duffy, Kidd
Duffy, Kidd
i
i
MNS
MNS
•
Przeciwciała mogą spowodować
Przeciwciała mogą spowodować
ostre reakcje potransfuzyjne
ostre reakcje potransfuzyjne
Podsumowanie: 29 systemów
grupowych krwi, 40 genów, 707
alleli.
System
Locus
Funcion Alleles
ABO
ABO
enzyme
115
Chido- Rodgers C4A, factor
7+
C4B
Colton
AQP1
channel
7
Cromer
DAF
receptor
13
Diego
SLC4A1
exchanger
78
Dombrock
DO
unknown
9
Duffy
FY
receptor
7
Gerbich (Ge)
GYPC
structure
9
GIL
AQP3
channel
2
H/h
FUT1,
enzymes
57
FUT2
I
GCN2
enzyme
8
(IGnT)
Indian (IN)
CD44
adhesion
2
JMH SEMA7A
signaling
0
Kell (with Kx)
KEL,
enzyme
67
XK
Kidd
SLC14A1
transport
8
Knops
CR1
receptor
24+
System
Locus
Function
Alleles
Landsteiner-
ICAM4
adhesion
3
Weiner
(LW)
Lewis
FUT3,
enzymes
36
FUT6,
FUT7
Lutheran
LU
adhesion
16
MNS
GYPA,
unknown
43
GYPB,
GYPE
OK
BSG
adhesion
5
P-related
A4GALT,
enzymes
27
B3GALT3
RAPH-MER2 CD151 3
Rh
RHCE,
transport
126
RHD, RHCG
RHAG, RHBG
Scianna
ERMAP
adhesion
4
Xg
XG,
adhesion
0
CD99 (MIC2)
YT
ACHE
enzyme
4
