CHOROBY WEWNĘTRZNE
CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO
Dr hab. n. med. Dariusz Moczulski
Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 2
Ul. Żeromskiego 113, Łódź
E-mail:
5 wykładów
ul. Żeligowskiego 7/9
Objawy chorób układu moczowego – badanie podmiotowe
-Ból w okolicy nerek
objaw Goldflamma
-Ból w podbrzuszu
-Ból promieniujący do pachwin
-Ból i/lub pieczenie przy oddawaniu moczu
-Ból głowy
-Ogólne osłabienie, złe samopoczucie
-Senność, ospałość
-Obrzęki podudzi, Obrzęki twarzy
-Oddawanie dużej ilości moczu, oddawanie małej ilości moczu
-Konieczność wstawania w nocy w celu oddania moczu
-Zmiana barwy moczu, Cuchnący / mętny mocz
Badanie przedmiotowe
-objaw Goldflamma
-Pomiar ciśnienia tętniczego
-Badanie ogólne moczu
-Posiew moczu
-Stężenie kreatyniny w surowicy krwi
-Stężenie mocznika w surowicy ekrwi
-Stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi
-Stężenie sodu, potasu, wapnia, fosforanów nieorganicznych
-Morfologia krwi – stężenie hemoglobiny
-Gazometria HCO3
-Stężenie białka we krwi
-Stężenie cholesterolu
Badania obrazowe
-USG nerek, pęcherza
-Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej
-Urografia
-Tomografia komputerowa jamy brzusznej
-Rezonans magnetyczny
-Scyntygrafia nerek
Infekcyjne zapalenie
dróg moczowych
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Objawy
-Częściej u kobiet niż u mężczyzn (krótka cewka moczowa)
-50.000/1 milion ludzi, 50% kobiet w ciągu życia
-Objawy ból i pieczenie przy oddawaniu moczu
-Ból w podbrzuszu
-Ból w okolicy nerek promieniujący do pachwin
-Częste oddawanie małych ilości moczu
-Cuchnący mocz, o zmienionej barwie
-Osłabienie
-Gorączka
-Wymioty
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Przyczyna
-Bakteryjne zapalenie dróg moczowych
-E. coli 70-90%
-Staphylococcus saprophytius 5-20%
-Klebsiella sp
-Enterococcus faecalis
-Proteus mirabilis
-Pseudomonas aeuruginosa
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Czynniki predyspozujące
-Zaburzenia odpływu moczu – przerost prostaty,
nerka ruchoma,refluks pecherzowo-moczowodowy,
-Nietrzymanie moczu
-Mocz zagęszczony
-Stosunek płciowy
-Starszy wiek
-Kamica dróg moczowych
-Cewnikowanie pęcherza moczowego
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Diagnostyka
Badanie ogólne moczu
Leukocyturia 10 wpw
Lekka erytrocyturia
Lekki białkomocz
Posiew moczu 10
5
/ml moczu
10
3
/ml moczu u mężczyzn i młodych kobiet z podejrzeniem
niepowikłanego zapaleniem pęcherza moczowego
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Leczenie
Proste niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego
Biseptol 2 x 960 mg p.o. co najmniej 3 dni
Ciprofloksacyna 2 x 250 mg co najmniej przez 3 dni
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek
Ciprofloksacyna 2 x 250 mg przez 14 dni
Amoksycylina/ kwas klawulonowy przez 14 dni
Cefalosporyna III generacji przez 14 dni
Spożywanie dużej ilości płynów !!!
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Kiedy należy zwrócić dodatkowa uwagę
Objawy dłużej niż 14
Nawrotowe zapalenia dróg moczowych
Mężczyźni
Dzieci
Kobiety ciężarne
Chorzy na cukrzycę
Chorzy leczeni immunosupresyjnie
W posiewie Proteus
Znana nieprawidłowość w budowie anatomicznej
układu moczowego
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Kiedy należy zwrócić dodatkowa uwagę
Badanie
RTG przeglądowe jamy brzusznej
USG nerek
Urografia
Tomografia komputerowa
Cystoskopia
Infekcyjne zapalenie dróg moczowych
Nawrotowe zapalenie
> 4 razy na rok potwierdzone posiewem moczu
Zwiększyć ilość spożywanych płynów do > 2 litrów/dobę
Sok żurawinowy
Preparaty ziołowe
W miarę możliwości usunąć przyczynę
Kamica nerkowa
Kamica nerkowa
8-15% osób w wieku 20-60 lat
Dwa razy częściej u mężczyzn
Po stwierdzenie pierwszego kamienia nerkowego szansa
wystąpienia kolejnego w ciągu 7 lat wynosi około 50%
Ważna i skuteczna jest profilaktyka
Spożywanie dużej ilości płynów
Szczawian wapnia, fosforan wapnia
60-80%
Kamienie struwitowe
10%
Kwas moczowy
5-10%
Kamienie cysteinowe
1%
Kamica nerkowa
Szczawian wapnia, fosforan wapnia
60-80%
Czynnik genetyczny
Nadczynności przytarczyc
Hiperkalcuria – nadmierne wydzielanie wapnia z moczem
Hiperoksaluria – nadmierne wydalanie szczawianów z moczem
Kamienie widoczne w Rtg jamy brzusznej
Kamica nerkowa
Kwas moczowy
5-10%
Zwiększone wydzielanie kwasu moczowego z moczem
Kamienie mogą być niewidoczne w rtg przeglądowym
jamy brzusznej
Często kamienie o mieszanym składzie
Kwas moczowy, szczawian i fosforan wapnia
Leczenie spożywaniej dużej ilości płynów
Alkalizacja moczu
Kamica nerkowa
Kamienie cysteinowe
1%
Predyspozycja genetyczna
Defekt genu kodującego transporter dla aminokwasów
Utrata z moczem cysteiny, ornityny, lizyny i argininy
Kamica nerkowa
Kamienie struwitowe
10%
Fosforan magnezowo-amonowy
Infekcje Proteus, Klebsiella lub Serratia
Rozkładają mocznik do amoniaku zwiększając pH moczu
Kamienie są rezerwuarem infekcji
Powiększają się do kamieni odlewowych
Operacyjne usunięcie kamieni i intensywna antybiotykoterapia
Kamica nerkowa
Kolka nerkowa
Ból związany z przemieszczaniem się kamieni nerkowych
przez moczowód
Silny ból, nudności i wymioty, hematuria
Tomografia komputerowa
Jeżeli nie ma możliwości wykonania tomografii komputerowej
-urografia
Położenie kamienia, ocena zastoju moczu
Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej – położenie kamienia
Kamica nerkowa -
Leczenie
Leczenie przeciwbólowe
Petydyna Dolcontral, Dolargan 50-100 mg i.m./i.v.
Morfina (Morphini sulfas 5-10 mg i.m./i.v.
Paracetamol 1 g p.o. co 4 h p.o.
Leki przeciwwymiotne
Metoclopramid 10 mg i.m./i.v.
Nawodnienie doustne lub sól fizjologiczna
– wydzielanie moczu ponad 2 l/dobę
90% kamieni 5 mm i mniejsze schodzi samoistnie
50% kamieni 5 – 10 mm schodzi samoistnie
Antybiotykoterapia –
Ciprofloksacyna 2 x 500 mg p.o.
Cefuroxime 3 x 750 mg i.v.
Kamica nerkowa -
Leczenie
Co tydzień rtg przeglądowe jamy brzusznej
w celu oceny położenia kamienia
W miarę możliwości poddać urodzony kamień
analizie chemicznej
Kamica nerkowa -
Leczenie
10-20% kamieni nie zejdzie samoistnie
Leczenie urologiczne
ESWL (exctacorporeal shock wave lithotripsy)
rozbijanie kamieni za pomocą ultradźwięków
Ureteroskopia
Przezskórna nefrolitotomia
Zagrożenie życia!!!
Zainfekowany i niedrożny z powodu kamienia
układ moczowy może spowodować wystąpienie
roponercza
– wstrząs septyczny
Antybiotykoterapia, pilne przekazanie do urologa
z celu wykonania przezskórnej nefrostomii w celu
Uzyskania natychmiastowego drenażu