1

Konieczność
przeprowadzenia reformy
finansów publicznych

Adam Kiernicki

Marcin Dobraszkiewicz

2

Plan prezentacji



Wstęp



Stan obecny



Próby uporządkowania sektora publicznego



Patologie w polskich finansach

- Podatki
- Wydatki socjalne
- KRUS
- Prywatyzacja



Podsumowanie

3

Stan obecny…



….

sukcesywne rozkradanie

4

Stan obecny…



…

uchylanie się od odpowiedzialności

5

Stan obecny…



…ciepłe posadki

6

Stan obecny…



…

wszyscy święci

7

Próby uporządkowania sektora

publicznego



Plan Hausnera (były wicepremier oraz minister
gospodarki i pracy)



plan naprawy finansów publicznych RP



przyjęty przez rząd Leszka Millera 27
stycznia 2004 roku, jego realizacją zajmował
się również rząd premiera Marka Belki



Plan składa się z trzech części.

8

Plan Hausnera cd.



pierwsza część – gospodarka



restrukturyzacja grupy PKP (400 mln zł)



restrukturyzacja górnictwa (380 mln zł rocznie)



restrukturyzacja finansowa publicznych zakładów
opieki zdrowotnej (250 mln zł)



likwidacja nieefektywnych systemów dopłat (70 mln
zł)



zmiana zasad finansowania potrzeb obronnych Polski
(1,26 mld zł w 2005 roku).

9

Plan Hausnera cd.



druga część - administracja, a także wydatki i wpływy
państwowej kasy



oszczędności miały polegać między innymi na:



zmniejszeniu liczby stanowisk w administracji
(54,6 mln zł)



ograniczeniach w wykorzystaniu samochodów
służbowych (5 mln zł).



Te dwa obszary miały do końca 2007 roku
przynieść oszczędności rzędu 20 mld zł.

10

Plan Hausnera cd.



trzecia część - reforma wydatków socjalnych państwa



zmiany w pracowniczym i rolnym systemie
ubezpieczeń (

KRUS

)



zmiany w systemie pomocy osobom
niepełnosprawnym.



Oszczędności szacowane w tym obszarze miały
przynieść w 2007 r. 12 mld zł (suma za lata 2004-
2007 to około 30 mld zł).

11

Plan Hausnera cd.



"Program uporządkowania i ograniczania
wydatków publicznych" zakładał cięcia na około
:



20 miliardów PLN w funkcjonowaniu administracji
państwowej



12 miliardów PLN w wydatkach na cele socjalne
(czyli renty, emerytury, zasiłki itp.)



Miały być one rozłożone w czasie

12

Plan Hausnera cd.



Oszczędności dotknąć miały bezpośrednio najuboższych obywateli
przez propozycję:



zmniejszenia zasiłków chorobowych (czyli zasiłku, jaki
dostaje pracownik będący na zwolnieniu chorobowym)



zwiększenia wieku emerytalnego  kobiet (miałyby one
przechodzić na emeryturę dopiero w wieku 65 lat - tak, jak
obecnie mężczyźni; pierwsze kobiety, przewidziane do przejścia
na późniejszą emeryturę to te urodzone po 1963 roku)



zmiany rewaloryzacji rent i emerytur (zwiększenie kwoty
wypłacanych rent i emerytur o pewien wskaźnik uwzględniający
inflację; robi się to każdego roku, w przeciwnym razie emeryci i
renciści dostawaliby wciąż te same pieniądze, za które mogliby
kupić coraz mniej)

13

Plan Hausnera cd.



Uderzał nie tylko w najuboższych…



…Minister Hausner starał się przeforsować
pomysł likwidacji tzw. trzynastek (czyli
dodatkowej pensji na koniec roku) dla posłów i
senatorów.

14



Miało być dobrze...

Plan Hausnera cd.

15

Plan Hausnera cd.



…a wyszło jak zwykle

16

Z długiej listy reform pozostało

jedynie



Podporządkowanie KRUS Ministerstwu Polityki
Społecznej



Odejście od automatycznej waloryzacji
świadczeń socjalnych – ok. 9mld zł w 4 lata



Stopniowe ograniczenie świadczeń
przedemerytalnych – 4,6mld zł w 4 lata



Program aktywizacji zawodowej osób powyżej
50 lat – (koszt) 0,5mld zł rocznie

17

Planowane oszczędności:



2004 r.

-

2,1mld zł



2005 r.

-

9mld zł



2006 r.

- 7,2mld zł



2007 r.

- 12,1mld zł

Mało, jak na ambitny plan reformy finansów

publicznych!!

18

Polskie finanse publiczne...



…nie tylko polskie drogi są dziurawe

19

Polskie finanse publiczne...



lekceważenie powagi sytuacji staje się coraz
niebezpieczniejsze

20

Podatki – podnosić czy
ciąć?

Podnosić:



Przejsciowy wzrost
dochodów budżetowych

Ciąć:



Wiecej pieniędzy w
portfelach obywateli



Większa konsumpcja
społeczeństwa



Ograniczenie ucieczki w
szarą strefę



Szybsze tempo rozwoju
gospodarczego



Zachęta dla inwestycji
zagranicznych

21

Rozwiązanie?



Upraszczać i ciąć!!



Naśladować liderów wzrostu w naszym
regionie (Estonia, Litwa, Łotwa,
Słowacja)



Liniowo czy progresywnie?? –
nieustająca dyskusja

22

Wydatki państwa:

Podatki i wydatki należy rozpatrywać

łącznie!

23

Socjal demotywuje:

Problem:



Duża szara strefa



Zbyt wielu pobiera zasiłki



Pracujący płacą wysokie podatki, aby
utrzymać zasiłkobiorców



Utrwalanie bezrobocia i niechęci do
pracy



Rezultat: rosnący deficyt budżetowy

24

Socjal demotywuje...



…bierność…

25

Pułapka socjalna:



W Polsce mamy (poza Turcją i Bułgarią) najniższy odsetek
pracujących wśród ludności w wieku 16-64 lat – 51,3%



35,8% to bierni zawodowo, z czego około 40% pobiera renty
inwalidzkie a 12,9% to bezrobotni

Inaczej...



25,9mln osób ludzi w wieku produkcyjnym, w tym 13,3mln osób
pracujących, 9,3mln biernych zawodowo, 3,3mln bezrobotnych



Oprócz tego 4,7mln osób pobierało emerytury w wysokości 9%
PKB

Dane: 2003r.

26

Pracujący vs bierni zawodowo



…na kogo by to przerzucić??

27

Wydatki publiczne



Wydatki socjalne w 2003r. Były ponad 7,5 razy
większe od wydatków administracyjnych



W Polsce nadmierne wydatki socjalne nie
koncentrują się w systemie zasiłków dla
bezrobotnych i pomocy socjalnej – 1,1%PKB



Ale w trzech innych systemach: rent
inwalidzkich i innych form wsparcia
niepełnosprawnych, KRUS i wcześniejszych
emerytur – 8% PKB

28

Renty inwalidzkie



Korzysta z nich 3mln osób – 12% ludności w wieku
produkcyjnym



Dwukrotnie większy odsetek niż przeciętnie w innych
krajach OECD i o wiele większy niż w innych państwach
posocjalistycznych



Szacuje się, że dwie trzecie rencistów nie kwalifikuje się
do rent z przyczyn zdrowotnych



64% rent inwalidzkich jest przyznawanych na stałe

29

Wydatki na sferę socjalną



…

skoro można mieć dodatkowo rentę, po co tylko

pracować?

30

KRUS

Prawie jak

rolnik

-------

31

KRUS



Wydatki na dotacje dla Kasy wyniosły w 2003r.
15mld zł(1,9% PKB)



Składki beneficjentów pokrywają zaledwie 5%
świadczeń – pozostałą cześć płaci reszta
społeczeństwa



Beneficjenci KRUS nie płacą podatku od
dochodów osobistych



Sprzyja to działalności w szarej strefie i hamuje
przechodzenie ludności z działalności rolniczej
do pozarolniczej

32

Nie trzeba być rolnikiem aby
płacić KRUS

33

Świadczenia
przedemerytalne



Konieczne, gdy chodzi o zawody o podwyższonym

ryzyku – np. górnicy

ALE:



1,5mln osób uzyskało takie świadczenia



Są one wyższe niż zasiłek dla bezrobotnych, wiec więcej

kosztują państwo



Pod pewnymi warunkami można je łączyć z pracą, a to

zachęca aby przechodzić na wcześniejszą emeryturę



Polskie społeczeństwo starzeje się, co pogarsza jeszcze

proporcję: pracujący vs emeryci, renciści, bezrobotni

34

Słowo o prywatyzacji...



Nie można jej traktować jako łatwy dochód
państwa



Pula przedsiębiorstw do sprywatyzowania powoli
się kończy, a wiec trzeba się zastanowić jak
zapełnić przyszłą lukę dochodu



Jest konieczna i poprawia konkurencyjność
przedsiębiorstw: prywatne jest lepsze i bardziej
efektywne niż państwowe



Wymusza rentowność i odciąża budżet z
obowiązku wspomagania nierentownych
zakładów( kopalnie, PKP)

35

Prywatyzacja



z państwowego…

36

Prywatyzacja



…w prywatne

37

Zakończenie



Jest wiele patologii wokół polskich

finansów publicznych z którymi trzeba

sobie poradzić



Reformy w tym względzie są niepopularne

i wymagają silnej woli politycznej



Reforma powinna dotyczyć zarówno

wydatków państwa jaki i podatków



Reforma jest nieunikniona. Pytanie: czy

czekamy z nią do kryzysu, czy

przeprowadzimy ją wcześniej?

38

Zakończenie:



Ile jeszcze nasze finanse są w stanie znieść?

39

Dziękuję!