Podstawy 
prawoznawstwa

Tworzenie prawa

dr Karol 

Dąbrowski

karoldabrowski@o2.pl

 

 

Tworzenie prawa

proces dokonywany
w ramach instytucji 
państwowych, według 
określonej prawem 
procedur 

 

 

Źródła prawa

* w znaczeniu formalnym
* w znaczeniu materialnym
* instytucjonalnym
* fakty prawotwórcze
* źródła poznania prawa 

 

 

Stanowienie prawa

proces świadomego, 
celowego, jednostronnego, 
tworzenia norm 
abstrakcyjnych
i generalnych przez 
uprawniony podmiot władzy 
państwowej 

 

 

Sformalizowanie procesu 
stanowienia prawa

* przez organy władzy publicznej
* w ramach procedur decyzyjnych
* nadawanie formy aktom prawnym
* podawanie do publicznej wiadomości 
(ogłaszanie, promulgacja)

 

 

promulgacja = podpisanie + 
ogłoszenie

źródło: Wikimedia Commons, autor: Przepla, wersja 20:15, 9 kwi 2010.

 

 

prospektywność
a retroaktywność

konstytutywność
a deklaratoryjność

 

 

Ustawodawca czyli kto?

źródło: Wikimedia Commons, autor: Kpalion, wersja 18:03, 15 cze 2007.

 

 

Umowa jako źródło prawa

* prawa międzynarodowego 
(prawo traktatowe)
* prawa prywatnego 
(cywilnego)

+ układy zbiorowe pracy oraz umowy
z kościołami i związkami wyznaniowymi

 

 

Konsensualne tworzenie 
prawa

* konsensus, zgoda, akceptacja
* konsultacje, referenda, sondaże
* negocjacje

* dyskurs

* przestrzeganie i legitymacja

 

 

Teoria dyskursu

* komunikacja społeczna
* dialog społeczny
* demokratyzm i równość stron
* tworzenie norm w procesie 
swobodnej dyskusji
* porozumienie (zgoda, konsens)
* w zależności od kontekstu 
społecznego i na podstawie więzi

 

 

Jürgen 
Habermas

(ur. 1929) - niemiecki filozof, 
socjolog i publicysta, autor 
"Filozoficznego dyskursu 
nowoczesności" (1988, wyd. 
pol. 2000).

Rządy powinny odważyć się na demokrację.

źródło: Wikimedia Commons, autor: Ojs, 01:04, 13 lut 2008.

 

 

Prawo zwyczajowe

zwyczaj = trwałe 
praktykowanie 
określonego wzoru 
zachowania w grupie

zwyczaj prawny = stabilny 
sposób stosowania prawa

 

 

Prawo zwyczajowe c.d.

* powszechna akceptacja
* konkretyzacja
* sankcjonowanie przez 
władze publiczne

 

 

przekonanie
o długotrwałości 
i niezbędności 
posługiwania się 
na przyszłość

Prawo zwyczajowe c.d.

 

 

Sąd a prawo zwyczajowe

deklaratywność
czy konstytutywność?

 

 

Sądowe tworzenie 
prawa

precedens = orzeczenie 
rozstrzygające o faktach, 
o których nikt wcześniej 
nie orzekał lub nie orzekał 
w określony sposób

 

 

* związanie precedensem
* przełamanie precedensu
* odróżnienie
* ratio decidendi ("zasada 
rozstrzygnięcia")
* common law
* rola sądów wyższych, 
konstytucyjnych, 
międzynarodowych, ETS

problemy sądowego 
tworzenia prawa

 

 

Recepcja prawa 
obcego

źródło: Wikimedia Commons, autor: David.Monniaux, 18:37, 25 October 2005.

 

 

Art. 4. Sędzia odmawiający 
wyrokowania pod pozorem, że prawo 
milczy, ciemne jest albo niepełne, 
może być pociągnięty do 
odpowiedzialności jako winny 
odmówienia sprawiedliwości.

Kodeks Napoleona (1804)

W prezentacji wykorzystano ikonki Nuvola icons ze zbiorów Wikimedia Commons.