Prawo autorskie

Treść prawa (2)

dr Zbigniew Okoń

Agenda



Autorskie prawa majątkowe – model
monopolu i model własnościowy



Pojęcie pola eksploatacji



Kryteria specyfikacji pól eksploatacji



Czas trwania autorskich praw
majątkowych

2

Treść autorskich praw
majątkowych (1)



Podstawowe sposoby kształtowania treści
autorskich praw majątkowych:

»

Model monopolu

»

Model „własnościowy”

3

Treść autorskich praw
majątkowych (2)



Model monopolu:

»

Polega na enumeratywnym wyliczeniu w
ustawie uprawnień składających się na treść
autorskich praw majątkowych

»

Zapewnia względnie precyzyjne określenie
treści prawa

»

Jest krytykowany za brak „automatycznego”
dostosowania treści prawa do nowych form
eksploatacji utworów

4

Treść autorskich praw
majątkowych (3)



Model „własnościowy”:

»

Polega na ukształtowaniu treści autorskich
praw majątkowych przez generalnie
domniemanie kompetencji na rzecz twórcy
(podobnie jak prawo własności)

»

Zapewnić ma „automatyczne” dostosowanie
treści prawa do nowych form eksploatacji
utworów

»

Jest krytykowany za powodowanie braku
wyraźnych granic majątkowego prawa
autorskiego

5

Autorskie prawa majątkowe –
polska ustawa



Art. 17:

»

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy
przysługuje wyłączne prawo do [1]
korzystania z utworu i [2] rozporządzania
nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do
[3] wynagrodzenia za korzystanie z utworu.



Nawiązanie do triady uprawnień
właściciela (ius possidendi, ius utendi –
abutendi –fruendi, ius disponendi) –
własnościowy model kształtowanie treści
prawa

6

Korzystanie



Istota autorskich praw majątkowych –
wyłączność ekonomicznej eksploatacji
utworu



Korzystanie:

»

wszelkie formy czynności faktycznych i
prawnych, które zmierzają do stworzenia
określonemu podmiotowi, możliwości
zapoznania się z utworem



Problem nowych technologii i
tymczasowych zwielokrotnień
niezbędnych do percepcji utworu

7

Rozporządzane



Dysponowanie prawem autorskim w
zakresie poszczególnych form korzystania
z dzieła



Krytykowane i problematyczne
orzecznictwo SN:

»

Rozporządzenie prawem przez
nieuprawnionego jest naruszeniem prawa
autorskiego (wyrok SN z dnia 18 czerwca
2003 r., sygn. akt II CKN 269/01)

8

Wynagrodzenie



Pochodna prawa do rozporządzania



Brak samodzielnego znaczenia



Nieuiszczenie należnego wynagrodzenia
nie jest naruszeniem prawa autorskiego
(wyrok SN z 20.05.1999 r., I CKN
1139/97, z 21.10.2003 I KZP 18/2003)

9

Pojęcie pola eksploatacji



Każdy odrębny sposób korzystania z
utworu



Kryteria wyodrębniania pól eksploatacji:

»

Kryterium odrębności technicznej

»

Kryterium odrębności ekonomicznej

»

Kryterium kręgu odbiorców

»

Zróżnicowanie podmiotów dokonujących
eksploatacji (reemisja)



Terytorialny i czasowy zakres ekeploatacji

10

Katalog pól eksploatacji



Art. 50:

»

Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:

1)

w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu -

wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu,

w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu

magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2)

w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na

których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu,

użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3)

w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny

niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie,

wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz

nadawanie i reemitowanie, a także publiczne

udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł

mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie

wybranym.

11

Okres ochrony autorskich praw
majątkowych



Czas trwania autorskich praw
majątkowych:

»

Przed wejściem w życie ustawy z 1994 r. – 25
lat

»

W latach 1994-2000 – 50 lat

»

Po roku 2000 – 70 lat



Problem odżycia autorskich praw
majątkowych

12

Okres ochrony – sposób
obliczania



Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w

latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło

zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów ochrony



Początek terminu:

»

Reguła ogólna - od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich -

od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych,

»

W odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty

pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia

wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją

tożsamość,

»

W odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe

przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty

rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został

rozpowszechniony - od daty jego ustalenia,

»

W odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej

zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora

scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej

do utworu audiowizualnego

»

Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych

rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór

rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub

wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty

rozpowszechnienia każdej z wymienionych części

13

Fundusz martwej ręki



Producenci lub wydawcy egzemplarzy
utworów literackich, muzycznych,
plastycznych, fotograficznych i
kartograficznych, niekorzystających z
ochrony autorskich praw majątkowych, są
obowiązani do przekazywania na rzecz
Funduszu Promocji Twórczości, wpłaty
wynoszącej od 5 % do 8 % wpływów brutto
ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów.
Dotyczy to wydań publikowanych na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

»

Obecna wysokość wpłat na FPT – 5%

14

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

dr Zbigniew Okoń