1
Konieczność
przeprowadzenia reformy
finansów publicznych
Adam Kiernicki
Marcin Dobraszkiewicz
1
Konieczność
przeprowadzenia reformy
finansów publicznych
Adam Kiernicki
Marcin Dobraszkiewicz
2
Plan prezentacji
Wstęp
Stan obecny
Próby uporządkowania sektora publicznego
Patologie w polskich finansach
- Podatki
- Wydatki socjalne
- KRUS
- Prywatyzacja
Podsumowanie
3
Stan obecny…
….
sukcesywne rozkradanie
4
Stan obecny…
…
uchylanie się od odpowiedzialności
5
Stan obecny…
…ciepłe posadki
6
Stan obecny…
…
wszyscy święci
7
Próby uporządkowania sektora
publicznego
Plan Hausnera (były wicepremier oraz minister
gospodarki i pracy)
plan naprawy finansów publicznych RP
przyjęty przez rząd Leszka Millera 27
stycznia 2004 roku, jego realizacją zajmował
się również rząd premiera Marka Belki
Plan składa się z trzech części.
8
Plan Hausnera cd.
pierwsza część – gospodarka
restrukturyzacja grupy PKP (400 mln zł)
restrukturyzacja górnictwa (380 mln zł rocznie)
restrukturyzacja finansowa publicznych zakładów
opieki zdrowotnej (250 mln zł)
likwidacja nieefektywnych systemów dopłat (70 mln
zł)
zmiana zasad finansowania potrzeb obronnych Polski
(1,26 mld zł w 2005 roku).
9
Plan Hausnera cd.
druga część - administracja, a także wydatki i wpływy
państwowej kasy
oszczędności miały polegać między innymi na:
zmniejszeniu liczby stanowisk w administracji
(54,6 mln zł)
ograniczeniach w wykorzystaniu samochodów
służbowych (5 mln zł).
Te dwa obszary miały do końca 2007 roku
przynieść oszczędności rzędu 20 mld zł.
10
Plan Hausnera cd.
trzecia część - reforma wydatków socjalnych państwa
zmiany w pracowniczym i rolnym systemie
ubezpieczeń (
)
zmiany w systemie pomocy osobom
niepełnosprawnym.
Oszczędności szacowane w tym obszarze miały
przynieść w 2007 r. 12 mld zł (suma za lata 2004-
2007 to około 30 mld zł).
11
Plan Hausnera cd.
"Program uporządkowania i ograniczania
wydatków publicznych" zakładał cięcia na około
:
20 miliardów PLN w funkcjonowaniu administracji
państwowej
12 miliardów PLN w wydatkach na cele socjalne
(czyli renty, emerytury, zasiłki itp.)
Miały być one rozłożone w czasie
12
Plan Hausnera cd.
Oszczędności dotknąć miały bezpośrednio najuboższych obywateli
przez propozycję:
zmniejszenia zasiłków chorobowych (czyli zasiłku, jaki
dostaje pracownik będący na zwolnieniu chorobowym)
zwiększenia wieku emerytalnego kobiet (miałyby one
przechodzić na emeryturę dopiero w wieku 65 lat - tak, jak
obecnie mężczyźni; pierwsze kobiety, przewidziane do przejścia
na późniejszą emeryturę to te urodzone po 1963 roku)
zmiany rewaloryzacji rent i emerytur (zwiększenie kwoty
wypłacanych rent i emerytur o pewien wskaźnik uwzględniający
inflację; robi się to każdego roku, w przeciwnym razie emeryci i
renciści dostawaliby wciąż te same pieniądze, za które mogliby
kupić coraz mniej)
13
Plan Hausnera cd.
Uderzał nie tylko w najuboższych…
…Minister Hausner starał się przeforsować
pomysł likwidacji tzw. trzynastek (czyli
dodatkowej pensji na koniec roku) dla posłów i
senatorów.
14
Miało być dobrze...
Plan Hausnera cd.
15
Plan Hausnera cd.
…a wyszło jak zwykle
16
Z długiej listy reform pozostało
jedynie
Podporządkowanie KRUS Ministerstwu Polityki
Społecznej
Odejście od automatycznej waloryzacji
świadczeń socjalnych – ok. 9mld zł w 4 lata
Stopniowe ograniczenie świadczeń
przedemerytalnych – 4,6mld zł w 4 lata
Program aktywizacji zawodowej osób powyżej
50 lat – (koszt) 0,5mld zł rocznie
17
Planowane oszczędności:
2004 r.
-
2,1mld zł
2005 r.
-
9mld zł
2006 r.
- 7,2mld zł
2007 r.
- 12,1mld zł
Mało, jak na ambitny plan reformy finansów
publicznych!!
18
Polskie finanse publiczne...
…nie tylko polskie drogi są dziurawe
19
Polskie finanse publiczne...
lekceważenie powagi sytuacji staje się coraz
niebezpieczniejsze
20
Podatki – podnosić czy
ciąć?
Podnosić:
Przejsciowy wzrost
dochodów budżetowych
Ciąć:
Wiecej pieniędzy w
portfelach obywateli
Większa konsumpcja
społeczeństwa
Ograniczenie ucieczki w
szarą strefę
Szybsze tempo rozwoju
gospodarczego
Zachęta dla inwestycji
zagranicznych
21
Rozwiązanie?
Upraszczać i ciąć!!
Naśladować liderów wzrostu w naszym
regionie (Estonia, Litwa, Łotwa,
Słowacja)
Liniowo czy progresywnie?? –
nieustająca dyskusja
22
Wydatki państwa:
Podatki i wydatki należy rozpatrywać
łącznie!
23
Socjal demotywuje:
Problem:
Duża szara strefa
Zbyt wielu pobiera zasiłki
Pracujący płacą wysokie podatki, aby
utrzymać zasiłkobiorców
Utrwalanie bezrobocia i niechęci do
pracy
Rezultat: rosnący deficyt budżetowy
24
Socjal demotywuje...
…bierność…
25
Pułapka socjalna:
W Polsce mamy (poza Turcją i Bułgarią) najniższy odsetek
pracujących wśród ludności w wieku 16-64 lat – 51,3%
35,8% to bierni zawodowo, z czego około 40% pobiera renty
inwalidzkie a 12,9% to bezrobotni
Inaczej...
25,9mln osób ludzi w wieku produkcyjnym, w tym 13,3mln osób
pracujących, 9,3mln biernych zawodowo, 3,3mln bezrobotnych
Oprócz tego 4,7mln osób pobierało emerytury w wysokości 9%
PKB
Dane: 2003r.
26
Pracujący vs bierni zawodowo
…na kogo by to przerzucić??
27
Wydatki publiczne
Wydatki socjalne w 2003r. Były ponad 7,5 razy
większe od wydatków administracyjnych
W Polsce nadmierne wydatki socjalne nie
koncentrują się w systemie zasiłków dla
bezrobotnych i pomocy socjalnej – 1,1%PKB
Ale w trzech innych systemach: rent
inwalidzkich i innych form wsparcia
niepełnosprawnych, KRUS i wcześniejszych
emerytur – 8% PKB
28
Renty inwalidzkie
Korzysta z nich 3mln osób – 12% ludności w wieku
produkcyjnym
Dwukrotnie większy odsetek niż przeciętnie w innych
krajach OECD i o wiele większy niż w innych państwach
posocjalistycznych
Szacuje się, że dwie trzecie rencistów nie kwalifikuje się
do rent z przyczyn zdrowotnych
64% rent inwalidzkich jest przyznawanych na stałe
29
Wydatki na sferę socjalną
…
skoro można mieć dodatkowo rentę, po co tylko
pracować?
30
KRUS
Prawie jak
rolnik
-------
31
KRUS
Wydatki na dotacje dla Kasy wyniosły w 2003r.
15mld zł(1,9% PKB)
Składki beneficjentów pokrywają zaledwie 5%
świadczeń – pozostałą cześć płaci reszta
społeczeństwa
Beneficjenci KRUS nie płacą podatku od
dochodów osobistych
Sprzyja to działalności w szarej strefie i hamuje
przechodzenie ludności z działalności rolniczej
do pozarolniczej
32
Nie trzeba być rolnikiem aby
płacić KRUS
33
Świadczenia
przedemerytalne
Konieczne, gdy chodzi o zawody o podwyższonym
ryzyku – np. górnicy
ALE:
1,5mln osób uzyskało takie świadczenia
Są one wyższe niż zasiłek dla bezrobotnych, wiec więcej
kosztują państwo
Pod pewnymi warunkami można je łączyć z pracą, a to
zachęca aby przechodzić na wcześniejszą emeryturę
Polskie społeczeństwo starzeje się, co pogarsza jeszcze
proporcję: pracujący vs emeryci, renciści, bezrobotni
34
Słowo o prywatyzacji...
Nie można jej traktować jako łatwy dochód
państwa
Pula przedsiębiorstw do sprywatyzowania powoli
się kończy, a wiec trzeba się zastanowić jak
zapełnić przyszłą lukę dochodu
Jest konieczna i poprawia konkurencyjność
przedsiębiorstw: prywatne jest lepsze i bardziej
efektywne niż państwowe
Wymusza rentowność i odciąża budżet z
obowiązku wspomagania nierentownych
zakładów( kopalnie, PKP)
35
Prywatyzacja
z państwowego…
36
Prywatyzacja
…w prywatne
37
Zakończenie
Jest wiele patologii wokół polskich
finansów publicznych z którymi trzeba
sobie poradzić
Reformy w tym względzie są niepopularne
i wymagają silnej woli politycznej
Reforma powinna dotyczyć zarówno
wydatków państwa jaki i podatków
Reforma jest nieunikniona. Pytanie: czy
czekamy z nią do kryzysu, czy
przeprowadzimy ją wcześniej?
38
Zakończenie:
Ile jeszcze nasze finanse są w stanie znieść?
39
Dziękuję!