Zagadnienia prawne

podatku

Konstrukcja prawna podatku

Zgodnie z Ordynacją podatkową -

podatkiem

jest

publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz

bezzwrotne

świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa,
województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy
podatkowej. (art. 6).
Definicja ta wskazuje szereg cech podatku lecz nie
determinują elementów jako konstrukcji, które powinny być
ujęte w normie prawnej.

Jest to konstrukcja prosta zawierająca dwa elementy:
podmiot (podatnika) i kwotę podatku.

Czynniki prawne;

• przejrzystość poszczególnych aktów prawnych,

które składają się na system podatkowy danego

państwa i ich wewnętrzną zwartość

• logiczną konstrukcję rokującą urzeczywistnienie

zamierzonego celu

Czynniki ekonomiczne:

• wybór właściwych źródeł podatkowych

• wybór właściwego momentu (fazy procesu

ekonomicznego) przejęcia podatku

• właściwe ustalenie podmiotu gospodarczego,

który ma być objęty obowiązkiem podatkowym

• ustalenie właściwej wysokości przejmowanych

podatków

Współczesne podatki charakteryzują się bardziej

złożona

konstrukcją. Podatek składa się z:
• Podmiotu,
• Przedmiotu,
• Podstawy opodatkowania,
• Stawki,
• Inne jak: ulgi i zwolnienia

Elementy te zawarte są w normie podatkowej o

charakterze

materialnym.

W przepisach Ordynacji podatkowej zawarto definicje

m.in.

obowiązku i zobowiązania podatkowego, podatku oraz

podatnika, płatnika, inkasenta. I tak:

• obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw

podatkowych nieskonkretyzowana powinność poniesienia

przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z

zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach,

• zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z

obowiązku

podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na

rzecz

Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy

podatku

w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w

przepisach prawa podatkowego,

• podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne,

przymusowe

oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu

Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z

ustawy podatkowej,

• podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna

lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości

prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych

obowiązkowi podatkowemu,

• płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna

lub

jednostka organizacyjna niemająca osobowości

prawnej,

obowiązana na podstawie przepisów prawa

podatkowego

do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i

wpłacenia

go we właściwym terminie organowi podatkowemu,

• inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna

lub

jednostka organizacyjna niemająca osobowości

prawnej,

obowiązana do pobrania od podatnika podatku i

wpłacenia

go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Art. 59.

§ 1. Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w

części wskutek:

1) zapłaty;
2) pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;
3) potrącenia;
4) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;
5) zaniechania poboru;
6) przeniesienia własności rzeczy lub praw

majątkowych;

7) przejęcia własności nieruchomości lub prawa

majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;

8) umorzenia zaległości;
9) przedawnienia;
10) zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art.

14m.

§ 2. Zobowiązanie płatnika lub inkasenta wygasa w

całości lub w części wskutek:

1) wpłaty;
2) zaliczenia nadpłaty lub zaliczenia zwrotu podatku;
3) umorzenia, w przypadkach przewidzianych w art.

67d § 3;

4) przejęcia własności nieruchomości lub przejęcia

prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;

5) przedawnienia;
6) zwolnienia z obowiązku zapłaty na podstawie art.

14m.

Przepis art. 60 ordynacji podatkowej otrzymał od
24 października 2011 r. nowe brzmienie, zgodnie z którym:

Za termin dokonania zapłaty podatku (chodzi tu też o opłaty i
niepodatkowe należności budżetowe) uważa się:
1) przy zapłacie gotówką – dzień wpłacenia kwoty podatku w:
- kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku,
- w placówce pocztowej,
- w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej,
- w biurze usług płatniczych lub
- w instytucji płatniczej
albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta;
2) w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku
bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej
kasie oszczędnościowo-kredytowej lub rachunku płatniczego
podatnika w instytucji płatniczej na podstawie polecenia
przelewu. (art. 60 § 1).

W przypadku polecenia przelewu z rachunku bankowego
podatnika w banku lub instytucji kredytowej lub rachunku
płatniczego podatnika w unijnej instytucji płatniczej w
rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175), niemających
siedziby lub oddziału na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
za termin zapłaty podatku uważa się dzień obciążenia
tego rachunku, jeżeli wpłacana kwota zostanie uznana na
rachunku bankowym organu podatkowego w terminie
wskazanym w art. 54 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
usługach płatniczych.

W razie przekroczenia tego terminu za termin zapłaty uważa
się dzień uznania kwoty na rachunku bankowym organu
podatkowego. (art. 60 § 1a ordynacji podatkowej).

Podstawa opodatkowania

– wielkość, która stanowi

podstawę do obliczania wymiaru podatku zgodnie z

określoną

formułą obliczenia podatku. Podstawa opodatkowania może
mieć wymiar wartościowy wyrażony w pieniądzu lub też w
innej jednostce miary np. m², cm³, litrach, sztukach,

hektarach,

kwintalach.

W przypadku podatku dochodowego podstawę
opodatkowania stanowi

dochód

pomniejszony o

dopuszczalne

prawem odliczenia i pomniejszenia (np. o stratę z lat
ubiegłych), a w przypadku podatku VAT podstawą
opodatkowania jest

obrót

, czyli kwota należna z tytułu

sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku od
towarów i usług – mówiąc popularnie, jest to wartość netto
towaru lub usługi.

Stawka podatkowa, stopa opodatkowania,

kwotowe lub

procentowe wyrażenie wysokości podatku w

odniesieniu do

Określonej podstawy opodatkowania. Stawka

podatkowa może

mieć charakter

stały

(proporcjonalny) względnie

zmienny

(

progresywny, degresywny lub regresywny

), co

uzależnia jej

wielkość od poziomu podstawy opodatkowania.

Stawka podatkowa

, może ona być:

kwotowa,

to ilość jednostek pieniężnych, jaką należy zapłacić od danej

podstawy opodatkowania;

procentowa

, wyraża ona relacje pomiędzy wysokością podatku a

wielkością podstawy opodatkowania. Stawki te przybierają formę:
stawki stałej, oznacza ona, że jedna i ta sama stawka znajduje
zastosowanie do określenia wysokości podatku, niezależnie od tego

jaka

jest wielkość podstawy opodatkowania.
 

Skala podatkowa,

jest to zbiór uporządkowanych (rosnąco lub

malejąco)

stawek procentowych znajdujących zastosowanie do podstawy
opodatkowania.
Podstawowe typy skali:

progresywna

, ujęta jako skala progresji globalnej bądź jako skala

progresji szczeblowej;

regresywna.

 
W ustawodawstwie podatkowym mogą być stosowane następujące

rodzaje

stawek podatkowych:  

Stawki proporcjonalne

, zachowują one stały stosunek do podstawy

opodatkowania; przy zachowaniu tego samego stosunku między podstawą a
stawką, kwota podatku zmienia się wraz ze zmianami podstawy; rośnie wraz ze
wzrostem podstawy i maleje wraz ze zmniejszeniem się podstawy;
Najczęściej stawki te znajdują zastosowanie przy opodatkowaniu konsumpcji
(dochód wydatkowany) oraz w podatkach typu przychodowego.

Stawki progresywne

, stawka podatku rośnie wraz ze wzrostem podstawy

opodatkowania; tempo wzrostu stawki jest szybsze od tempa wzrostu podstawy
opodatkowania; do progresji odnoszą się rozwiązania, dzięki którym można
wyodrębnić:
 

progresja przyspieszona

, stawka podatkowa zwiększa się wraz ze wzrostem

podstawy opodatkowania;

progresja liniowa

, stawka podatkowa w stosunku do zwiększającej się

podstawy

opodatkowania pozostaje stała;

progresja opóźniona

, stawka podatkowa w stosunku do zwiększającej się

podstawy opodatkowania zmniejsza się.

 

Stawki progresywne ujmowane są jako:

progresja globalna

, oznacza, że do całej podstawy opodatkowania

stosuje się jedną stawkę,

progresja szczeblowana,

podstawę opodatkowania dzieli się na

części i do każdej z tych części stosuje się osobną stawkę
podatkową; stawki te stosowane są w podatkach dochodowych i
majątkowych.

 

Stawki regresywne

, istota ich polega na tym, że stawka podatku

zmniejsza się wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania.

 

Stawki degresywne

, cechą charakterystyczną jest to, że w miarę

zmniejszania się podstawy opodatkowania maleje stawka
podatkowa; jest to odwrócona progresja, którą rozpatruje się „z dołu
do góry” a degresję „z góry na dół”; rozpoczyna się ona od
najwyższej stawki podatkowej, która wraz ze spadkiem podstawy
opodatkowania, odpowiednio zmniejsza się; stawki te znajdują
zastosowanie w praktyce prawodawczej.

Konstrukcja prawna podatku VAT

Zakres przedmiotowy i miejsce świadczenia czynności

Zakres przedmiotowy i miejsce świadczenia czynności

(art.5)

• a) odpłatna dostawa towarów i świadczenie usług w kraju,

• b) eksport towarów,

• c) import towarów,

• d) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem w

kraju,

• e) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Zakres podmiotowy

Zakres podmiotowy. Podatnikami podatku są:

• osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości

prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie

działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na

cel lub rezultat takiej działalności. (art.15)

• również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające

osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, niebędące podatnikami,

o których mowa w art. 15, jeżeli dokonują wewnątrzwspólnotowej

dostawy nowych środków transportu, w przypadku gdy

okoliczności nie wskazują na zamiar wykonywania tej czynności w

sposób częstotliwy. (art.16)

• Nie są podatnikami organy i urzędy administracji publicznej (z

wyłączeniem czynności na podstawie umów cywilnoprawnych)

Konstrukcja prawna podatku VAT

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy

(art.19)

• Powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania

usługi

Podstawa opodatkowania

Podstawa opodatkowania

(art.29)

• Jest nią obrót, jako kwota należna z tytułu

sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego
podatku. Obrotem jest także otrzymana dotacja,
subwencja i inna dopłata

Stawka podatku

Stawka podatku

• Wynosi 23 % a dla niektórych towarów i usług – 8%.

Ustanowiona jest również stawka 5%.

Podatek akcyzowy - konstrukcja

Podatnikami są:

osoby prawne, osoby fizyczne samodzielnie

wykonujące działalność gospodarczą, bez względu na cel i

rezultaty takiej działalności, jednostki organizacyjne nie mające

osobowości prawnej oraz podmioty:

• -nabywające lub posiadające wyroby akcyzowe, jeżeli od tych

wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości,

• -u których powstają nadmierne ubytki lub niedobory wyrobów

akcyzowych zharmonizowanych,

• -będące zleceniobiorcami usług polegających na wytwarzaniu

wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło

Płatnikami

są

: organy egzekucyjne a także komornicy sądowi o

ile sprzedaż wyrobów dokonywana jest w drodze egzekucji

Obowiązek podatkowy

Powstaje z dniem wykonania czynności podlegających akcyzie i

jest wielowątkowy

Stawki podatku i podstawa opodatkowania

są wyrażane w:

- procencie podstawy opodatkowania,

- kwocie na jednostkę wyrobu,

- procencie maksymalnej ceny detalicznej

Podatek od gier

Podatnikiem podatku od gier

jest osoba fizyczna, osoba

prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości
prawnej, która prowadzi działalność w za-kresie gier
hazardowych na podstawie udzielonej koncesji lub
zezwolenia, podmioty urządzające gry objęte monopolem
państwa oraz uczestnicy turnieju gry pokera. (art.71)

Przedmiotem opodatkowania podatkiem od gier

jest:

1) urządzanie gier hazardowych, z wyłączeniem loterii
promocyjnych i pokera rozgrywanego w formie turnieju gry
pokera;
2) udział w pokerze rozgrywanym w formie turnieju gry

pokera.

Obowiązek podatkowy w podatku od gier

powstaje z dniem

rozpoczęcia wykonywania działalności. W pokerze
rozgrywanym w formie turnieju gry pokera obowiązek
podatkowy powstaje z chwilą przystąpienia do turnieju.

Podatek od gier

Podatek od gier stanowi dochód budżetu państwa

. (art.72)

Podstawę opodatkowania podatkiem od gier

stanowi: (art.73)

1) w loterii pieniężnej, loterii fantowej i grze telebingo – suma

wpływów uzyskanych ze sprzedaży losów lub innych

dowodów udziału w grze;

2) w loterii audioteksowej – przychód organizatora loterii

audioteksowej uzykanych z tej loterii;

3) w grze liczbowej – suma wpłaconych stawek;

4) w zakładach wzajemnych - suma wpłaconych stawek;

5) w grze bingo pieniężne – wartość nominalna kartonów do

gry zakupionych przez podmiot urządzający grę;

6) w grze bingo fantowe – wartość nominalna kartonów

użytych do gry;

7) w grze cylindrycznej, grze w kości i grze w karty, z

wyjątkiem pokera rozgrywanego w formie turnieju gry

pokera – kwota stanowiąca różnicę między sumą wpłat

gotówkowych z tytułu wymiany żetonów w kasie i na stole

gry a sumą wypłaconych z kasy kwot za zwrócone żetony;

8) w pokerze rozgrywanym w formie turnieju gry

pokera – kwota wygranej pomniejszona o kwotę

wpisowego za udział w turnieju;

9) w grze na automacie – kwota stanowiąca różnicę

między kwotą uzyskaną z wymiany żetonów do gry

lub wpłaconą do kasy i zakredytowaną w pamięci

automatu lub wpłaconą do automatu a sumą

wygranych uzyskanych przez uczestników gier.

Stawka podatku od gier wynosi dla: (art.74)

1) loterii fantowej i gry bingo fantowe – 10%;

2) loterii pieniężnej – 15%;

3) gry liczbowej - 20%;

4) gry bingo pieniężne, gry telebingo, loterii audioteksowej i

pokera rozgrywanego w formie turnieju gry pokera – 25%;

5) gry na automacie, gry cylindrycznej, gry w kości, gry w karty, z

wyłączeniem pokera rozgrywanego w formie turnieju gry

pokera - 50%;

6) zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt

na podstawie zezwoleń udzielanych wyłącznie na ich

urządzanie - 2,5%;

7) zakładów wzajemnych innych niż wymienione w pkt 6 - 12%.

Art. 80.

W grach objętych monopolem państwa ustanawia się dopłaty w

wysokości:

1) 25% stawki, ceny losu lub innego dowodu udziału w grze – w

grach liczbowych;

2) 10% stawki, ceny losu lub innego dowodu udziału w grze – w

loteriach pieniężnych i grze telebingo.

Od jednorazowych wygranych powyżej 2.280 zł pobierany jest
podatek dochodowy w wysokości 10% wygranej kwoty. Jest
on potrącany automatycznie przy wypłacie wygranej w
oddziale Totalizatora Sportowego.

Podstawa prawna : Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz.U. Nr 14 z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późniejszymi zmianami, art. 21 ust 1 pkt
6a).
Podstawa prawna : Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz.U. Nr 14 z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późniejszymi zmianami, art. 30 ust 1 pkt
2).

Wygrane pieniężne wysokiego stopnia oraz wygrane
pieniężne pozostałych stopni, w których łączna suma wypłat
dokonywanych na podstawie jednego kuponu przekracza
kwotę 2 000 zł., wypłacane są w Oddziałach TS, w okresie 60
dni, począwszy od dnia następującego po dniu losowania.