Guzy mózgu
Copyright by dr.
Lecter
Copyright by
Anetka, Gatka
Guzy mózgu
Copyright by dr.
Lecter
Copyright by
Anetka, Gatka
definicja
Najczęściej nowotwory ale także:
torbiele pajęczynówki
pasożyty
kilaki
gruźliczaki
ropnie
Guz - patologia lokalizująca się w
przestrzeni wewnątrzczaszkowej –
wewnątrz (glejak) / pozamózgowo
(oponiak)
Objawy
Ogólne - zależne od wzmożenia
ciśnienia śródczaszkowego,
bezpośrednio przez wzrost masy guza,
obrzęk lub przez narastanie wodogłowia
Ogniskowe :
1. Ubytkowe - spowodowane masą guza i
obrzękiem otaczających struktur
2. Podrażnieniowe - napady padaczkowe
(bardzo charakterystyczne dla guzów
wolno rosnących)
objawy
W większym stopniu związane z
lokalizacją niż z budową guza
histologiczną
Zależne od tempa wzrostu guza
Guzy szybko rosnące szybko
powstają objawy ogólne, cechy
wzmożonego ciśnienia
śródczaszkowego.
Przebieg
na ogół stale postępujący
ostry początek przy krwawieniu do
guza ( przebieg „udarowy”
Objawy ogólne wzrostu
ciśnienia
śródczaszkowego
Bóle głowy
Nudności , wymioty chlustające
Tarcza zastoinowa
Zmiany tętna i oddechu
Napady padaczkowe – u małych dzieci nie
występuje bo mają nie zarośnięte szwy
Zaburzenia świadomości i zaburzenia psychiczne
Niekiedy objawy oponowe
Zaburzenia endokrynologiczne
Wglobienie (wklinowanie) – hak hipokampa pod
sierp (n. III , VI), migdałki do otworu wielkiego
Bóle głowy
Pierwszy objaw u 35% pacjentów w późniejszym
okresie u 70%
jeśli występują są na ogół stale, napadowo
zaostrzające się, o charakterze rozsadzającym
w guzach podnamiotowych na ogół zlokalizowane w
potylicy i promieniujące do karku
guzy komór, zwłaszcza III , bywają przyczyną
silnego, napadowego bólu głowy – nagle zatkanie
otworu Monroe i zaburzenia przepływu płynu
mózgowo – rdzeniowego
Umiejscowienie nie ma znaczenia
lokalizacyjnego
Wymioty
Nagłe, chlustające
zwłaszcza przy zmianie pozycji głowy
niezależne od posiłków
często poranne !!!!
bez zwiastunów lub poprzedzone
nudnościami
Gł. U dzieci
Chód na szerokiej podstawie
Tarcza zastoinowa
Nie musi występować
zespół Foster- Kennedy’ego : po jednej
stronie tarcza zastoinowa, po drugiej
zanik nerwu wzrokowego - przy guzach
zlokalizowanych u podstawy płata
czołowego ( po stronie zaniku)
nacieka nerw wzrokowy->zanik-> blada
tarcza nerwu wzrokowego po stronie
chorej, po stronie zdrowej obrzęk tarczy
Napady padaczkowe
Jako objaw wzrostu ciśnienia
śródczaszkowego
wynikające z lokalizacji guza( objaw
ogniskowy)
u 30% chorych
późny początek padaczki ( I raz u
dorosłego ) - zawsze podejrzewać
etiologię objawową, konieczne badania
neuroobrazowe
Guzy płata czołowego
Zaburzenia psychiczne- zab.
pamięci, zanik krytycyzmu, zmiana
zachowania, niestosowne reakcje ,
zmiana charakterologiczna,
otępienie , brak napędu
napady padaczkowe
niedowład dolnej gałązki n. VII
przeciwstronny ( ośrodkowy )
bezład (ataksja ) czołowy ( ataxia
frontalis) - przeciwstronny na skutek
uszkodzenia szlaku czołowo- mostowo-
móżdżkowego
ataksja chodu
astasia ( niemożność stania)
abasia ( niemożność chodzenia)
odruchy patologiczne: o. chwytny , o.
podeszwowy , o. toniczny ( o. Hermana ) ,
o. Buldoga ( trismus )
Guzy płata czołowego cd.
Guzy płata ciemieniowego
korowe zaburzenia czucia, głównie czucia bólu
i czucia głębokiego, dyskryminacyjnego,
upośledzenie dermoleksji – chory leży z
zamkniętymi oczami i różnicuje co rysujemy mu
na skórze
apraksja - w przeciwległych kończynach
agraphia
anomia - niemożność nazywania przedmiotów
afazja amnestyczna ( gdy lokal. w półkuli
dominującej)- mówi do czego służą przedmioty
a nie jak się nazywają
Czuciowe napady jacksonowskie
Korowe zaburzenia czucia
Guzy płata skroniowego
Afazja czuciowa
napady padaczkowe ( tzw.
skroniowe)
niedowidzenie połowicze lub
kwadrantowe
niekiedy zaburzenia psychiczne
Guzy płata potylicznego
Niedowidzenie połowicze lub
kwadrantowe po stronie przeciwnej
niekiedy osłabienie ostrości wzroku
omamy wzrokowe – objaw
podrażnieniowy
agnozja wzrokowa - niezdolność
rozpoznawania przedmiotów i
znaków na rycinach- gdy guz uciska
też drugi płat potyliczny
Guzy móżdżku
Objawy móżdżkowe - po stronie ogniska
przy zajęciu jednej półkuli, obustronnie
przy zajęciu robaka
wczesne objawy wzmożenia ciśnienia
śródczaszkowego ( ucisk na IV komorę)
przymusowe ustawienie głowy ( na
jeden bark, co spowodowane jest
potrzebą zapobieżenia podwójnemu
przy uszkodzeniu nerwu VI )
Guzy móżdżku c.d.
napady Brunsa - zależne od pozycji
ciała , gwałtownie wyrażone
objawy: głównie bóle głowy i
chlustające wymioty
Guzy kąta mostowo-
móżdżkowego
Najczęściej nerwiak n. VIII i
oponiaki
tinitus - szumy uszne i postępujące
osłabienie słuchu , niekiedy
zawroty głowy
później: porażenie nerwu VII ,
zaburzenia ze strony n. V , objawy
móżdżkowe, zespół nadciśnienia
Neuroborelioza
W MRI :
1.
SM
2.
Rozsiany proces neo
Klasyfikacja guzów
wewnątrzczaszkowych
WHO
1.
Neuroektodermalne ( najczęściej, 42-60 %)
Astrocytoma (gwiaździaki) – wywodzą się z astrogleju
Oligodendroglioma (skąpodrzewiaki)
Ependymoma i plexus papilloma (wyściólczaki i
brodawczaki splotów pajęczynówkowych) prosukują
plyn mozgowo - rdzeniowy
Pinealoma (szyszyniaki) – wywodzą się z komórek
szyszynki
Gangliocytoma (nerwiaki zwojowe)
Medulloblastoma (rdzeniak) wywodzą się z komorek
slabo zróżnicowanych i embrionalnych
2.
guzy z osłonek nerwowych
3.
guzy z opon i towarzyszących struktur
4. pierwotne chłoniaki
5. guzy pochodzenia naczyniowego
6. Rozrodczaki
7. guzy przerzutowe
8. Znieksztalcenia naczyniowe
9. Guzy przedniego plata [rzysadki
10. Guzy niesklasyfikowane
11.Inne guzy dysontogenetyczne i
schorzenia guzopodobne
Lokalizacja
Częściej nadnamiotowo < 3 r.ż. i >
10 r.ż.
Częściej podnamiotowo 3 - 10 r.ż.
Gwiaździaki
( astrocytoma)
Stanowią 30% glejaków i ok. 11-13%
wszystkich guzów mózgu
dobrze zróżnicowane ( I i II st) częściej u
osób młodych - tylny dół czaszki, móżdżek,
bardzo dobre rokowanie, długi wywiad,
zwykle dobrze odgraniczone, rzadko
naciekają, powolny wzrost. Wywiad 1-
2letni zwykle wieloletni, rokowanie bardzo
dobre, wieloletnie przeżycie po calkowitym
usunięciu guza, niekiedy wznowy
Gwiaździaki
( astrocytoma) cd.
bardziej anaplastyczne ( III i IV st) w wieku
średnim - nadnamiotowo, w półkulach
mózgu, naciekają, usunięcie w całości
niemożliwe, bardzo krótki wywiad, wysoki
stopień zlośliwości
IV stopień (glioblastoma multiforme)
–
Wysoki stopień złośliwości
–
Zlokalizowany w obu półkulach
–
Szybki naciekający wzrost
–
Krótki wywiad, tygodnie do kilku miesięcy
–
Najczęściej 40- 60 rok życia, rzadko dzieci
–
Rokowanie bardzo złe
Skąpodrzewiaki
(oligodendroglioma)
35- 45 r.ż.
4-6 % glejaków
Lokalizacja: 90% nadnamiotowo ( głównie w
półkulach), 10-20 % w k. III i kk. bocznych
zwapnienia w obrębie guza - 90%
powolny wzrost
napady padaczkowe w 70% przypadków
częste wznowy po 3- 5 latach
przeżycie 5 letnie po operacji+radioterapii 85%
Wyściółczaki
(ependymoma)
Na ogół u dzieci i młodzieży
podnamiotowo 50- 60 %, najczęściej k.
IV
pierwsze objawy często związane ze
wzrostem ciśnienia śródczaszkowego
przeżycie 5 letnie po operacji+
radioterapii 80%
Rokowanie: przeżycie 5 letnie – 80% w
przypadku lokalizacji nadnamiotowej
Rdzeniaki
(medulloblastoma)
Najczęściej u dzieci( 1 i 2 dekada)
10 % glejaków i 30 % guzów
podnamiotowych
lokalizacja w 90% w dolnej części
robaka, także w półkulach móżdżku
bardzo złośliwy, wzrost naciekający,
często utrudnienia przepływu PMR,
rozsiew drogami płynowymi
Rdzeniaki cd.
Leczenie chirurgiczne+
radioterapia+ chemioterapia
częste wznowy!
75 - 80% pierwsze objawy
związane z zespołem nadciśnienia
śródczaszkowego spowodowanym
wodogłowiem
Nerwiak osłonkowy
(neurinoma,schwnnoma)
8% guzów wewnątrzczaszkowych
najczęściej nerwiaki nerwu słuchowego
niekiedy w chorobie Recklinghausena
( wówczas często obustronnie)
objawy guzów kąta mostowo-
móżdżkowego
Leczenie:operacyjne
Rokowanie: dobre
Oponiaki (meningioma)
14% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych
zazwyczaj łagodne
40- 50 r.ż. , u kobiet 2x częściej
lokalizacja; najczęściej przystrzałkowo,
następnie skrzydło kości klinowej, sklepistość,
tylny dół czaszki
Powolny wzrost
Często napady padaczkowe są pierwszym
objawem
Naczyniak płodowy
(hemangioblastoma)
1,5- 2% guzów wewnątrzczaszkowych,
7-12% guzów tylnej jamy czaszki
90% podnamiotowo
w 70% struktura torbielowata
najczęściej 30-40 r.ż.
Często towarzyszą naczyniaki siatkówki,
torbiele trzustki, torbielowatość nerek
Leczenie: operacyjne + radioterapia
Czaszkogardlak
(craniopharyngioma)
Najczęściej u dzieci i osób młodszych, szczyt
zachorowań w 2 dekadzie życia
lokalizacja: na ogół nadnamiotowo, niekiedy
wewnątrzsiodłowo, rzadko w obrębie III komory
często zwapnienia, torbiele
w 70% objawy niedoczynności przysadki, przy
ucisku na skrzyżowanie wzrokowe - zaburzenia
pola widzenia. DAJE OBJAWY Z PRZYSADKI
leczenie operacyjne (często niemożliwe
calkowite usunięcia guza)+ radioterapia
Gruczolaki przysadki
8-14 % guzów
wewnątrzczaszkowych
na ogół nie rosną w sposób
naciekający, w 5% nieinwazyjne
75% czynny hormonalnie i
wydzielają: PRL, GH, ACTH, inne
hormony
najczęściej 30-50 r.ż.
Gruczolaki przysadki cd.
Przebieg:
- okres wzrostu
wewnątrzsiodłowego( mikrogruczolak) -
zaburzenia endokrynologiczne w przypadku
guzów hormonalnie czynnych, w miarę
wzrostu guza może wystąpić wtórna
niedoczynność przysadki
-
okres ekspansji pozasiodłowej - objawy
wywołane uciskiem na skrzyżowanie
wzrokowe
-
Do leczenia galactinomy-bromokryptyna
Guzy przerzutowe
Najczęściej przerzutują: rak oskrzeli, sutka,
czerniak, rak nerki , okrężnicy
często w chwili manifestacji klinicznej - przerzuty
mnogie
na ogół kształt kulisty, często towarzyszy obrzęk
w raku oskrzeli objawy związane z ogniskiem
przerzutowym, mogą być pierwszą manifestacją
choroby
postępowanie zależy od stanu ogólnego pacjenta,
typu guza pierwotnego, stadium rozwoju choroby
nowotworowej
GUZY RDZENIA
1.
Zewnątrzrdzeniowe – oponiaki,
nerwiaki oslonkowe, nerwiaki
wlókienkowe, mięsaki, tluszczaki,
czerniaki, skórzaki, naczyniaki
2.
Wewnątrzrdzeniowe – glejaki,
wyściólczaki, rzadko: gruźliczaki,
naczyniaki, tluszczaki, guzy
przerzutowe
GUZY
ZEWNĄTRZRDZENIOWE
Niedowład spastyczny, później ucisku
Porażenie wiotkie – ucisk przedniej
powierzchni rdzenia lub guzy ogona końskiego
Nierzadko zespól Browna – Sequarda
(połowicza przerwa rdzenia)
Zaburzenia czucia wszystkich rodzajów powoli
narastające, o 1-2 poniżej miejsca właściwego
ucisku
Nad górną granicą pas przeczulicy
Wczesne zaburzenia naczynioruchowe
Powolny , postępujący przebieg
GUZY
WEWNĄTRZRDZENIOWE
Powolny przebieg, bez zwolnień
Rozszczepione zaburzenie czucia
Brak poprzedzających długo trwałych bólów
korzeniowych
Późno zaburzenie czynności Zwieraczy
Bóle mniej intensywne, raczej rozlane oddalone
od miejsca
Dominują objawy ruchowe
Niedowład wiotki
Granica górna-najwyższe granica zab. czucia
Granica dolna – najwyższy poziom wywołujący
odruchy obronne
ZESPÓL UCISKOWY
RDZENIA (ZESPÓL
SICARDE – FROINA)
Patologiczna próba Queckenstedta
Zmiany w płynie mózgowo –
rdzeniowym
Rozszczepienie bialkowo – komórkowe
Płyn żółty, często krzepnie,
rozszczepienie białkowo- komórkowe
Z. Froina – głównie w guzach
zewnątrzrdzeniowych
LECZENIE GUZÓW MÓZGU
I RDZENIA
Operacyjne
Chemioterapia
Radioterapia
Zachowawcze – leki
przeciwobrzękowe (sterydy,
mannitol, glicerol, furosemid),
p/padaczkowe
GUZY
ZEWNĄTRZRDZENIOWE
:
Oponiaki
Nerwiak osłonkowy
Czerniak
Nazcyniak
Skórzaki
Nerwiak włóknikowy
GUZY
WEWNĄTRZRDZENIOWE
:
Tłuszczak
Przerzuty
Glejak
Wyściółczak
Gruzliczak
naczyniak
Położenie :
1. Wysoko
Próba Queckenstedta (-)
Próba S... ( +)
2. Nisko
Próba Queckenstedta (+)
Próba S... (+)