Ćwiczenia równoważne
i
koordynacyjne
Karolina Repczyńska
Marcin Rudek
Paulina Stolp
Gr. 6
Fizjoterapia
Ćwiczenia równoważne
i
koordynacyjne
Karolina Repczyńska
Marcin Rudek
Paulina Stolp
Gr. 6
Fizjoterapia
Ćwiczenia równoważne
Polegają na utrzymywaniu układu ciała opartego na
małej podstawie, ze znajdującym się wysoko ogólnym
środkiem ciężkości ciała, przy wykonywaniu ruchów
np. kończynami górnymi.
Zaliczamy je do grupy ćwiczeń kształtujących, a
trudniejsze ich formy do grupy ćwiczeń stosowanych.
Ćwiczenia równoważne stanowią podstawowy zasób
ćwiczeń dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych.
Zwiększają rozwój cech motorycznych, przyczyniają
się do rozwoju ciała.
Ćwiczenia równoważne polegają na różnych
układach ciała.
O stopniu ich trudności decyduje płaszczyzna
podparcia i położenia środka ciężkości.
Ćwiczenia równoważne stają się bardziej
skomplikowane gdy podniesie się środek
ciężkości ciała, np. na belce.
Ćwiczenia równoważne są ćwiczeniami układu
nerwowo-mięśniowego i zwiększają pracę
układu oddechowego, rozwijają koordynację
ruchową, rozwijają uwagę, przezorność i
śmiałość ćwiczących
Ogólne zadania ćwiczeń
stosowanych
Wyrobienie ogólnej sprawności ruchowej
Doskonalenie cech fizycznych i motorycznych
Wyrobienie charakteru poprzez ćwiczenie:
Siły woli
Determinacji
Koncentracji
Odwagi
Wyrobienie nawyków ruchowych
Wskazania
Dzieci i młodzież
Pacjenci po udarach
Osoby po amputacji kończyn
Osoby długo przebywające w szpitalu w pozycji
leżącej – unieruchomienia
Osoby, które przebywały przez długi czas na
wózku inwalidzkim, bądź chodziły o kulach
Osoby które straciły wzrok
Pacjenci z zaburzeniami równowagi
Przeciwwskazania
i
zasady
W ćwiczeniach równoważnych nie ma
przeciwwskazań, które mogłyby wykluczyć kogoś z
ich wykonywania.
Należy pamiętać, by aby wykonywać ćwiczenia
równoważne potrzebna jest asekuracja
ćwiczącego.
Przy nauce siadania, pozycji stojącej, chodu,
zmiany pozycji bądź innym celu ćwiczeń należy
zwrócić uwagę na stan pacjenta i asekurować go.
Pacjent musi ufać terapeucie by ćwiczenia
odniosły efekt
Podczas wykonywania ćwiczeń równoważnych
zaczynamy od najłatwiejszych do najtrudniejszych.
Musimy zwracać uwagę na stan pacjenta podczas
wykonywania ćwiczeń, gdyż nadmierne obciążanie
go podczas zabiegu, może go zniechęcić do
dalszego wykonywania.
Ważnym elementem ćwiczeń równoważnych jest
ich urozmaicenie, szczególnie ważne dla dzieci.
Można wykorzystać: woreczki z piaskiem, laski
gimnastyczne, ławeczki, poduszki do ćwiczeń
równoważnych, piłki oraz wiele innych przyrządów,
które nie tylko urozmaicą ćwiczenia, ale również
zachęcą pacjentów do wykonywania ich w domu.
Ćwiczenia równoważne można
utrudnić poprzez:
Zmniejszenie płaszczyzny podstawy ciała
Oddalenie środka ciężkości od podłoża
Zwiększenie wysokości, ciężaru bądź
ruchomości przyrządu.
Pochylenie płaszczyzny
Wykonywanie ćwiczeń równoważnych podczas
ruchu
Przenoszenie ciężarków i przyrządów
Zmiana układu ramion
Przykłady ćwiczeń
równoważnych
Pozycja stojącą, RR w bok i swobodnym krokiem
przejście po prostej linii
Pozycja j.w. Przejście po linii prostej przystawiając
piętę do palców tzw. „tiptopy”
Pozycja ta sama wykonujemy „jaskółkę”
Pozycja równoważna, RR w bok, wykonujemy
przysiady – dodatkowym utrudnieniem może być
woreczek na głowie bądź książka
Pozycja j.w. Wznos prawej kd w bok, powrót i wznos
lewej kd w bok
Pozycja j.w. Wznos ugiętej pkd z przeniesieniem jej
w bok, powrót, druga kd
Pozycja zasadnicza – wznos pkd i oparcie jej o staw
kolanowy lewej kd, zmiana nogi
Pozycja j.w. – wykonujemy jaskółkę , lecz stajemy na
palcach nogi podporowej.
Pozycja j.w. – wykorzystujemy ławeczkę – przejście po
ławeczce z RR w bok
Pozycja j.w. – z utrudnieniem – przechodząc
wykonujemy co drugi krok jaskółkę
Przejście po ławeczce na palcach
Pozycja j.w. Stajemy na jednej kd, przejscie na palce,
powrót i druga kd
Ćwiczenia z poduszką sensomotoryczna
Przejście z pięt na palce
Ćwiczenia z piłką fitball:
Przejście w przód i
w tył
Leżąc na brzuchu , na piłce unosimy raz jedną
kończyne górna raz drugą dla utrudnienia
dokładamy kończynę dolną naprzemiennie.
Siad na piłce i przejścia na boki
Siad równoważny
Ćwiczenia koordynacyjne
Są to ćwiczenia polegające na wielokrotnym
powtarzaniu ruchów o określonym stopniu
złożoności i trudności
Koordynacja to umiejętność napięcia i rozluźnienia
określonych grup mięśniowych w przebiegu całego
ruchu.
Decydujące znaczenie ma włączanie i wyłączanie w
odpowiedniej kolejności określonych grup
mięśniowych i z odpowiednią siłą lub rozluźnieniem
dostosowanym do zadania ruchowego.
Cele ćwiczeń
koordynacyjnych
Wykonywanie ruchów:
Dowolnych
Celowych
Zaplanowanych
Nauczenie nowych i doskonalenie poznanych już
umiejętności ruchowych
Wykonywanie złożonych aktów ruchowych
Doskonalenie koordynacji w procesie treningu
sportowego jak i w życiu codziennym
Czym jest koordynacja ruchowa?
Jest to zdolność do wykonywania złożonych aktów
ruchowych, przestawiania się z wykonywania jednych
ruchów na drugie, oraz szybkiego wykonywania nowych
nieoczekiwanych ruchów.
Stanowi podstawę działalności ruchowej człowieka, oraz
nauczania i doskonalenia umiejętności technicznych. Jest
gwarantem osiągnięcia wysokiego poziomu sportowego.
Ma decydujący wpływ na stopień opanowania techniki
indywidualnej oraz poziom adaptacji do zmiennych
warunków działania.
Zawodnicy o niskim poziomie umiejętności
koordynacyjnych gorzej się uczą i doskonalą technikę
indywidualną, posiadają duże trudności z adaptacją do
zmiennych warunków w jakich przychodzi im działać.
Do elementów składowych zdolności
koordynacyjnych zaliczamy:
Orientacje przestrzenną - czyli zdolność
określania pozycji w trakcie ruchu całego ciała w
przestrzeni i czasie, w odniesieniu do ustalonego
pola działania /boiska/ lub poruszających się
obiektów /przeciwnik, piłka, partner/" oraz
realizowania ruchu w pożądanym kierunku.
Szybkość reakcji - umożliwia szybkie rozpoczęcie
i wykonanie celowej krótkotrwałej czynności
ruchowej na określony sygnał, w którą
zaangażowane może być całe ciało lub jego część.
O poziomie tej zdolności świadczy czas, jaki upływa
od momentu zadziałania sygnału do momentu
zakończenia określonego ruchu.
Równowaga - pozwala utrzymać pozycję ciała oraz
zachować lub powrócić do równowagi ciała przy
niespodziewanych i zamierzonych zmianach położenia
ciała.
Rytm - przejawia się w trakcie realizacji własnych
działań motorycznych zawodnika. Inicjowanie i zmiana
rytmu własnego stosowane są w celu wprowadzenia
przeciwnika w błąd
Zdolność przystosowania czynności ruchowych -
polega na umiejętności wyboru właściwego programu
ruchu w odpowiednim czasie w wyniku dostrzeżenia
lub odebrania odpowiednich sygnałów.
Zdolność sprzężenia - jest to powiązanie i
skoordynowanie ruchów całego ciała w trakcie
wykonywania czynności ruchowej.
Kiedy kształtować poszczególne
elementy koordynacji ruchowej?
- orientacja przestrzenna (12-17 lat)
- szybkość reakcji (7-11 lat)
- poczucie równowagi (9 - 14 lat)
- poczucie rytmu ( 8 - 1 2 lat)
- zdolność sprzężenia (8-13 lat)
Wskazania
Osłabienie mięśni – zanik
możliwości wykonywania pewnych
czynności
Wzmożone napięcie mięśni
Ataksja móżdżkowa
Utrata czucia kinestetycznego
Zasady wykonywania
Koncentracja ćwiczącego na wykonaniu czynności
Dbałość o precyzję wykonania najprostszego
zadania ruchowego
Celowo dobrana pozycja wyjściowa
Stopniowanie trudności, tempa wykonywania
ruchu, ułatwianie lub utrudnianie niektórych faz
ruchu
Stawianie jasnych i możliwych do wykonania celów
Wielokrotna liczba powtórzeń dla utrwalenia
odruchów koordynacji
Poprawność wykonania umożliwia dobrą jakość
wzorca
Środki kształcenia
koordynacji
Mogą stanowić:
Ćwiczenia z zakresu gimnastyki
podstawowej
Tablice, stoliki, przybory do
ćwiczeń manualnych
Zwykłe czynności związane z
codziennym życiem
Przykłady ćwiczeń
koordynacyjnych
trucht przodem z obustronnym
/naprzemianstronnym/ krążeniem RR w przód,
- trucht przodem z obustronnym
/naprzemianstronnym/ krążeniem RR w tył,
- trucht tyłem z obustronnym
/naprzemianstronnym/ krążeniem RR w przód,
- trucht tyłem z obustronnym
/naprzemianstronnym/ krążeniem RR w tył.
- krok odstawno-dostawny z wymachem RR
naprzemian w gorę i w dół,
- krok odstawno-dostawny z wymachem RR w bok,
- krok odstawno-dostawny z wymachem RR
w bok,
- krok odstawno-dostawny z krążeniem RR
obustronnie w przód /w tył/,
- krok odstawno-dostawny z krążeniem
bocznym RR,
- krok skrzyżny z krążeniem RR
obustronnie w przód,
- skipping A z wymachami RR w bok,
Ćwiczenia koordynacji z piłką w
truchcie
- trucht z przekładaniem piłki wokół bioder,
- trucht z przekładaniem piłki pod nogą uniesioną ku
górze, ugiętą w kolanie,
- trucht z podrzutem piłki ku górze, krążeniem
obustronnym RR i chwytem piłki,
- trucht przodem, wyrzut piłki ku górze z wykonaniem
przysiadu /skłonu itp./,
- kozłowanie piłki z krążeniem wolną ręką w przód i w tył,
- kozłowanie piłki z wymachami wolną ręką w bok,
- kozłowanie piłki w skippingu A,
krok odstawno-dostawny z przekładaniem piłki wokół
bioder,
- krok skrzyżny z kozłowaniem piłki,
Ćwiczenia z piłką w parach w
miejscu
/ustawienie na wprost siebie, kaŜdy z piłką/
- 1. podanie piłki RR zza głowy, 2. podanie piłki RR
sprzed klatki piersiowej,
- 1. podanie piłki zza głowy w kozioł, 2. podanie piłki RR
po wykonaniu skłonu T. W przód,
- 1. podanie piłki R po podłożu, 2. podanie piłki RR
sprzed klatki piersiowej w wyskoku,
- 1. podrzut piłki w gorę, chwyt i podanie w kozioł, 2.
przełożenie piłki wokół bioder i podanie po podłożu,
- równoczesne podanie piłki po podłożu PR po
wykonaniu skłonu w bok,
- równoczesne podanie piłki pod uniesioną ku górze,
ugiętą w kolanie nogą,
Ćwiczenia z piłką i balonem
- podbijanie RR balonu ku górze z przekładaniem
piłki wokół bioder,
- podbijanie RR balonu ku górze z przekładaniem
piłki z R do R na wysokości klatki piersiowej,
- podbijanie RR balonu ku górze z uderzaniem
oburącz piłki o podłoże,
- podbijanie RR balonu ku górze z kozłowaniem piłki
RR,
- podbijanie RR balonu ku górze z wykonywaniem
skippingu A
Ciekawostka:
Ćwiczenia koordynacyjne i równoważne maja bardzo szerokie
i ważne zastosowanie w hipoterapii, w leczeniu dzieci z MPD
oraz z Zespołem Downa i innych schorzeniach również
dotyczących układu ruchu, układu krążenia, oddechowego
czy samej psychiki pacjenta.
Bardzo ważnym elementem jest nauczenie pacjenta zaufania
do zwierzęcia i terapeuty oraz pokazanie mu jak ważnym
czynnikiem są ćwiczenia
Podczas hipoterapii wykorzystywane są ćwiczenia
równoważne jak i koordynacyjne co pomaga rozwojowi osoby
chorej i przystosowaniu się do środowiska zewnętrznego.
Podczas terapii nakłada się nacisk na rozwój
psychospołeczny.
Przykłady ćwiczeń
równoważnych i
koordynacyjnych
wykorzystywanych w hipoterapii
Ćwiczenia podczas jazdy stępem:
oparcie rąk na udach,
uniesienie rąk w bok, w górę, klaśnięcie nad głową,
oparcie rąk na zadzie konia,
umieszczenie rąk pod pośladkami,
pozycja zrotowana – jedna ręka chwyta grzywę,
druga ogon konia,
siad bokiem lub tyłem do kierunku jazdy,
wykonanie i utrzymanie siadu klęcznego z podporem
i bez podporu,
wykonanie i utrzymanie klęku podpartego i prostego,
sięganie do różnych części ciała konia lub własnych.
Ćwiczenia rozwijające koordynację wzrokowo-
ruchową:
rzuty na odległość w różnych kierunkach,
rzuty do i celu umieszczonego na różnych
wysokościach,
rzuty do ruchomego celu
,
zabawa piłką z osobą towarzyszącą,
zabawa piłką samodzielna,
nakładanie i zdejmowanie kółek z kija,
toczenie piłki laską gimnastyczną.
Ćwiczenia rozwijające zwinność:
jazda w prawidłowym lub optymalnie
dopasowanym do możliwości dziecka dosiadzie,
po lini prostej,
jazda slalomem,
jazda ze zmianą kierunku na sygnał,
jazda po wyznaczonym torze (wymaga
zapamiętania trasy),
odwzorowanie zadanych kształtów na
ujeżdżalni,
przejazd nad ułożonymi na ziemi drągami,
przejazd nad ustawioną na różnych
wysokościach poprzeczką.
Ćwiczenia utrwalające schemat ciała i
orientację przestrzenną:
pokazywanie i nazywanie części ciała,
wykonanie poleceń dotyczących części ciała:
„połóż rękę na głowie”,
naśladowanie gestów bez słownego komentarza,
wykonywanie poleceń dotyczących stosunków
przestrzennych,
określenie zmieniającego się położenia
względem różnych przedmiotów.
Bibliografia:
„Fizjoterapia” – M. Weiss, A. Zembaty – PZWL –
Warszawa 1983
„Technika wykonywania ćwiczeń leczniczych” – A.
Rosławski, T Skolimowski – PZWL – Warszawa wyd
VII
„Właściwości i metodyka ćwiczeń fizycznych oraz
sport inwalidów” – J. Bahrynowska-Fic – PZWL –
Warszawa 1999
„Podstawy fizjoterapii” – Tom 2 – J. Nowotny –
KASPER – Kraków 2004
www.fizjoterapeutom.pl
