Colitis ulcerosa, a
Colitis ulcerosa, a
choroba Leśniowskiego-
choroba Leśniowskiego-
Crohna-etiologia,
Crohna-etiologia,
różnicowanie
różnicowanie
Karolina Kozak grupa 4
Karolina Kozak grupa 4
Colitis ulcerosa, a
Colitis ulcerosa, a
choroba Leśniowskiego-
choroba Leśniowskiego-
Crohna-etiologia,
Crohna-etiologia,
różnicowanie
różnicowanie
Karolina Kozak grupa 4
Karolina Kozak grupa 4
PRZEWLEKŁE
PRZEWLEKŁE
CHOROBY ZAPALNE
CHOROBY ZAPALNE
JELIT
JELIT
Wrzodziejące
Wrzodziejące
zapalenie jelita
zapalenie jelita
grubego (WZJG)
grubego (WZJG)
(Colitis ulcerosa)
(Colitis ulcerosa)
Choroba
Choroba
Leśniowskiego-
Leśniowskiego-
Crohna (ChLC)
Crohna (ChLC)
(Enterocolitis
(Enterocolitis
regionalis)
regionalis)
Definicja
Definicja
Colitis ulcerosa
Colitis ulcerosa
(WZJG)-
(WZJG)-
przewlekła nieswoista
przewlekła nieswoista
zapalna choroba jelita
zapalna choroba jelita
grubego, szerząca się w
grubego, szerząca się w
sposób ciągły
sposób ciągły
, z
, z
wytworzeniem
wytworzeniem
owrzodzeń
owrzodzeń
powierzchownych
powierzchownych
warstw błony śluzowej.
warstw błony śluzowej.
Ch. Leśniowskiego-
Ch. Leśniowskiego-
Crohna
Crohna
(ChLC)-
(ChLC)-
nieciągłe
nieciągłe
zapalenie
zapalenie
(często ziarniniakowe)
(często ziarniniakowe)
wszystkich warstw ukł.
wszystkich warstw ukł.
żołądkowo-jelitowego
żołądkowo-jelitowego
,
,
może dotyczyć każdego
może dotyczyć każdego
odcinka p.
odcinka p.
pokarmowego, od jamy
pokarmowego, od jamy
ustnej aż do odbytu
ustnej aż do odbytu
, z
, z
najczęstsza lokalizacją w
najczęstsza lokalizacją w
końcowym odc. jelita
końcowym odc. jelita
krętego i bliższym odc.
krętego i bliższym odc.
okrężnicy
okrężnicy
. Na świecie
. Na świecie
określana jako „Choroba
określana jako „Choroba
Crohna”
Crohna”
Epidemiologia
Epidemiologia
Podobna w obu chorobach:
Podobna w obu chorobach:
Częściej u rasy białej,
Częściej u rasy białej,
Głownie wysoko rozwinięte kraje Europy
Głownie wysoko rozwinięte kraje Europy
Zachodniej i Ameryki Północnej,
Zachodniej i Ameryki Północnej,
Z predyspozycją rodzinną,
Z predyspozycją rodzinną,
Głownie w młodym wieku: 20-40 r.ż. dla
Głownie w młodym wieku: 20-40 r.ż. dla
Colitis ulcerosa, 15-25 r.ż. dla ch.
Colitis ulcerosa, 15-25 r.ż. dla ch.
Leśniowskiego-Crohna (niewielka
Leśniowskiego-Crohna (niewielka
przewaga płci żeńskiej)
przewaga płci żeńskiej)
Etiologia
Etiologia
Etiologia- niejasna
Etiologia- niejasna
ch. Autoimmunologiczna(??),
ch. Autoimmunologiczna(??),
–
zaburzenie immunoregulacji
zaburzenie immunoregulacji
w błonie
w błonie
śluzowej jelita, ze zwiększoną aktywnością
śluzowej jelita, ze zwiększoną aktywnością
lim.
lim.
T-helper
T-helper
,
,
Predyspozycja genetyczna,
Predyspozycja genetyczna,
Zakażenia z udziałem Mycobacterium
Zakażenia z udziałem Mycobacterium
paratuberculosis i wirusa odry w ChLC.
paratuberculosis i wirusa odry w ChLC.
Czynniki w
Czynniki w
etiopatogenezie:
etiopatogenezie:
Genetyczne-rodzinne występowanie w 6-7%
Genetyczne-rodzinne występowanie w 6-7%
przypadków, geny podatności dla -NOD2
przypadków, geny podatności dla -NOD2
(CARD15) na chromosomie 16 (aktywacja
(CARD15) na chromosomie 16 (aktywacja
makrofagów w odpowiedzi na LPS),
makrofagów w odpowiedzi na LPS),
Środowiskowe-flora bakteryjna różni się ilościowo
Środowiskowe-flora bakteryjna różni się ilościowo
i jakościowo od osób zdrowych (niebezpieczne
i jakościowo od osób zdrowych (niebezpieczne
szczepy tj.:
szczepy tj.:
Escherichia coli, Bacteroides vulgatus
Escherichia coli, Bacteroides vulgatus
)
)
Immunologiczne-pobudzone
Immunologiczne-pobudzone
lim.T(CD4+),
lim.T(CD4+),
wzmożona
wzmożona
produkcja cytokin prozapalnych
produkcja cytokin prozapalnych
(TNF-
(TNF-
α
α
, IL-8, IL-12), w WZJG dominuje subpopulacja
, IL-8, IL-12), w WZJG dominuje subpopulacja
TH2-interleukiny 4, 5, 6, 10,humoralny typ
TH2-interleukiny 4, 5, 6, 10,humoralny typ
odpowiedzi komórkowej, zwiększona synteza
odpowiedzi komórkowej, zwiększona synteza
przeciwciał.
przeciwciał.
Umiejscowienie
Umiejscowienie
Colitis ulcerosa
Colitis ulcerosa
-
-
zaczyna się w
zaczyna się w
odbytnicy i
odbytnicy i
rozszerza się
rozszerza się
ośrodkowo na
ośrodkowo na
okrężnicę
okrężnicę
,
,
odbytnica zawsze
odbytnica zawsze
zajęta, zajęcie
zajęta, zajęcie
całej okrężnicy w
całej okrężnicy w
20-50%
20-50%
przypadków.
przypadków.
ChLC
ChLC
-
-
cały
cały
przewód
przewód
pokarmowy
pokarmowy
, od
, od
ust do odbytu,
ust do odbytu,
przeważa w
przeważa w
końcowym odc.
końcowym odc.
jelita krętego i
jelita krętego i
okrężnicy.
okrężnicy.
Rozprzestrzenianie
Rozprzestrzenianie
Colitis ulcerosa:
Colitis ulcerosa:
ciągłe
ciągłe
, od
, od
odległych
odległych
(rectum)
(rectum)
narządów do
narządów do
najbliższych;
najbliższych;
zajęcie tylko bł.
zajęcie tylko bł.
śluzowej
śluzowej
ChLC:
ChLC:
nieciągłe
nieciągłe
,
,
od bliskich
od bliskich
narządów
narządów
(ileus terminale)
(ileus terminale)
do odległych
do odległych
(colon); zajęcie
(colon); zajęcie
całej ściany p.
całej ściany p.
pokarmowego
pokarmowego
Obraz makroskopowy
Obraz makroskopowy
Colitis ulcerosa:
Colitis ulcerosa:
a) początkowo-
a) początkowo-
zaczerwieniona,
zaczerwieniona,
obrzęknięta bł. śluzowa
obrzęknięta bł. śluzowa
,
,
krwawi po dotknięciu,
krwawi po dotknięciu,
nieprawidłowy rysunek
nieprawidłowy rysunek
naczyniowy, małe
naczyniowy, małe
owrzodzenie,
owrzodzenie,
b) przewlekle-nawracające
b) przewlekle-nawracające
owrzodzenia,
owrzodzenia,
zniszczenie bł. śluzowej,
zniszczenie bł. śluzowej,
zanik fałdów,
zanik fałdów,
pozostała
pozostała
bł. śluzowa przypomina
bł. śluzowa przypomina
polipy.
polipy.
ChLC:
ChLC:
zapalenie
zapalenie
wszystkich warstw
wszystkich warstw
chorobowo zajętej
chorobowo zajętej
ściany jelita
ściany jelita
, obrzęk,
, obrzęk,
zgrubienia włókniste
zgrubienia włókniste
z odcinkowymi
z odcinkowymi
zwężeniami.
zwężeniami.
Obraz histologiczny
Obraz histologiczny
Colitis ulcerosa:
Colitis ulcerosa:
nacieczenie bł.
nacieczenie bł.
śluzowej
śluzowej
limfocytami i
limfocytami i
histiocytami, zanik
histiocytami, zanik
bł. śluzowej, ciężkie
bł. śluzowej, ciężkie
dysplazje są
dysplazje są
objawem
objawem
zwyrodnienia
zwyrodnienia
rakowego.
rakowego.
ChLC: ziarniniaki z
ChLC: ziarniniaki z
kom. nabłonkowatych
kom. nabłonkowatych
i wielojądrowe kom.
i wielojądrowe kom.
Olbrzymie(40%przyp
Olbrzymie(40%przyp
adków), przerost
adków), przerost
węzłów chłonnych
węzłów chłonnych
(70%), rozszerzenie
(70%), rozszerzenie
nacz. limfatycznych,
nacz. limfatycznych,
wrzody podobne do
wrzody podobne do
afty, tworzą szczeliny
afty, tworzą szczeliny
i przetoki.
i przetoki.
Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
Colitis ulcerosa:
Colitis ulcerosa:
krwisto-
krwisto-
śluzowa biegunka
śluzowa biegunka
(wiodący objaw!), ból
(wiodący objaw!), ból
brzucha, bolesne parcie
brzucha, bolesne parcie
na stolec, niekiedy stany
na stolec, niekiedy stany
podgorączkowe, rzadkie
podgorączkowe, rzadkie
objawy pozajelitowe
objawy pozajelitowe
ChLC:
ChLC:
bóle brzucha i
bóle brzucha i
biegunka (zwykle bez
biegunka (zwykle bez
krwi),
krwi),
objawy jak w zap.
objawy jak w zap.
wyrostka robaczkowego!:
wyrostka robaczkowego!:
–
bóle o charakterze kolki w
bóle o charakterze kolki w
prawym podbrzuszu
prawym podbrzuszu
,
,
–
bolesny opór podczas
bolesny opór podczas
palpacji, niewysoka
palpacji, niewysoka
gorączka, częste obj.
gorączka, częste obj.
pozajelitowe
pozajelitowe
jeśli zajęte są wyższe odc.
jeśli zajęte są wyższe odc.
jelita-ból zlokalizowany
jelita-ból zlokalizowany
wyżej,
wyżej,
Łatwo o błędne
Łatwo o błędne
rozpoznanie przewlekłego
rozpoznanie przewlekłego
zap. wyrostka
zap. wyrostka
robaczkowego
robaczkowego
Typowe powikłania
Typowe powikłania
Colitis ulcerosa:
Colitis ulcerosa:
toksyczne
toksyczne
rozszerzenie
rozszerzenie
okrężnicy z septyczną
okrężnicy z septyczną
gorączką, zapaleniem
gorączką, zapaleniem
otrzewnej,
otrzewnej,
niebezpieczeństwem
niebezpieczeństwem
perforacji (toksyczny
perforacji (toksyczny
megacolon). (+ skóra
megacolon). (+ skóra
+ oczy + stawy +
+ oczy + stawy +
wątroba).
wątroba).
ChLC: przetoki,
ChLC: przetoki,
szczeliny, ropnie,
szczeliny, ropnie,
zwężenia, skupienia
zwężenia, skupienia
guzów (+ skóra +
guzów (+ skóra +
oczy + stawy +
oczy + stawy +
wątroba + zespół
wątroba + zespół
upośledzonego
upośledzonego
wchłaniania z utrata
wchłaniania z utrata
masy ciała,
masy ciała,
niedokrwistość z
niedokrwistość z
niedoboru wit. B
niedoboru wit. B
12
12
)
)
Badanie radiologiczne
Badanie radiologiczne
Colitis ulcerosa:
Colitis ulcerosa:
polipy rzekome,
polipy rzekome,
zanik
zanik
haustracji
haustracji
(obraz
(obraz
„gumy rowerowej”)
„gumy rowerowej”)
lub
lub
skrócenie jelita
skrócenie jelita
(obraz „rury”), w
(obraz „rury”), w
cięższych postaciach-
cięższych postaciach-
rozdęcie okrężnicy
rozdęcie okrężnicy
(megacolon toxicum).
(megacolon toxicum).
ChLC:
ChLC:
krótkie
krótkie
odcinkowe zwężenie
odcinkowe zwężenie
jelita
jelita
, odcinkowe
, odcinkowe
zmiany jelita
zmiany jelita
cienkiego lub
cienkiego lub
grubego,
grubego,
głębokie
głębokie
owrzodzenia
owrzodzenia
(obraz
(obraz
„
„
kolców róży
kolców róży
” lub
” lub
„
„
spinek do
spinek do
mankietów
mankietów
”), !!
”), !!
badanie z kontrastem
badanie z kontrastem
Badanie endoskopowe
Badanie endoskopowe
Colitis ulcerosa: bł.
Colitis ulcerosa: bł.
śluzowa czerwona,
śluzowa czerwona,
ziarnista,
ziarnista,
obrzęknięta,
obrzęknięta,
matowa, krucha-
matowa, krucha-
krwawi pod
krwawi pod
wpływem lekkiego
wpływem lekkiego
dotknięcia
dotknięcia
wziernikiem; w
wziernikiem; w
ciężkich postaciach-
ciężkich postaciach-
w świetle jelita: śluz,
w świetle jelita: śluz,
ropa, krew.
ropa, krew.
ChLC: ostro
ChLC: ostro
ograniczone
ograniczone
owrzodzenia,
owrzodzenia,
przypominające
przypominające
afty, zwężenia,
afty, zwężenia,
przetoki
przetoki
(„powierzchnia
(„powierzchnia
brukowa”)
brukowa”)
Badanie
Badanie
histopatologiczne
histopatologiczne
Colitis ulcerosa: w
Colitis ulcerosa: w
bł. śluzowej
bł. śluzowej
ropnie w
ropnie w
zachyłkach, utrata
zachyłkach, utrata
kom. kubkowych,
kom. kubkowych,
w późnej postaci-
w późnej postaci-
zanik bł. śluzowej
zanik bł. śluzowej
i dysplazja
i dysplazja
nabłonka.
nabłonka.
ChlC: w całej
ChlC: w całej
ścianie jelita
ścianie jelita
ziarniniaki z kom.
ziarniniaki z kom.
nabłonkowatych;
nabłonkowatych;
w późnym
w późnym
okresie-
okresie-
zwłóknienie.
zwłóknienie.
Colitis ulcerosa
Choroba
Leśniowskiego-
Crohna
Porównanie
Porównanie
Rozpoznanie
Rozpoznanie
różnicowe
różnicowe
Wrzodziejące zapalenie okrężnicy
Wrzodziejące zapalenie okrężnicy
Choroba Crohna
Choroba Crohna
-umiejscowienie
-umiejscowienie
-zajęcie odbytnicy
-zajęcie odbytnicy
-zajęcie jelita
-zajęcie jelita
krętego
krętego
-rozprzestrzenienie
-rozprzestrzenienie
-poziom
-poziom
Okrężnica
Okrężnica
> 95%
> 95%
Rzadko (niewiele „back wash ileitis”)
Rzadko (niewiele „back wash ileitis”)
Ciągłe, od odległych narządów
Ciągłe, od odległych narządów
(rectum) do najbliższych
(rectum) do najbliższych
Błona śluzowa
Błona śluzowa
Cały przewód pokarmowy
Cały przewód pokarmowy
20%
20%
Do 80%
Do 80%
Nieciągłe od bliskich narządów
Nieciągłe od bliskich narządów
(ileum terminale) do odległych
(ileum terminale) do odległych
(colon)
(colon)
Cała ściana
Cała ściana
Obraz kliniczny
Obraz kliniczny
Objawy
Objawy
pozajelitowe
pozajelitowe
Typowe powikłania
Typowe powikłania
Badanie
Badanie
radiologiczne
radiologiczne
Biegunka krwisto-śluzowa
Biegunka krwisto-śluzowa
Rzadkie
Rzadkie
Toksyczny megacolon, krwawienia
Toksyczny megacolon, krwawienia
Ząbkowanie, pseudopolyposis, zanik
Ząbkowanie, pseudopolyposis, zanik
haustracji → długa gładka rura
haustracji → długa gładka rura
(„guma rowerowa”)
(„guma rowerowa”)
Bóle brzucha i biegunka
Bóle brzucha i biegunka
przeważnie bez krwi, ew.
przeważnie bez krwi, ew.
wyczuwalny opór w prawym
wyczuwalny opór w prawym
podbrzuszu
podbrzuszu
Częste
Częste
Przetoki, szczeliny, ropnie ,
Przetoki, szczeliny, ropnie ,
zwężenia, skupienia guzków
zwężenia, skupienia guzków
Szczeliny, powierzchnia
Szczeliny, powierzchnia
brukowca, odcinkowe krótkie
brukowca, odcinkowe krótkie
zwężenia jelita
zwężenia jelita
Endoskopia
Endoskopia
Rozlanie zaczerwienie, zwiększona
Rozlanie zaczerwienie, zwiększona
ranliwość, krwawienia styczne,
ranliwość, krwawienia styczne,
nieostro ograniczone owrzodzenia,
nieostro ograniczone owrzodzenia,
polipy rzekome
polipy rzekome
Uszkodzenia pleśniawkowe, ostro
Uszkodzenia pleśniawkowe, ostro
0graniczone owrzodzenia,
0graniczone owrzodzenia,
przypominające mapę
przypominające mapę
geograficzna, zwężenia, przetoki
geograficzna, zwężenia, przetoki
powierzchnia brukowa
powierzchnia brukowa
Badanie
Badanie
histologiczne
histologiczne
Błona śluzowa i podśluzowa: ropnie w
Błona śluzowa i podśluzowa: ropnie w
zachyłkach, utrata komórek
zachyłkach, utrata komórek
kubkowych, w późnym okresie zanik
kubkowych, w późnym okresie zanik
błony śluzowej i dysplazje nabłonka
błony śluzowej i dysplazje nabłonka
Cała ściana jelita oraz węzły
Cała ściana jelita oraz węzły
chłonne krezkowe: ziarniniaki z
chłonne krezkowe: ziarniniaki z
komórek nabłonkowatych; w
komórek nabłonkowatych; w
późnym okresie: zwłóknienie
późnym okresie: zwłóknienie