Urazy głowy
urazy tułowia
urazy kończyn
Aldona Felkel
Dorota Warzocha
Urazy głowy
urazy tułowia
urazy kończyn
Aldona Felkel
Dorota Warzocha
Urazy głowy
Urazy głowy:
1.
Obrażenia powłok czaszki
2.
Złamania kości czaszki (złamanie
podstawy czaszki)
3.
Urazy mózgu
a)
Wstrząśnienie mózgu
b)
Stłuczenie mózgu
c)
Krwiak wewnątrzczaszkowy
Krwiak nadtwardówkowy
Krwiak podtwardówkowy
Krwiak śródmózgowy
Urazy głowy
Obrażenia powłok czaszki
Uszkodzenie w obrębie powłok czaszki
może spowodować masywne
krwawienie,
ponieważ okolica ta jest obficie
unaczyniona!
Urazy głowy
Złamania kości czaszki
Mogą dotyczyć:
•
Mózgoczaszki
•
Twarzoczaszki
•
Podstawy czaszki
Urazy głowy
Złamanie podstawy czaszki
Objawy:
•
Ból głowy
•
Wymioty
•
Zaburzenia świadomości
•
Krwiak okularowy, „oczy szopa”
•
Objaw Beatl”a – zabarwienie skóry
wyrostka sutkowatego
•
Wyciek płynu mózgowo –
rdzeniowego i krwi z uszu, nosa, po
tylnej ścianie gardła
Urazy głowy
Urazy mózgu:
Wstrząśnienie mózgu – to taki stan, w
którym na skutek nagłego zadziałania siły
(przyspieszenie, hamowanie) dochodzi do
przeniesienia się drżeń na mózgowie i jego
czasowych odkształceń. Brak uszkodzenia
mózgu.
Objawy:
•
Nagła, chwilowa utrata przytomności
•
Niepamięć wsteczna
•
Nudności, wymioty
•
Ból głowy
Urazy głowy
Urazy głowy
Urazy mózgu:
• Stłuczenie mózgu – to różnego stopnia
uszkodzenie mózgu (wynaczynienie krwi,
rany, rozerwanie) powstające na skutek
znacznej różnicy ciśnień w jamie czaszki
• Objawy:
•
Zmienny stopień zaburzeń świadomości
•
Zaburzenia neurologiczne
•
Porażenia nerwów czaszkowych
Urazy głowy
Krwiaki wewnątrzczaszkowe:
•
Nadtwardówkowy
•
Podtwardówkowy
•
Śródmózgowy
Objawy:
Wskutek dodatkowej objętości dochodzi
do wzrostu ciśnienia wewnątrz czaszki,
to powoduje utratę przytomności oraz:
Narastanie krwiaka wewnątrzczaszkowego
może powodować rozszerzenie źrenicy
po tej samej stronie, po której narasta
krwawienie.
Urazy głowy
Pierwsza pomoc i pomoc medyczna:
Bezpieczeństwo
ABC
Stabilizacja głowy i kręgosłupa szyjnego
Założenie opatrunku na miejsce
uszkodzenia, bez stosowania ucisku
Wycieku płynu mózgowo – rdzeniowego
nie hamujemy, zakładamy opatrunek
osłaniający
Deska ortopedyczna i kołnierz
Kontrolowanie czynności życiowych
Urazy kręgosłupa
Urazy kręgosłupa
Urazy kręgosłupa mogą towarzyszyć
urazom głowy, zawsze należy je
podejrzewać gdy:
•
Nastąpiła utrata przytomności
•
Wystąpiły zaburzenia świadomości
•
W przypadku zatrucia lekami i
alkoholem
Urazy kręgosłupa
Urazy predysponujące do uszkodzeń
kręgosłupa:
Upadki z wysokości
Skoki na główkę do płytkiej wody
Wypadki komunikacyjne
Uderzenia w głowę
Gdy nie wiemy co się stało
Urazy kręgosłupa
Kliniczny podział uszkodzeń kręgosłupa:
•
Uszkodzenia powyżej segmentu C3 – C4 zgon –
porażenie mięśni oddechowych
•
Uszkodzenie C5 – C6 – wiotkie porażenie kończyn
górnych, spastyka kończyn dolnych, tetraplegia
•
Uszkodzenie segmentów piersiowych –
paraplegia
•
Uszkodzenie stożka końcowego – wiotkie
porażenie kończyn dolnych, nie trzymanie moczu
•
Uszkodzenie ogona końskiego – częściowe
niedowłady i porażenie kończyn dolnych z
zaburzeniami oddawania moczu i stolca
(skarpetki i spodenki)
Urazy kręgosłupa
Ocena:
•
Uszkodzenie podejrzewać na
podstawie wywiadu i mechanizmu
urazu
•
ABC
•
Wywiad, mechanizm urazu
•
Obmacywanie kręgosłupa
•
Zabezpieczenie i stabilizacja głowy
oraz kręgosłupa szyjnego
•
Komfort termiczny i psychiczny
Urazy kręgosłupa
Objawy wskazujące na uraz kręgosłupa z
uszkodzeniem rdzenia kręgowego:
•
Drętwienie, brak czucia tułowia,
kończyn
•
Brzuszny tor oddychania – porażenie
mięśni żebrowych
•
Gorąca, sucha skóra
•
Priapizm
•
Obrzęk, bolesność lub deformacja w
przebiegu kręgosłupa
Urazy kręgosłupa
Urazy klatki piersiowej
Urazy klatki piersiowej
1.
Złamania żeber
2.
Niestabilna klatka piersiowa –
cepowata
3.
Odma opłucnowa: samoistna,
urazowa, wentylowa
4.
Krwawienie do jamy opłucnej
5.
Tamponada serca
Urazy klatki piersiowej
Złamania żeber
• Objawy:
Zmiana zabarwienia skóry nad
miejscem uszkodzenia
Ból w miejscu zadziałania urazu, przy
kaszlu, wdechu, poruszaniu się
Postępowanie:
Nie ma specjalnego postępowania –
nie zaleca się unieruchamiania klatki
piersiowej opaską elastyczną!
Urazy klatki piersiowej
Niestabilna klatka piersiowa -
(wiotka
klatka piersiowa, niestabilna klatka
piersiowa):
• Złamanie co najmniej trzech kolejnych
żeber , każde w dwóch lub więcej
miejscach. Wyróżniamy klatkę
piersiową cepowatą bocznie w złamaniu
żeber przednim.
Urazy klatki piersiowej
Niestabilna klatka piersiowa
Objawy:
•
Ból
•
Zaburzenia oddychania
•
Opaczne ruchy klatki piersiowej
Postępowanie:
Zapewnij drożność dróg oddechowych
Ustabilizuj odcinek cepowaty
Kontrola czynności życiowych
Urazy klatki piersiowej
Stabilizacja odcinka cepowatego:
położyć chorego na chorym boku
ręczne dociskanie
Urazy klatki piersiowej
Odma opłucnowa – to obecność
powietrza w jamie opłucnowej, które
uciska miąższ płucny i powoduje
upośledzenie wentylacji
Przyczyny:
•
Uraz penetrujący ściany klatki piersiowej
•
Uszkodzenie tchawicy, oskrzeli, miąższu
płucnego urazowe lub samoistne
Urazy klatki piersiowej
Odma samoistna – przyczyny:
Najczęściej na skutek pęknięcia
pęcherzy rozedmowych
Predysponują zmiany w miąższu
wywołane: astmą oskrzelową, gruźlicą,
guzami, ropniami płuc, przewlekłym
nieżytem oskrzeli
Może ją poprzedzić wysiłek fizyczny,
silny kaszel, parcie, w przebiegu
nurkowania
Urazy klatki piersiowej
Odma samoistna – objawy:
•
Nagły, ostry, kłujący ból w klatce piersiowej
•
Kaszel
•
Duszność
•
Płytki oddech
•
Przyspieszony oddech
•
Sinica
•
Utrata przytomności z nagłym zgonem włącznie
•
Zmniejszona ruchomość klatki piersiowej po
stronie odmy
•
Cisza lub znaczne osłabienie szmerów
oddechowych po stronie odmy
•
Odgłos opukowy nadmiernie jawny - bębenkowy
Urazy klatki piersiowej
Odma samoistna – postępowanie:
•
Dbanie o drożność dróg
oddechowych
•
Ułożenie poszkodowanego na boku
po stronie odmy
•
Kontrola podstawowych czynności
życiowych
Urazy klatki piersiowej
Odma urazowa – przyczyny:
Uszkodzenie opłucnej przez złamane
żebro w wyniku urazu
Rana penetrująca klatki piersiowej
Jatrogenne uszkodzenie, np..: jako
powikłanie po kaniulacji żył
centralnych
Urazy klatki piersiowej
Odma urazowa – objawy:
•
Typowe dla odmy
•
Widoczna rana klatki piersiowej
(zakłucie nożem)
•
Syk towarzyszący ruchom
oddechowym
Urazy klatki piersiowej
Odma urazowa – postępowanie:
•
Drożność dróg oddechowych
•
Opatrunek trójstronny Ushermana,
opatrunek wentylowy
Urazy klatki piersiowej
Odma urazowa – postępowanie:
•
Ustabilizuj ciało obce penetrujące
ścianę klatki piersiowej
•
Ułóż poszkodowanego na chorym
boku
•
Opatrunek trójstronny
Urazy klatki piersiowej
Odma wentylowa – powstaje w
przypadku izolowanego uszkodzenia
opłucnej trzewnej z wytworzeniem
mechanizmu wentylowego. Każdy
wdech powoduje dopełnianie się
odmy bez możliwości ewakuacji
powietrza w trakcie wydechu.
Rosnące ciśnienie zmniejsza powrót
krwi żylnej do serca.
Urazy klatki piersiowej
Odma wentylowa – objawy:
Nagły, silny ból w klatce piersiowej
Płytki, szybki oddech
Duszność
Sinica
Poszerzone żyły szyjne
Wstrząs – utrata przytomności - NZK
Urazy klatki piersiowej
Odma wentylowa – postępowanie:
•
Odbarczenie poprzez nakłucie grubą
igłą drugiej przestrzeni
międzyżebrowej w linii
środkowoobojczykowej, na igłę
założenie balona z niewielkim
otworem – nie robimy tego w
pierwszej pomocy!!
Urazy klatki piersiowej
Odma postępowanie:
Zapewnij drożność dróg
oddechowych
Kontrola czynności życiowych
zamknij otwartą ranę
Urazy klatki piersiowej
Krwawienie do jamy opłucnej
Uszkodzenie naczyń międzyżebrowych
Uszkodzenie gałęzi tętnicy
Postępowanie:
Zapewnij drożność dróg oddechowych
Nie odbarczamy krwiaka jamy opłucnej
na miejscu wypadku!
Urazy klatki piersiowej
Tamponada serca – Nadmierna ilość
płynu lub krwi w worku
osierdziowym, w objętości takiej, w
której dochodzi do wzrostu ciśnienia ,
które utrudnia powrót krwi żylnej do
serca (patologiczny spadek
obciążenia wstępnego serca).
Mechanizm zbliżony do odmy prężnej
Urazy klatki piersiowej
Tamponada – postępowanie:
Postępowanie w tamponadzie serca:
Zapewnij drożność dróg oddechowych
Komfort psychiczny i termiczny
Urazy klatki piersiowej
Przenikające uszkodzenie klatki
piersiowej:
Rany drążące do śródpiersia obarczone
są dużą śmiertelnością.
W obrażeniach klatki piersiowej poniżej
piątej przestrzeni międzyżebrowej
należy podejrzewać dodatkowo
obrażenia narządów jamy brzusznej.
Urazy klatki piersiowej
Tępe urazy klatki piersiowej
Stłuczenie płuca:
Stwierdza się u 20-50% poszkodowanych z urazem klatki
piersiowej.
Stłuczenie płuc jest najczęstszą przyczyną zgonów.
Stłuczenie mięśnia sercowego:
Stłuczenie mięśnia sercowego jest następstwem tępego
urazu klatki piersiowej.
Może mu towarzyszyć pęknięcie ściany komory i
uszkodzenie serca.
Objawy- jak w zawale mięśnia sercowego.
Urazy klatki piersiowej
Urazowe pęknięcie aorty
Nagła deceleracja przy prędkości ponad 50
km/h
Upadek z wysokości ponad 9 metrów
Gwałtowne, silne uciśnięcie klatki piersiowej
Urazowe pęknięcie aorty najczęściej prowadzi
do nagłej śmierci. 90% poszkodowanych z
pęknięciem aorty ginie na miejscu wypadku.
Rozerwanie tchawicy i oskrzeli
Najczęstsza przyczyna tępego urazu klatki
piersiowej w miejscu rozwidlenia tchawicy.
Rozedma podskórna klatki piersiowej i
tchawicy
Uraz brzucha i miednicy
Uraz brzucha i miednicy
Urazy brzucha:
Uszkodzenie powłok jamy brzusznej
oraz narządów wewnętrznych
Uraz wątroby i śledziony może
prowadzić do krwawienia i wstrząsu
hipowolemicznego
Uszkodzenie narządów posiadających
światło – żołądek, jelita – wydostanie się
ich treści na zewnątrz, zapalenie
otrzewnej
Uraz brzucha i miednicy
Urazy brzucha – objawy:
•
Rana powłok brzusznych –
wytrzewnienie
•
Wylewy krwawe powłok brzusznych
•
Ból brzucha
•
Obrona mięsniowa przy badaniu
palpacyjnym, brzuch deskowaty
•
Powiekszający się obwód brzucha –
sugeruje masywny krwotok wewnętrzny
•
Objawy wstrząsu
•
Spłycenie oddechu
Uraz brzucha i miednicy
Uraz brzucha – postepowanie:
przede wszystkim stosujemy wszelkie
czynności przeciwstrząsowe
ABC
wywiad
wałek podłożony pod kolana (o średnicy około
30 cm) zrobiony np. z koca może złagodzić
bóle,
otwarte rany okrywamy jałowym opatrunkiem,
wypchnięte na zewnątrz jelita nie wolno
wprowadzać z powrotem do brzucha,
okrywamy jej jałowo,
nie usuwamy ciał obcych,
zakaz palenia, picia i jedzenia.
Kontrola czynności życiowych
Urazy miednicy
Do urazów miednicy dochodzi najczęściej
w następujących okolicznościach:
Upadki z wysokości
Wypadki komunikacyjne
Może dojść do uszkodzenia układu
moczowego (pęcherza moczowego i
cewki moczowej), układu pokarmowego
(odbytnicy), a także do uszkodzenia
nerwów i naczyń krwionośnych tej
okolicy.
Urazy miednicy
Uraz miednicy – objawy:
Ból
Niemożność poruszania kończynami
dolnymi
Krwotok i rozwijające się objawy
wstrząsu
Krwiomocz
Urazy miednicy
Uraz miednicy – postępowanie:
•
Bezpieczeństwo
•
ABC
•
Unieruchomienie miednicy i obu
kończyn dolnych
•
Kontrola czynności życiowych
•
Komfort termiczny
Urazy kończyn
Urazy kończyn
Złamania
Zwichnięcia
Skręcenia
Urazy kończyn
Złamanie - (
łac.
fractura) - całkowite
przerwanie ciągłości
kości
Urazy kończyn
Rodzaje złamań:
Ze względu na miejsce wystąpienia w ustroju:
–
Zamknięte
–
Otwarte
Ze względu na przyczynę:
–
Bezpośrednie
–
Pośrednie
Ze względu na stopień komplikacji:
–
Proste
–
Powikłane
Ze względu na ilość:
–
Pojedyncze
–
Mnogie
Urazy kończyn
Rodzaje złamań:
Ze względu na liczbę miejsc, w których kość
została uszkodzona:
–
Jednokrotne (jednoodłamowe)
–
Wielokrotne (wieloodłamowe)
Ze względu na powierzchnie złamania:
–
Całkowite
–
Częściowe (pęknięcia, nadłamania, wgniecenia):
Inne:
–
Śródstawowe
–
Podokostne - „
”
Urazy kończyn
Zwichnięcie - jest to trwałe
przemieszczenie powierzchni
stawowych kości wewnątrz stawu.
Zwichnięciu często towarzyszy
uszkodzenie torebki stawowej,
przerwanie lub naciągniecie więzadeł
torebki stawowej.
Urazy kończyn
Skręcenie - jest to krótkotrwałe
przemieszczenie powierzchni
stawowych kości wewnątrz stawu. Do
skręceń dochodzi najczęściej podczas
gwałtownych, nieprawidłowych
ruchów w stawach.
UrazUrazy kończyny
kończyn
Objawy:
Obrzęk
Zasinienie
Ból
Utrudniona ruchomość
Nienaturalne ułożenie
Urazy kończyn
• Zasady unieruchamiania:
Jeżeli złamana jest np.: kość długa, to
unieruchamiamy dwa sąsiadujące stawy
Jeżeli uraz dotyczy np.: stawu łokciowego,
unieruchamiamy dwie sąsiadujące kości
długie
Urazy kończyn
• Przed podjęciem działań unieruchamiających
kończynę zawsze należy opanować bezpośrednie
zagrożenia życia poszkodowanego.
• Przed założeniem szyny należy założyć opatrunki
na rany
• skontrolować czucie na obwodzie kończyny
• zwrócić uwagę na ewentualne zasinienie lub
bladość skóry
• Kształt zastosowanej szyny dopasowuj się przed
jej założeniem, korzystając ze zdrowej kończyny
jako wzorca
• Szyna powinna być miękko wyścielona oraz
pozbawiona ostrych i twardych elementów, które
mogłyby ucisk na nerwy lub inne, dodatkowe
obrażenia kończyny.
Urazy kończyn
• Kończynę unieruchamiamy w pozycji
zastanej lub zbliżonej do tzw.
funkcjonalnej (jest to pozycja swobodnego
ułożenia kończyny zdrowej):
- kończyna górna - ręka wzdłuż osi ciała, w
rotacji wewnętrznej około 90°
( przedramię ułożone na brzuchu ), zgięcie
w łokciu około 90°
- kończyna dolna - nieznaczne zdjęcie
wstawie kolanowym i biodrowym, udo i
podudzie w rotacji pośredniej lub
swobodnej
Urazy kończyn
Urazy kończyn
Pierwsza pomoc:
•
Unieruchomić w pozycji zastanej (ew.
funkcjonalnej)
•
Nie nastawiać
•
Widoczne odłamy kostne zaopatrzyć
jałowym opatrunkiem i zabezpieczyć
przed przemieszczaniem
•
Sprawdzić czucie, zdolność
poruszania
•
Miejsce urazu można schłodzić
Urazy kończyn
Utrata krwi na skutek złamań:
Miednica 500 ml przy każdym
złamaniu
Udo 1000ml
Wielokrotne złamania mogą
powodować krwotoki zagrażające
życiu
Urazy kończyn
Dziękujemy za uwagę!