Przemoc u osób

Przemoc u osób

uzależnionych od substancji

uzależnionych od substancji

psychoaktywnych

psychoaktywnych

Marcin Ziółkowski

Marcin Ziółkowski

Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego AM w

Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego AM w

Bydgoszczy

Bydgoszczy

Zażywanie substancji

Zażywanie substancji

psychoaktywnych przez sprawców

psychoaktywnych przez sprawców

przemocy – wg ofiar

przemocy – wg ofiar

•

Alkohol: 20%

Alkohol: 20%

•

Alkohol i inne substancje

Alkohol i inne substancje

psychoaktywne: 5%

psychoaktywne: 5%

•

Substancja psychoaktywna

Substancja psychoaktywna

– bez określenia rodzaju: 1%

– bez określenia rodzaju: 1%

•

Narkotyki: 5%

Narkotyki: 5%

Przemoc – alkohol: relacje

Przemoc – alkohol: relacje

(1)

(1)

•

W USA ¼ spośród 11,6 milionów ofiar

W USA ¼ spośród 11,6 milionów ofiar

przemocy podawała, że napastnik był

przemocy podawała, że napastnik był

pod wpływem alkoholu.

pod wpływem alkoholu.

•

Badania prowadzone w USA wskazują,

Badania prowadzone w USA wskazują,

że być może nawet połowa mężczyzn

że być może nawet połowa mężczyzn

leczonych odwykowo, w okresie roku

leczonych odwykowo, w okresie roku

przed podjęciem leczenia przejawiała

przed podjęciem leczenia przejawiała

agresję wobec najbliższych

agresję wobec najbliższych

Przemoc – alkohol: relacje

Przemoc – alkohol: relacje

(2)

(2)

•

Stwierdzono zależność między wielkością

Stwierdzono zależność między wielkością

spożycia alkoholu przez sprawcę

spożycia alkoholu przez sprawcę

a nasileniem przemocy (ponad 30%

a nasileniem przemocy (ponad 30%

sprawców najcięższych przestępstw piło

sprawców najcięższych przestępstw piło

alkohol przed dokonaniem przestępstwa)

alkohol przed dokonaniem przestępstwa)

•

Adolescenci – częstość picia alkoholu

Adolescenci – częstość picia alkoholu

koreluje z częstością zachowań

koreluje z częstością zachowań

agresywnych

agresywnych

Przemoc – alkohol: relacje

Przemoc – alkohol: relacje

(3)

(3)

•

Stwierdzono zależność między spożyciem

Stwierdzono zależność między spożyciem

alkoholu przez sprawcę a obiektem przemocy

alkoholu przez sprawcę a obiektem przemocy

(67% osoby bliskie napastnikowi, 38% osoby

(67% osoby bliskie napastnikowi, 38% osoby

znane napastnikowi, 31% osoby nie znane

znane napastnikowi, 31% osoby nie znane

napastnikowi)

napastnikowi)

•

Prohibicja – spadek aktów przemocy

Prohibicja – spadek aktów przemocy

•

Zwiększenie dostępności alkoholu – wzrost

Zwiększenie dostępności alkoholu – wzrost

częstości aktów przemocy

częstości aktów przemocy

•

Sposób sprzedaży napoi alkoholowych może

Sposób sprzedaży napoi alkoholowych może

wpływać na wzrost częstości aktów przemocy

wpływać na wzrost częstości aktów przemocy

Chronobiologia

Chronobiologia

•

Zaburzenia afektywne

Zaburzenia afektywne

•

Powstania i bunty wcześniej wybuchają

Powstania i bunty wcześniej wybuchają

latem

latem

•

W więzieniach do łamania regulaminu

W więzieniach do łamania regulaminu

częściej dochodzi latem

częściej dochodzi latem

•

W USA do ciężkich przestępstw częściej

W USA do ciężkich przestępstw częściej

dochodzi na wiosnę i latem

dochodzi na wiosnę i latem

•

Osoby uzależnione częściej proszą o leczenie

Osoby uzależnione częściej proszą o leczenie

zimą niż w innych porach roku

zimą niż w innych porach roku

Wybrane czynniki ryzyka zachowań

Wybrane czynniki ryzyka zachowań

agresywnych u osób chorych na

agresywnych u osób chorych na

schizofrenię oraz chorobę afektywną

schizofrenię oraz chorobę afektywną

dwubiegunową

dwubiegunową

•

Utrzymywanie się nasilonych objawów pozytywnych

•

Współistnienie cech osobowości antyspołecznej

•

Odczuwanie zagrożenia, kontroli

(Hodgins i wsp., 2003)

•

Samobójstwo - zaburzenia funkcjonowania układu

serotoninergicznego w obrębie kory przedczołowej

(Oquendo, 2003)

•

Impulsywność - większa: w

trakcie fazy maniakalnej

u osób uzależnionych w okresie remisji

(Swann i w., 2004)

Hipoteza „samoleczenia”

Hipoteza „samoleczenia”

Khazantian - 1985

Khazantian - 1985

•

Osoby nadużywające substancje odurzające

Osoby nadużywające substancje odurzające

cechują się gorszym funkcjonowaniem

cechują się gorszym funkcjonowaniem

psychologicznym

psychologicznym

•

W zależności od rodzaju zaburzeń

W zależności od rodzaju zaburzeń

funkcjonowania psychologicznego osoby

funkcjonowania psychologicznego osoby

sięgają po różne środki odurzające

sięgają po różne środki odurzające

– używający opiaty mają trudności

– używający opiaty mają trudności

w panowaniu nad agresją

w panowaniu nad agresją

– używający kokainy chcą łagodzić

– używający kokainy chcą łagodzić

objawy depresji

objawy depresji

•

Dane kliniczne nie potwierdzają w pełni

Dane kliniczne nie potwierdzają w pełni

hipotezy Khazantiana

hipotezy Khazantiana

Czynniki sprzyjające zachowaniom

Czynniki sprzyjające zachowaniom

agresywnym u osób

agresywnym u osób

nadużywających alkohol – wpływ

nadużywających alkohol – wpływ

alkoholu na OUN

alkoholu na OUN

•

Hipoteza dysinhibicji: osłabienie

Hipoteza dysinhibicji: osłabienie

mechanizmów zazwyczaj hamujących

mechanizmów zazwyczaj hamujących

zachowania agresywne lub

zachowania agresywne lub

impulsywne

impulsywne

•

Intoksykacja alkoholowa osłabia

Intoksykacja alkoholowa osłabia

procesy poznawcze

procesy poznawcze

•

Intoksykacja alkoholowa zawęża

Intoksykacja alkoholowa zawęża

zakres uwagi

zakres uwagi

Czynniki sprzyjające zachowaniom

Czynniki sprzyjające zachowaniom

agresywnym u osób

agresywnym u osób

nadużywających alkohol – cechy

nadużywających alkohol – cechy

osobnicze

osobnicze

•

Charakter np. sensation-seeking personality

Charakter np. sensation-seeking personality

•

Upośledzenie kontroli zachowań impulsywnych

Upośledzenie kontroli zachowań impulsywnych

•

Współchorobowość: osobowość antyspołeczna

Współchorobowość: osobowość antyspołeczna

•

Dysfunkcja układu serotoninergicznego

Dysfunkcja układu serotoninergicznego

•

Dysfunkcja układu gabaergicznego

Dysfunkcja układu gabaergicznego

•

Wysoki poziom testosteronu

Wysoki poziom testosteronu

•

Polimorfizm promotora receptora 5-HT2A

Polimorfizm promotora receptora 5-HT2A

Czynniki sprzyjające zachowaniom

Czynniki sprzyjające zachowaniom

agresywnym u osób nadużywających

agresywnym u osób nadużywających

alkohol – czynniki społeczne i

alkohol – czynniki społeczne i

kulturowe

kulturowe

•

Oczekiwanie zachowań agresywnych

Oczekiwanie zachowań agresywnych

– jako towarzyszących intoksykacji

– jako towarzyszących intoksykacji

alkoholowej

alkoholowej

•

Zachowania dewiacyjne i

Zachowania dewiacyjne i

nakierowany na przemoc styl

nakierowany na przemoc styl

życia

życia

Zalecenia terapeutyczne (1)

Zalecenia terapeutyczne (1)

(Saltoum i wsp., 2000)

(Saltoum i wsp., 2000)

•

Edukacja chorych i ich najbliższych

Edukacja chorych i ich najbliższych

dotycząca między innymi:

dotycząca między innymi:

-

Uzależnienia od alkoholu

Uzależnienia od alkoholu

-

Roli leczenia profesjonalnego (wraz z

Roli leczenia profesjonalnego (wraz z

oddziaływaniami farmakologicznymi)

oddziaływaniami farmakologicznymi)

-

Roli grup samopomocowych

Roli grup samopomocowych

-

Procesu trzeźwienia, nawrotów, pracy

Procesu trzeźwienia, nawrotów, pracy

nad sobą

nad sobą

Zalecenia terapeutyczne (2)

Zalecenia terapeutyczne (2)

(Saltoum i wsp., 2000)

(Saltoum i wsp., 2000)

•

Pomoc terapeutyczna chorym

Pomoc terapeutyczna chorym

ukierunkowana na:

ukierunkowana na:

-

Leczenie schorzeń współistniejących

Leczenie schorzeń współistniejących

-

Leczenie alkoholowego zespołu

Leczenie alkoholowego zespołu

abstynencyjnego

abstynencyjnego

-

Zaprzestanie zachowań agresywnych

Zaprzestanie zachowań agresywnych

Zalecenia terapeutyczne (3)

Zalecenia terapeutyczne (3)

(Saltoum i wsp., 2000)

(Saltoum i wsp., 2000)

•

Budowanie u chorego właściwej

Budowanie u chorego właściwej

motywacji do leczenia

motywacji do leczenia

•

Pomoc w wypracowaniu przez

Pomoc w wypracowaniu przez

chorego behawioralnych,

chorego behawioralnych,

poznawczych i interpersonalnych

poznawczych i interpersonalnych

sposobów radzenia sobie z:

sposobów radzenia sobie z:

-

Uzależnieniem alkoholowym

Uzależnieniem alkoholowym

-

Zachowaniami agresywnymi

Zachowaniami agresywnymi

Zalecenia terapeutyczne (4)

Zalecenia terapeutyczne (4)

(Saltoum i wsp., 2000)

(Saltoum i wsp., 2000)

•

Włączenie rodziny chorego oraz osób

Włączenie rodziny chorego oraz osób

dla niego znaczących w proces leczenia

dla niego znaczących w proces leczenia

•

Skłanianie chorego do skorzystania z

Skłanianie chorego do skorzystania z

różnych form wsparcia w trakcie terapii

różnych form wsparcia w trakcie terapii

•

Skłanianie chorego do aktywnego

Skłanianie chorego do aktywnego

uczestnictwa w ruchu samopomocowym

uczestnictwa w ruchu samopomocowym

Możliwości pomocy

Możliwości pomocy

farmakologicznej

farmakologicznej

•

Leki działające na układ

Leki działające na układ

serotoninergiczny: SSRI, buspiron

serotoninergiczny: SSRI, buspiron

•

Leki działające stabilizująco na

Leki działające stabilizująco na

nastrój: węglan litu

nastrój: węglan litu

•

Leki p-padaczkowe: karbamazepina,

Leki p-padaczkowe: karbamazepina,

kwas walproinowy

kwas walproinowy

•

Leki neuroleptyczne

Leki neuroleptyczne

•

Inne np. benzodiazepiny???

Inne np. benzodiazepiny???

Wnioski

Wnioski

•

Zachowania agresywne wydają się być w

Zachowania agresywne wydają się być w

ścisłym związku z nadużywaniem alkoholu,

ścisłym związku z nadużywaniem alkoholu,

mniej danych mamy o innych substancjach

mniej danych mamy o innych substancjach

psychoaktywnych

psychoaktywnych

•

W procesie leczenia osób uzależnionych od

W procesie leczenia osób uzależnionych od

substancji psychoaktywnych należy podjąć

substancji psychoaktywnych należy podjąć

działania mające pomóc osobom

działania mające pomóc osobom

leczonym, w tym, by nie uciekały się one

leczonym, w tym, by nie uciekały się one

do zachowań agresywnych

do zachowań agresywnych