NARZĘDZIA 

KONWERSACYJNE

W czasie wywiadu swobodnego 

najczęściej używamy następujących 
reakcji werbalnych :

- PYTANIA

- ODZWIERCIEDLANIE

Unikamy:

- INTERPRETOWANIA

- OCENIANIA

- DORADZANIA

 

 

RODZAJE PYTAŃ: 3 

WYMIARY

PYT. OTWARTE

PYT. ZAMKNIĘTE

PYT. WPROST

PYT. HIPOTETYCZNE

PYT. PROJEKCYJNE

PYT. NEUTRALNE

PYT. TENDENCYJNE

SUGERUJĄCE

ALTERNATYWNE

1

2

3

Możliwość swobodnej wypowiedzi o.b.

Sugerowanie o.b. różnych treści

Odnoszenie się bezpośrednio do 
doświadczeń o.b.

 

 

PYTANIA OTWARTE VS 

ZAMKNIĘTE

PYTANIA OTWARTE
Zachęcenie do wypowiedzi na jakiś temat 

albo prośba o wyjaśnienie jakiejś kwestii

PYTANIA ZAMKNIĘTE
Prośba o podanie konkretnych danych lub 

specyficznych informacji

np. „Jak Pani lubi spędzać wolny 
czas?”

np. „Czy lubi Pani czytać książki w 
wolnym czasie?”

 

 

PYTANIA

OTWARTE

Dają swobodę 

wypowiedzi

Zazwyczaj zaczynają
 się partykułą „jak?” 

lub „co?”

Nie da się na nie 
odpowiedzieć „tak” 
lub „nie”

   ZAMKNIĘTE

   Ograniczają swobodę 

wypowiedzi 

   Zazwyczaj zaczynają 

się partykułą „czy?”

   Można na nie 

odpowiedzieć „tak” 

lub „nie”

 

 

PYTANIA OTWARTE VS 

ZAMKNIĘTE: kiedy stosować?

PYTANIA OTWARTE       podstawa 

wywiadu

PYTANIA ZAMKNIĘTE:

• Gdy o.b. jest spięta, zdenerwowana (dobre 

na początek rozmowy )

• Gdy chcemy zdobyć konkretne informacje 

• Gdy chcemy doprecyzować informacje już 

posiadane (najlepiej stosować po zadaniu 

pytania otwartego)

• Gdy chcemy zwiększyć kontrolę nad 

wywiadem (o.b. mówi mało, zbyt rozwlekle, 

nie na temat albo popada w dygresje)

 

 

PYTANIA NEUTRALNE VS 

TENDENCYJNE

PYTANIA NEUTRALNE: pytania, które pozbawione 

są sugestii, jakiej odpowiedzi oczekuje diagnosta

PYTANIA TENDENCYJNE: zawierają wskazówki 

(ukryte, bądź wyrażone wprost) jakiej odpowiedzi 
oczekuje diagnosta i jakie ma przekonania 
odnośnie osoby badanej 

np. „Jak Pani lubi spędzać wolny 
czas?

np. „Jak Pani lubi spędzać 
wolny czas, kiedy 
wreszcie można się trochę 
poruszać?”

np. „Jak Pani lubi 
spędzać wolny czas, 
aktywnie czy czytając 
książki?”

PYTANIA 
SUGERUJĄCE

PYTANIA 
ALTERNATYWN
E

 

 

PYTANIA NEUTRALNE VS 

TENDENCYJNE: kiedy stosować?

PYTANIA NEUTRALNE              podstawa 

wywiadu

PYTANIA SUGERUJĄCE:

• Gdy chcemy zbadać podatność osoby badanej na 

sugestię 

• Gdy chcemy zapytać o treści podlegające zmiennej 

aprobaty społecznej (np. „Czy często bije Pan 

swoją żonę?”)

PYTANIA ALTERNATYWNE:

• Gdy chcemy doprecyzować wypowiedź osoby 

badanej (o.b. podała sprzeczne ze sobą informacje)

• Gdy rozstrzygnięcie alternatywy jest diagnostyczne

 

 

PYTANIA WPROST, HIPOTETYCZNE 

I PROJEKCYJNE

PYTANIA WPROST: pytania, które odnoszą się wprost do 

doświadczeń osoby badanej

PYTANIA HIPOTETYCZNE: pytania o reakcję osoby 
badanej na sytuację hipotetyczną

PYTANIA PROJEKCYJNE: pytania o reakcje innej osoby / 
osób (z założeniem, że o.b. będzie rzutować własne 
reakcje na inne osoby)

np. „ Jak Pani lubi spędzać wolny czas?”

np. „Co by Pani zrobiła gdyby Pani miała 
dwie godziny wolnego czasu więcej?”

np. „Co, Pani zdaniem, młode kobiety 
lubią robić, gdy mają wolny czas?

 

 

PYTANIA WPROST, HIPOTETYCZNE 
I PROJEKCYJNE: kiedy stosować

PYTANIA WPROST:

• W większości sytuacji 

PYTANIA HIPOTETYCZNE I 

PROJEKCYJNE:

• Gdy chcemy zapytać o treści podlegające 

zmiennej aprobaty społecznej (np. „Jak 

Pani myśli, czy małżonkowie często się 

kłócą?”)

• Gdy podejrzewamy, że o.b. dokonuje 

pewnej autokreacji i chcemy osłabić jej 

tendencje obronne

 

 

Odzwierciedlanie

MINIMALNA REAKCJA WERBALNA: sygnał słuchania

PARAFRAZA: powtórzenie swoimi słowami wypowiedzi 
o.b.

KLARYFIKACJA: reakcja na niejasną wypowiedź o.b.

ODZWIERCIEDLENIE EMOCJI: próba oddania emocji 
o.b.

np. „mhm”, „aha”, „tak”, 
„rozumiem”

np. „jeśli dobrze zrozumiałam, …, czy 
tak?” , „Z tego, co mówisz, 
rozumiem…”

np. „Odnoszę wrażenie, że …, czy mam 
rację?”

np. „Nie do końca zrozumiałam, co się wtedy 
właściwie zdarzyło”, „Nie jest dla mnie jasne, 
co cię zdenerwowało: zła pogoda czy 
spóźnienie kolegi”

 

 

ODZWIERCIEDLANIE: kiedy 

stosować?

MINIMALNA REAKCJA WERBALNA:

• Aby pokazać o.b., że ją słuchamy

PARAFRAZA I ODZWIERCIEDLENIE 

EMOCJI:

• Aby pokazać o.b., że ją słuchamy („podążamy” za 

jej emocjami)

• Aby zachęcić o.b. do rozwinięcia wątku
• Aby zweryfikować, czy dobrze rozumiemy treść 

wypowiedzi (stan emocjonalny) o.b.

KLARYFIKACJA:

• Gdy nie rozumiemy, jaka jest istota wypowiedzi o.b.

 

 

Co warto wiedzieć planując wywiad 

główny

1. Dynamika wywiadu: sinusoida kontaktu

 

    

- pytania na początek (np. o tu i teraz)

     - pytania na zakończenie (np. o marzenia, o wakacje)

2. Pytania przejściowe

 

    

- zachowanie płynności rozmowy

3. Metoda progresji

    -

 do najważniejszych kwestii dochodzimy stopniowo

     - wpierw pytania mniej związane z tematem naszego 

zainteresowania (pogłębianie kontaktu), dopiero 

później pytania najbardziej nas interesujące

4. Metoda lejka

     - wpierw pytania bardzo ogólne
    - potem pytania coraz bardziej precyzyjne

 

 

Co warto wiedzieć planując 

wywiad główny – ciąg dalszy

 

5. Komunikat „ja”

    -

 „zainteresowało mnie…”

     - „odnoszę wrażenie, że…”
     - „zrozumiałam to w taki sposób…”

6. Podążanie za osobą badaną

     - nie przerywamy, chyba, że o.b. zupełnie nie daje 

dojść do słowa

     - prosimy o rozwinięcie różnych kwestii („opowiedz 

mi o tym”)

7. Zrozumieć „świat” osoby badanej

     - dopytujemy o pojęcia i treści używane przez 

osobę badaną

     - „czy dobrze cię zrozumiałam?”

 

 

Ćwiczenie: Zamień podane 

pytania zamknięte na otwarte

1. Czy lubisz chodzić do kina?
2. Czy dobrze się czujesz w swoim domu?
3. Czy twoja praca daje ci satysfakcję?
4. Czy wolisz pracować w grupie czy 

raczej samodzielnie?

5. Czy uważasz przebojowość za cechę 

pozytywną?

6. Czy zdarza ci się czasem kłócić z 

żoną / mężem?

 

 

Ćwiczenie: Zamień na pytania 
hipotetyczne / projekcyjne :

1.

Co sądzisz o swojej pracy?

2.

Jak lubisz spędzać wakacje?

3.

W jaki sposób podejmujesz decyzje?

4.

Jak się układa współżycie seksualne 

w twoim związku?

5.

Jak układają się relacje z twoimi 

rodzicami?

6.

Jakie są twoje ambicje związane z 

pracą, którą wykonujesz?

 

 

Pytania do testu

• Podaj przykład pytania 

alternatywnego

• Do zaznaczonej wypowiedzi OB. 

Zaproponuj pytanie projekcyjne

• Podaj przykład pytania 

przejściowego, łączącego obszar 
„sport” i obszar „seks”