Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
alergii
alergii
na pokarmy
na pokarmy
Anna Stańczyk
Anna Stańczyk
-
-
Przyłuska
Przyłuska
Klinika Pediatrii, Kardiologii
Klinika Pediatrii, Kardiologii
Prewencyjnej
Prewencyjnej
i Immunologii
i Immunologii
Wieku Rozwojowego Uniwersytetu
Wieku Rozwojowego Uniwersytetu
Medycznego w Łodzi
Medycznego w Łodzi
Alergia na pokarmy
Alergia na pokarmy
niepożądana reakcja immunologiczna
niepożądana reakcja immunologiczna
wywołana spożyciem pokarmu, w
wywołana spożyciem pokarmu, w
której uczestniczą mechanizmy IgE-
której uczestniczą mechanizmy IgE-
zależne lub IgE-niezależne
zależne lub IgE-niezależne
Częstość alergii na pokarmy w
Częstość alergii na pokarmy w
populacjach europejskich:
populacjach europejskich:
dzieci
dzieci
5
5
-
-
8%
8%
dorośli
dorośli
1
1
-
-
2%
2%
(Eigenmann, Allergy 2003; Halmerbaue,r Pediatr Allergy
(Eigenmann, Allergy 2003; Halmerbaue,r Pediatr Allergy
Immunol 2002)
Immunol 2002)
Częstość alergii na pokarmy wśród
Częstość alergii na pokarmy wśród
niemowląt polskich = 4,5%
niemowląt polskich = 4,5%
( Kaczmarski, Nowa Pediatria 1999)
( Kaczmarski, Nowa Pediatria 1999)
Obraz kliniczny alergii na
Obraz kliniczny alergii na
pokarmy
pokarmy
może być:
może być:
różnorodny – monosymptomatyczny lub
różnorodny – monosymptomatyczny lub
wieloobjawowy
wieloobjawowy
zmienny – wraz z rozwojem osobniczym
zmienny – wraz z rozwojem osobniczym
różna manifestacja kliniczna
różna manifestacja kliniczna
zmiana obrazu klinicznego na
zmiana obrazu klinicznego na
przestrzeni lat
przestrzeni lat
Objawy alergii na pokarmy w
Objawy alergii na pokarmy w
zależności
zależności
od wieku dziecka
od wieku dziecka
( Molkhou, Food Allergies Present and future problems
( Molkhou, Food Allergies Present and future problems
2000)
2000)
Objawy alergii na pokarmy można
Objawy alergii na pokarmy można
pogrupować według:
pogrupować według:
•
wieku pacjenta
wieku pacjenta
•
narządu efektorowego
narządu efektorowego
•
mechanizmu reakcji immunologicznej
mechanizmu reakcji immunologicznej
Z praktycznego punktu widzenia
Z praktycznego punktu widzenia
najistotniejsza jest
najistotniejsza jest
manifestacja narządowa i jej koincydencja
manifestacja narządowa i jej koincydencja
z wiekiem dziecka
z wiekiem dziecka
Czas od spożycia pokarmu do
Czas od spożycia pokarmu do
wystąpienia objawów klinicznych
wystąpienia objawów klinicznych
(
(
Molkhou, Food Allergies Present and future
Molkhou, Food Allergies Present and future
problems 2000)
problems 2000)
1
24
72
Time (hours)
Lip swelling
Vomiting
Rhinorrhoea
Urticaria
Diarrhoea
Eczem
a
Asthma
Headache,
irritability,
malaise
Objawy ze strony przewodu pokarmowego
Objawy ze strony przewodu pokarmowego
są
są
w
w
alergii na pokarmy
alergii na pokarmy
pierwszymi
pierwszymi
ale nie najczęstszymi ( 30-40%)
ale nie najczęstszymi ( 30-40%)
•
ulewania
ulewania
•
wymioty
wymioty
•
biegunki
biegunki
•
kolki jelitowe
kolki jelitowe
•
zaparcia
zaparcia
•
bóle brzucha
bóle brzucha
•
krwawienia z przewodu pokarmowego
krwawienia z przewodu pokarmowego
•
zaburzenia przyrostu masy ciała
zaburzenia przyrostu masy ciała
•
utrata łaknienia
utrata łaknienia
•
obrzęk i świąd jamy ustnej i warg
obrzęk i świąd jamy ustnej i warg
•
owrzodzenia śluzówek jamy ustnej
owrzodzenia śluzówek jamy ustnej
•
nadżerki w okolicy odbytu
nadżerki w okolicy odbytu
Objawy te są wyrazem zapalenia
Objawy te są wyrazem zapalenia
toczącego
toczącego
się na różnych piętrach przewodu
się na różnych piętrach przewodu
pokarmowego i o różnej
pokarmowego i o różnej
intensywności
intensywności
•
zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy
zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy
•
zapalenie jelita grubego i odbytnicy
zapalenie jelita grubego i odbytnicy
•
ent
ent
e
e
ropatia
ropatia
•
eozynofilowe zapaleni
eozynofilowe zapaleni
e
e
przełyku
przełyku
•
eozynofilowe zapaleni
eozynofilowe zapaleni
e
e
żołądka i jelit
żołądka i jelit
•
zespół jelita drażliwego
zespół jelita drażliwego
•
zespół alergii jamy ustnej
zespół alergii jamy ustnej
Objawy skórne to najczęstsza
obecnie
manifestacja alergii na pokarmy
( 50-60%)
•
pokrzywka
•
obrzęk naczynioruchowy
•
rumień skórny
•
atopowe zapalenie skóry
•
pokrzywka kontaktowa
•
kontaktowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry
Atopowe zapalenie skóry
przewlekła zapalna choroba skóry o złożony
przewlekła zapalna choroba skóry o złożony
m
m
patomechani
patomechani
ź
ź
mie
mie
c
c
zęsto rozpoznawana w populacji
zęsto rozpoznawana w populacji
dziecięcej ( 20-40%)
dziecięcej ( 20-40%)
( Schmid, Allergy 2001)
( Schmid, Allergy 2001)
d
d
iagnozowana w oparciu o kryteria:
iagnozowana w oparciu o kryteria:
Hanifina Rajki
Hanifina Rajki
-
-
( 3 podstawowe
( 3 podstawowe
i 3
i 3
mniejsze)
mniejsze)
Zjednoczonego Królestwa
Zjednoczonego Królestwa
-
-
(4 podstawowe i 2
(4 podstawowe i 2
mniejsze
mniejsze
–
–
suchość skóry i
suchość skóry i
wczesny
wczesny
początek)
początek)
Według Hanifina – nie ma atopowego zaplenia
Według Hanifina – nie ma atopowego zaplenia
skóry
skóry
bez świądu skóry
bez świądu skóry
Jedynie 30% dzieci z atopowym zapaleniem
Jedynie 30% dzieci z atopowym zapaleniem
skóry ma alergię na pokarmy
skóry ma alergię na pokarmy
Alergia na pokarmy nasila objawy atopowego
Alergia na pokarmy nasila objawy atopowego
zapalenia skóry, w tym świąd
zapalenia skóry, w tym świąd
u
u
, ale nie jest
, ale nie jest
przyczyną przewlekłego wyprysku i suchości
przyczyną przewlekłego wyprysku i suchości
Od października 2005 r tworzona jest
polska
kohorta urodzeniowa do oceny częstości
występowania alergii pokarmowej
Jest ona częścią europejskiego
programu:
EuroPrevall – The prevalece, cost and
basis
of food allergy across Europe
Każda z nich docelowo - 1 500
noworodków
Badanie obejmie łącznie
12 000
dzieci
Kohorty takie powstają w 8
krajach
Niemcy
Island
ia
Litw
a
Polska
Hiszpan
ia
Holand
ia
Grecj
a
Wlk.Bryt
.
Objawy ze strony układu oddechowego
Objawy ze strony układu oddechowego
•
n
n
ieżyt nosa i spojówek
ieżyt nosa i spojówek
•
a
a
stma ( kaszel, duszność, świsty)
stma ( kaszel, duszność, świsty)
–
–
częstość 2,8
częstość 2,8
%
%
populacji ogólnej
populacji ogólnej
17 % pacjentów z atopią
17 % pacjentów z atopią
( Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)
( Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)
•
s
s
tridor krtaniowy
tridor krtaniowy
•
z
z
espół Heinera
espół Heinera
( nacieki płucne, hemosyderoza,
( nacieki płucne, hemosyderoza,
ni
ni
e
e
dokrwistość z niedoboru Fe)
dokrwistość z niedoboru Fe)
Objawy uogólnione
Objawy uogólnione
Anafilaksja
Anafilaksja
- alergia na pokarmy jest przyczyną
- alergia na pokarmy jest przyczyną
1/3 leczonych szpitalnie anafilaksji
1/3 leczonych szpitalnie anafilaksji
(Mullins, Clin Exp Allergy 2003)
(Mullins, Clin Exp Allergy 2003)
•
świąd jamy ustnej i gardła
świąd jamy ustnej i gardła
•
świąd skóry, pokrzywka, obrzęk
świąd skóry, pokrzywka, obrzęk
naczynioruchowy
naczynioruchowy
•
nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka
nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka
•
chrypa, kaszel, świsty
chrypa, kaszel, świsty
•
spadek ciśnienia, zapaść naczyniowa, utrata
spadek ciśnienia, zapaść naczyniowa, utrata
przytomności
przytomności
Anafilaksja związana z wysiłkiem
Anafilaksja związana z wysiłkiem
fizycznym
fizycznym
selery, skporupiaki,
selery, skporupiaki,
pszenica
pszenica
Anafilaksja związana z zakończeniem
Anafilaksja związana z zakończeniem
karmienia naturalnego
karmienia naturalnego
•
m
m
ożliwość uczulenia na białka mleka krowiego
ożliwość uczulenia na białka mleka krowiego
drogą pokarmu kobiecego
drogą pokarmu kobiecego
•
podczas sporadycznego karmienia mieszanką
podczas sporadycznego karmienia mieszanką
w oddziale noworodkowy
w oddziale noworodkowy
m
m
(Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)
(Molkhou, Food Allergies Present and future problems 2000)
Inne objawy
Inne objawy
•
zespół hiperkinetyczny
zespół hiperkinetyczny
•
zaburzenia snu
zaburzenia snu
•
migreny
migreny
•
zespół nerczycowy
zespół nerczycowy
•
zapalenia stawów
zapalenia stawów
•
wysiękowe zapalenie ucha
wysiękowe zapalenie ucha
środkowego
środkowego
•
zapalenie spojówek
zapalenie spojówek
•
niedokrwistość
niedokrwistość
Historia naturalna alergii na pokarmy
Historia naturalna alergii na pokarmy
Często rozpoczyna się w wieku niemowlęcym
Często rozpoczyna się w wieku niemowlęcym
U większości dzieci manifestuje się
U większości dzieci manifestuje się
wielonarządowymi
wielonarządowymi
o
o
bjawami
bjawami
Za wielonarzadową manifestację najczęściej
Za wielonarzadową manifestację najczęściej
odpowiedzialne są mleko, jajko kurze i orzeszki
odpowiedzialne są mleko, jajko kurze i orzeszki
ziemne
ziemne
Wczesne wystąpienie objawów alergii na pokarmy
Wczesne wystąpienie objawów alergii na pokarmy
i
i
wielonarzadowa manifestacja
wielonarzadowa manifestacja
koresponduje z dłużej
koresponduje z dłużej
utrzymującymi się objawami
utrzymującymi się objawami
Obecność astmy wśród objawów alergii
Obecność astmy wśród objawów alergii
na pokarmy zwiększa ryzyko rozwoju
na pokarmy zwiększa ryzyko rozwoju
reakcji anafilaktycznych
reakcji anafilaktycznych
Alergia na pokarmy ma często
Alergia na pokarmy ma często
charakter poliwalentny
charakter poliwalentny
U
U
większości dzieci wraz z dorastaniem
większości dzieci wraz z dorastaniem
dochodzi do rozwoju tolerancji
dochodzi do rozwoju tolerancji
pokarmowej
pokarmowej
Do rozwoju tolerancji dochodzi w alergii na
Do rozwoju tolerancji dochodzi w alergii na
mleko,
mleko,
jajka,
jajka,
s
s
oję
oję
Alergia na orzechy, ryby, skorupiaki jest zwykle
Alergia na orzechy, ryby, skorupiaki jest zwykle
trwała
trwała
Obraz alergii na pokarmy na przestrzeni ostatnich
Obraz alergii na pokarmy na przestrzeni ostatnich
10-15 lat uległ zmianie
10-15 lat uległ zmianie
•
Zaburzenia rozwoju somatycznego są
Zaburzenia rozwoju somatycznego są
rzadkością
rzadkością
•
Zwiększeniu ulega częstość objawów skórnych
Zwiększeniu ulega częstość objawów skórnych
Oceniając dziecko z prawdopodobną
Oceniając dziecko z prawdopodobną
alergia na pokarmy pamiętajmy o
alergia na pokarmy pamiętajmy o
:
:
Niealergicznych nietolerancjach
Niealergicznych nietolerancjach
pokarmowych
pokarmowych
Alergenach ukrytych np. orzeszki ziemne
Alergenach ukrytych np. orzeszki ziemne
,
,
selery
selery
Wpływie procesów przetwarzania żywności na
Wpływie procesów przetwarzania żywności na
jej
jej
alergenowość (neoalegeny)
alergenowość (neoalegeny)
Dziękuję Państwu za
Dziękuję Państwu za
uwagę
uwagę