Jednostki geopolityczne 

na mapie świata-

państwa i terytoria

Katedra Stosunki 

Międzynarodowe, rok I, gr. C

Co to jest państwo ?

• Państwo -  suwerenna organizacja 

polityczna społeczeństwa 

zamieszkującego terytorium o 

określonych granicach, której głównym 

składnikiem jest hierarchiczna władza 

publiczna, dysponująca aparatem 

przymusu wobec jednostek i grup 

społecznych nie przestrzegających 

obowiązującego prawa oraz dążąca do 

monopolu w jego stosowaniu.

Funkcje Państwa

• Służenie dobru ogólnemu obywateli
• obrona przed wrogiem zewnętrznym
•  działalność gospodarcza
• utrzymanie porządku i 

bezpieczeństwa wewnętrznego

•  promowanie pokoju i dobrobytu 

społecznego

1.

 funkcja wewnętrzna 

(działalność administracyjna,  

gospodarcza, kulturalna i 

wychowawcza) – organy 

porządkowe: policja, sądy, 

wojsko

2.

 funkcja zewnętrzna (stosunki 

z innymi państwami, obrona 

przed agresją zewnętrzną) 

organy: dyplomacja, wojsko

Państwa dzielimy na:

Ze względu na strukturę :

 

• jednolite (unitarne)

 władza 

suwerenna dotyczy całego obszaru w 

jednakowym zakresie

• złożone

 (federacje, państwa 

federacyjne) - składające się z wielu 

państw, które na mocy porozumienia 

ograniczyły wykonanie swej 

suwerenności na rzecz powołanego 

przez siebie rządu federalnego,  

dotyczy zwykle polityki zagranicznej, 

obronności i finansów 

Konfederacja państw

 związek 

kilku państw, które ograniczyły 

część swej suwerenności na rzecz 

wspólnej polityki, brak wspólnego 

organu, nietrwała struktura- często 

droga do federacji

  

Ze względu na ustrój państwa

  - czyli formę organizacji i korelacji 

władz państwa dzielimy na: 

republiki, monarchie, dyktatury. 

Terytorium państwowe

 stanowi 

przestrzeń, na którą rozciąga się 

władza suwerenna (zwierzchnictwo 

terytorialne) określonego państwa. 

Terytorium stanowi istotny element 

państwa. „Państwo może istnieć tylko 

wtedy gdy posiada pewne terytorium.” 

„Państwo jako podmiot prawa 

międzynarodowego powinno posiadać 

określone terytorium” Terytorium 

państwa jest trójwymiarową 

przestrzenią, na którą rozciąga się 

suwerenność państwa. 

W skład terytorium 

wchodzą: 

•   

obszar lądowy (terytorium lądowe)

 – 

najważniejsza część terytorium, 
utożsamia się go z całym terytorium 
państwowym. Do obszaru lądowego 
zaliczamy wyspy, wody śródlądowe. 
Terytorium lądowe może być jednolite 
lub rozczłonkowane (obejmujące wyspy). 
W skład terytorium nie wchodzą kolonie 
– wg Karty NZ: terytorium kolonii 
posiada na mocy Karty status odrębny i 
różny od terytorium państwa nim 
administrującego. 

obszar morski

 (morskie wody 

przybrzeżne) – władza suwerenna 

państw, z wyjątkiem państw 

śródlądowych (mniemających 

dostępu do morza) rozciąga się 

również na morskie wody 

przybrzeżne w skład których 

wchodzą: morskie wody 

wewnętrzne i morze terytorialne, a 

w tzw państwach archipelagowych: 

wody położone pomiędzy wyspami 

archipelagu. 

   

wnętrze ziemi (pod obszarem 

lądowym i morskim)

 – zasięg 

władzy państwowej ograniczony 

jest wyłącznie możliwościami 

technicznymi – rozciąga się ono 

tak głęboko jak głęboko można 

sięgać a teoretycznie aż do środka 

kuli ziemskiej.

     

przestrzeń powietrzna nad 

obszarem lądowym i morskim

 – nie 

ma górnej granicy przestrzeni 

powietrznej.

Terytorium może być 

rozwijane poprzez:

• zjednoczenie
• podbój i okupację
• Aneksje - (zajęcie części lub całości 

terytorium państwa przy 
zastosowaniu siły zbrojnej lub innych 
środków nacisku.

• dobrowolne odstąpienie
• przyrost naturalny terytorium

BIBLIOGRAFIA

• L. Antonowicz, Państwa i terytoria, 

Warszawa 1999

• Encyklopedia PWN

• http://encyklopedia.pwn.pl/