Przewlekłe procesy
mieloproliferacyjne
Szymon Piaskowski
Przewlekłe procesy
mieloproliferacyjne
Szymon Piaskowski
Klasyfikacja nowotworów krwi -
WHO 2001
Nowotwory limfocytarne
Nowotwory mieloidalne
–
Przewlekłe choroby mieloproliferacyjne
–
Zespoły mielodysplastyczne
–
Ostre białaczki mieloidalne
Nowotwory komórek tucznych (mastocytozy)
Nowotwory histiocytów i wyspecjalizowanych
komórek prezentujących antygeny
Nowotwory mieloidalne
Nowotwory mieloidalne (szpikowe) są
monoklonalnymi rozrostami
wywodzącymi się z krwiotwórczych
komórek macierzystych.
Przewlekłe choroby
mieloproliferacyjne
(ang. Chronic Myeloproliferative Diseases CMPD)
Definicja :
Klonalne choroby będące
następstwem nowotworowej
transformacji krwiotwórczej komórki
macierzystej, z nadmierną proliferacją
jednej lub więcej linii mieloidalnych w
szpiku
Przewlekłe choroby
mieloproliferacyjne
Przewlekła białaczka szpikowa – CML
Nadkrwistości (Czerwienica prawdziwa)
Mataplazja szpikowa z mielofibrozą
Trpmbocytopenia
Przewlekła białaczka
szpikowa
(Chronic myelogenous leukemia – CML)
Definicja:
Zespół mieloproliferacyjny, którego istotą
jest klonalny rozrost nowotworowo zmienionej
wielopotencjalnej komórki macierzystej szpiku
Epidemiologia:
Zapadalność roczna – 1-1,5/100 000
15–20% wszystkich białaczek
Osoby dorosłe 25-60 r.ż.
Szczyt zachorowań – 40-50 lat
Częściej u męrzczyzn
Przewlekła białaczka
szpikowa
(Chronic myelogenous leukemia – CML)
Patogeneza - Chromosom Ph (Philadelphia)
we wszystkich przypadkach CML
wzajemna translokacja długiego ramienia chr. 22 z
długim ramieniem chromosomu 9
95% pacjentów – anomalia w prekursorach wszystkich 3
linii krwiotwórczych, oraz limf B i niekiedy T (złośliwa
transformacja na poziomie macierzystej komórki
krwiotwórczej)
W wyniku chr Ph –
fuzyjny gen BRC-ABL
Chr Ph nie jest cechą swoistą (30% ALL – ostra
białaczka limfoblastyczna, rzadko w AML – ostra
białaczka szpikowa)
BRC-ABL
Gen koduje białko złożone z części BRC i
domeny kinazy tyrozynowej ABL
Produkt BRC-ABL - zwiększona aktywność
kinazy tyrozynowej
Wzmożona proliferacja nowotworowa
Zahamowanie apoptozy
Zaburzenie funkcji integryn – upośledzenie
adhezji kom. Białaczkowych do podścieliska
szpiku
Przewlekła białaczka
szpikowa
(Chronic myelogenous leukemia – CML)
Objawy:
Pojawiają się powoli i są nieswoiste
–
Łatwe męczenie się
–
Osłabienie
–
Utrata wagi
–
Bóle w jamie brzusznej
–
Powiększenie sledziony
Przewlekła białaczka
szpikowa
(Chronic myelogenous leukemia – CML)
Objawy:
Badania labolatoryjne:
–
Leukocyty – nawet powyżej 100 000 μl
–
Przewaga granulocytów obojętnochłonnych i mielocytów
–
Granulocyty kwaso i zasadochłonne również w nadmiarze
–
Objawy nadpłytkowości w 50 % przyp.
Nadmiernie obfite utkanie szpiku
Metaplazja szpikowa w śledzionie, ogniska
krwiotworzenia w miazdze czerwonej – utrudniony
przepływ krwi, ból
Granulocyty niemal całkowicie pozbawione zasadowej
fosfatazy
Przewlekła białaczka
szpikowa
(Chronic myelogenous leukemia – CML)
Przebieg:
Powolna progresja
Faza przewlekła przechodzi -> fazę akceleracji ->
faza blastyczna (przebieg 3-fazowy)
Faza przewlekła nagle przechodzi w fazę
przełomu blastycznego (przebieg 2-fazowy)
Przełom blastyczny (blast crisis) – nagromadzenie
dodatkowych anomalii genetycznych, całość
obrazu zaczyna przypominać AML
Nadkrwistość prawdziwa
(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia
vera PV)
Definicja:
Zespół mieloproliferacyjny cechujący się znacznym
zwiększeniem liczby erytrocytów, któremu towarzyszy
zwiększone wytwarzanie leukocytów i płytek krwi.
Patogeneza:
Prawdopodobnie transformacja nowotworowa we
wczesnych etapach rozwoju macierzystej komórki
krwiotwórczej
Epidemiologia:
Roczna zapadalność 2,3-2,8/100 000
Kobiety nieco częściej
Szczyt zachorowań 40-80 lat, średnio 60 r.ż.
Nadkrwistość prawdziwa
(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia vera -
PV)
Morfologia:
Zwiększenie objętości i lepkości krwi, zależne od wzrostu
liczby erytrocytów
Zmiany anatomiczne (przekrwienie charakterystyczne dla
nadkrwistości)
Powiększenie wątroby (ogniska hemopoezy)
Podobnie splenomegalia
Zwalnia przepływ krwi, zastój w całym układzie naczyniowym,
ryzyko zakrzepów i zawałów(gł. Serce, śledziona, nerki)
1/3 pajentów – skłonność do krwawień z przewodu
pokarmowego, nosogardła, wylewów krwi do mózgu
(rozszerzenie naczyń i upośledzenie f. płytek)
Upośledzenie f. płytek -> zakrzepy i krawienia
Nadmierne utkanie szpiku, czasem włóknienie
Nadkrwistość prawdziwa
(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia vera -
PV)
Dodatkowo w obrazie klinicznym obserwujemy:
–
Zespół nadmiernej lepkości (ból i zawroty głowy,
szum w uszach, zaburzenia widzenia, erytromegalia)
–
Świąd skóry
–
Objawy choroby wrzodowej
–
Nadciśnienie tętnicze
–
Objawy dny moczanowej
–
Ciemnoczerwone zabarwienie skóry: twarzy, rąk,
stóp, małżowin usznych, zasinienie warg
–
Obniżony poziom erytropoetyny !
Nadkrwistość prawdziwa
(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia vera -
PV)
Przebieg kliniczny:
Wiele lat bezobjawowo
Następnie objawy narastającej erytropoezy, ze
objętościa krwi, nadpłytkowością, powiększeniem
śledziony i wątroby
Następnie zwłóknienie szpiku, ciężka
niedokrwistość, małopłytkowość, metaplazja
szpikowa w śledzionie i wątrobie
U 10% chorych – transformacja w ostrą białaczkę
mieloblastyczną lub zespół mielodysplastyczny
Metaplazja szpikowa i zwłóknienie
szpiku
Definicja:
Zaburzenie mieloproliferacyjne o bardziej
uogólnionej proliferacji kom. hemopoetycznych,
przebiegające z zajęciem wątroby, śledziony.
Patogeneza zwłoknienia szpiku:
Pobudzanie proliferacji poprzez PDGF i TGFβ
wydzielany przez nowotworowe megakariocyty.
Epidemiologia:
U ¼ pacjentów zwłóknienie szpiku poprzedzone
czerwienicą prawdziwą
Metaplazja szpikowa i zwłóknienie
szpiku
Morfologia:
Znaczne powiększenie śledziony (do 4000 g)
Liczne zawały pod torebką
Ogniska hemopoezy (3 linie kom.: normoblasty,
granulocyty, megakariocyty
liczne, o dziwnych ksztaltach
)
Ogniska w wątrobie słabiej wyrażone, nieznaczne
powiększenie narządu
Zmiany w węzłach niezbyt obfite, nie powodują
wyraźnej limfadenopatii
Zubożenie i rozlane zwłóknienie utkania
krwiotwórczego
Metaplazja szpikowa i zwłóknienie
szpiku
Zmiany dotyczące krwinek:
Erytrocyty o nietypowych kształtach –
kropla
Leukoerytrocytosis – jądrzaste RBC i
niedojrzałe krwinki białe
Płytki o zmienionym kształcie i
wielkości, zakłócone funkcjonowanie
Metaplazja szpikowa i zwłóknienie
szpiku
Przebieg kliniczny:
Stopniowe włóknienie szpiku (rozrost fibroblastów)
Czynność krwiotwórcza przeniesiona do śledziony,
wątroby i węzłów chłonnych, powiększenie narządów.
Hemopoeza pozaszpikowa nieefektywna i
nieprawidłowa
Lekka lub ciężka niedokrwistość i trombocytopenia
Zagrożenie infekcjami, zakrzpami i wylewami(płytki)
5-15% chorych -> przełom blastyczny podobny do AML
Średnie przeżycie – 4-5 lat
Dziękuję za uwagę.