Wykład X

Proces podejmowania decyzji

Decyzja to celowy, nielosowy wybór jednego z co najmniej

dwóch rozwiązań.

Racjonalność metodologiczna- to wybór dokonany na podstawie dostępnych

decydentowi informacji i zgodnie z „ regułami sztuki „ w danej dziedzinie życia

Decyzja może być uznana za racjonalną metodologicznie, jeśli została

podjęta w dobrej wierze, zgodnie z zasadami, przy wykorzystywaniu

dostępnych informacji, nawet gdy skutek decyzji nie jest oceniany

jako pozytywny.

Racjonalność rzeczowa- to wybór takiego wariantu, którego realizacja

doprowadziła do osiągnięcia ustalonego celu działania.

Rodzaje decyzji

Elementy
charakterystyk
i

Rodzaj decyzji

strategiczne

taktyczne

operacyjne

1. Rodzaj
problemu

Kierunki rozwoju
działalności
instytucji

Zapewnienie
warunków do
sprawnej realizacji
celów instytucji

Optymalizacja
wykorzystania
zasobów instytucji

2. Istota
problemu

Alokacja ogółu
zasobów w
zależności od
możliwości
określonych przez
otoczenie

Pozyskiwanie,
organizacja i
rozwój zasobów

Zastosowanie
zasobów; nadzór i
kontrola

3.
Najważniejsze
cele

Cele i zadania,
strategia
dywersyfikacji;
strategie w
zakresie finansów i
administracji;
metody rozwoju

Organizacja i
struktura
informacji,
odpowiedzialność;
pozyskiwanie
zasobów i ich
rozwój; środki
pieniężne;
narzędzia i
przedmioty pracy,
ludzie

Cele i zadania
operatywne;
organizacja
zaopatrzenia
produkcji i zbytu;
kontrola procesów

4. Ogólna
charakterystyk
a decyzji

Decyzje
scentralizowane;
niepowtarzalne;
jednostkowe;
podejmowane od
czasu do czasu

Rozwiązujące
konflikty między
strategią i
wykonawstwem;
rozwiązujące
konflikty między
celami
indywidualnymi i
celami instytucji

Decyzje
zdecentralizowane
; decyzje
powtarzalne; duża
liczba;
zróżnicowane,
podejmowane
często

Źródło: Teoria organizacji (…), s. 359.

Etapy w cyklu decyzyjnym

Faza

P. Drucker

J. Diebold

J. O’ Shaughnessy

Fa

za

p

re

p

a

ra

cji

Zaliczenie

problemu do

określonej

klasy

zagadnień

Rozpoznanie

problemu

decyzyjnego

Wytyczenie celów, jakie

należy osiągnąć

Sformułowanie

problemu

Analiza

problemu

Wykrycie różnych

alternatyw

Określenie

warunków,

które muszą

być spełnione

( warunków

brzegowych )

Określenie

możliwych

wariantów

Określenie skutków wyboru

określonej drogi

postępowania ze względu

na wynik

Analiza

wielowariantow

a

Ocena możliwych wyników

ze względu na cel

Fa

za

w

y

b

o

ru

Podjęcie

decyzji

Wybór wariantu

Podjęcie decyzji

Określenie

działań

związanych z

danym

wariantem

Fa

za

k

o

n

tr

o

li

Realizacja

wariantu

Kontrola

realizacji

Czynniki wpływające na racjonalność decyzji

Według J. Rokity

Według J. Kozieleckiego

Według D. Katza R. Kahna

System Informacyjny

Środowisko zewnętrzne
• Układ hierarchiczny
• Przepisy prawne
• Centralizacja
• Struktura władzy

Determinanty sprawności

decyzji
• Zajmowania pozycja

społeczna
• Identyfikacja z

zewnętrznymi grupami
odniesienia
• Projekcja postaw i wartości
• Myślenie dychotomiczne
• Uproszczone spostrzeganie
zjawisk

Procesy w otoczeniu

Osobowość decydenta
• Motywacja sukcesu
• Motywacja unikania

niepowodzeń
• Potrzeba dominacji
• Zdolności intelektualne

Determinanty osobowościowe
• Emocjonalność-

obiektywność
• Orientacja na działanie-

kontemplacja
• Ryzyko- stopień

bezpieczeństwa

Struktura procesu
podejmowania decyzji i jej

kontekst

1. Cechy osobowości i
kwalifikacje decydentów
2. System motywacji
3. Rozwiązania

organizacyjne
• Podział kompetencji
• Centralizacja
• Kryteria oceny

Grupa społeczna w jakiej

działa decydent ( środowisko

)

Inne
• Charakterystyka problemu

decyzyjnego
• Kontekst organizacyjny
• Ograniczenia poznania

ludzkiego

WADY I ZALETY GRUPY W PODEJMOWANIU DECYZJI

Wady grupowego podejścia:

• Nadmierny konformizm
• Osiągnięcie konsensusu jest ważniejsze od dojścia do rozwiązania
optymalnego
• Jednostka dominująca może zniweczyć wysiłki grupy
• Zwykle potrzeba więcej czasu na podjęcie decyzji

Zalety grupowego podejścia:

• Większa i różnorodna wiedza
• Większy obiektywizm i wiele perspektyw analizy problemu
• Akceptacja decyzji przez większą ilość osób
• Lepsze zrozumienie problemu

Zależność między ilością informacji a typem zachowań decydentów

Ilość informacji

Typ
decyzji

unikanie decyzji

Decyzje bojaźliwe

Decyzje wysoce
przemyślane

Decyzje rozważane

Decyzje ryzykowne

Decyzje intuicyjne

Decyzje naiwne

R

P

Informacyjny system zarządzania posiada pięć głównych

struktur informacyjnych

1. Struktura informacyjna- kogo, dlaczego, o czym i jak często

informować?

2. Struktura przestrzenna- gdzie zlokalizowane są informacje

źródłowe, gdzie zlokalizowani są użytkownicy systemu, jakimi
drogami przesyłać informacje z miejsc lokalizacji informacji na
miejsca lokalizacji użytkowników?

3. Struktura technologiczna- według jakich metod i technik należy

pozyskiwać, przetwarzać, aktualizować, wykorzystywać i przesyłać
informacje?

4. Struktura techniczna- jakie urządzenia będą przydatne do obsługi

struktury technologicznej?

5. Strukturę organizacyjną- określającą związki strumieni informacji z

powiązaniami hierarchicznymi i strukturą formalną

Udział różnego typu informacji na poziomach zarządzania

Poziom

zarządzania

Udział informacji

Historyczne

Bieżące

Prospektywn

e

Strategiczny

Mały

Średni

Duży

Taktyczny

Średni

Średni

Średni

Operacyjny

Duży

Średni

Mały

Hierarchiczna struktura informacji w procesie zarządzania

instytucją

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: G. B. Davis, Management Information Systems…, jw.., s. 4 i 202..

Informacje

dla planowania

strategicznego

i podejmowania decyzji

Informacje dla planowania taktycznego

i podejmowania decyzji

Informacje dla planowania operacyjnego,

podejmowania decyzji i kontroli

Informacje dla realizacji procesów wykonawczych

D

EC

YZ

JE

pro

gra

m

ow

an

e

nie

p

ro

gra

m

ow

an

e

IN

FO

RM

AC

JE

Ba

rd

zi

ej

s

zc

ze

gó

ło

w

e

M

ni

ej

sz

cz

eg

ół

ow

e

W

yż

sz

y

po

zi

om

za

rz

ąd

za

ni

a

N

iż

sz

y

po

zi

om

za

rz

ąd

za

ni

a

i

w

yk

on

aw

cz

y

Macierz informacyjna relacji między działaniami a funkcjami w

systemie zarządzania

Źródło: G. B. Davis, Management Information Systems…, jw.., s. 18.

Podstawowe dane dla systemu zarządzania

FUNKCJE

Procesy
wykonawcze

Kontrola
operacyjna

Kontrola
kierownicza

Planowanie
strategiczne

DZIAŁANIA

M

a

rk

e

ti

n

g

Pr

o

d

u

kc

ja

O

rg

a

n

iz

a

cj

a

K

a

d

ry

Fi

n

a

n

se

i

ra

ch

u

n

ko

w

o

ś

ć

Pr

o

ce

sy

in

fo

rm

a

cy

jn

e

N

a

cz

e

ln

e

ki

e

ro

w

n

ic

tw

o