Kultura w ujęciu socjologicznym

DEFINICJA KULTURY

Istnieje wiele definicji kultury,
od bardzo ogólnych – „ charakterystyczny styl życia danego ludu,
sposób na życie” (Kluckhohn, 1949)
do enumeratywnych – „całość obejmująca wiedzę, wierzenia, sztukę,
moralność, prawo, zwyczaje i inne umiejętności nabywane przez
człowieka jako członka społeczeństwa” (Taylor, 1871).

Jednakże wszystkie definicje łączy kilka wspólnych elementów.

Kultura jest cechą społeczeństwa, a nie jednostki. Kulturą jest wszystko,
czego uczymy się w trakcie życia społecznego i co jest przekazywane
poprzez pokolenia. Mówiąc słowami Ralpha Lintona (1945), kultura jest
„społecznym dziedzictwem członków społeczenstwa”.



Def. w klasycznej postaci wczesnych def. etnologicznych.



Edward Tylor:



Kultura

, czyli

cywilizacja

, jest to złożona całość,

która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność,

prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte

przez ludzi jako członków społeczeństwa”.



Ruth Benedict:



"Kultura jest to złożona całość zawierająca nawyki

nabyte przez człowieka jako członka

społeczeństwa”.

TRADYCJA JAKO MECHANIZM
PRZEKAZYWANIA DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO.

STEFAN CZARNOWSKI:

"KULTURA JEST DOBREM
ZBIOROWYM I ZBIOROWYM
DOROBKIEM, OWOCEM
TWÓRCZEGO I PRZETWÓRCZEGO
WYSIŁKU
NIEZLICZONYCH POKOLEŃ (...).
JEST NIĄ CAŁOKSZTAŁT
ZOBIEKTYWIZOWANYCH
ELEMENTÓW DOROBKU
SPOŁECZNEGO, WSPÓLNYCH
SZEREGOWI GRUP
I Z RACJI SWEJ OBIEKTYWNOŚCI
USTALONYCH I ZDOLNYCH
ROZSZERZAĆ SIĘ
PRZESTRZENNIE."

PODPORZĄDKOWANIE SIĘ ZACHOWAŃ
LUDZKICH NORMOM, WZOROM, WARTOŚCIOM,
MODELOM.

ALFRED KROEBER I TALCOTT PARSONS:

"KULTURA TO PRZEKAZANE I WYTWORZONE
TREŚCI, ORAZ WZORY WARTOŚCI, IDEI I INNYCH
SYMBOLICZNIE ZNACZĄCYCH SYSTEMÓW,
BĘDĄCE CZYNNIKAMI KSZTAŁTUJĄCYMI
LUDZKIE ZACHOWANIA A TAKŻE WYTWORY
STANOWIĄCE PRODUKT ZACHOWANIA.„

RALPH LINTON:

„KONFIGURACJA WYUCZONYCH ZACHOWAŃ I ICH
REZULTATÓW,
KTÓRYCH ELEMENTY SKŁADOWE SĄ PODZIELANE I
PRZEKAZYWANE
PRZEZ CZŁONKÓW DANEGO SPOŁECZEŃSTWA."

Goodman i Marx (1982:85) nazwali kulturę
„świadomym, społecznie przekazywanym dziedzictwem wytworów,
wiedzy, przekonań, wartości i oczekiwań normatywnych, które to
dziedzictwo pomaga członkom danego społeczeństwa radzić sobie

pojawiającymi się problemami”.

Kultura określa i udostępnia członkom społeczeństwa:



żywność, jaką mogą spożywać,



ubranie, jakie mogą nosić,



język, którym mówią,



wartości, jakimi są wierni ,



przekonania kierujące zachowaniem i praktyczne sposoby
postępowania.

Krótko mówiąc, kultura kształtuje życie społeczne i nadaje mu
odpowiednią strukturę.

SKŁADNIKI KULTURY

Kultura składa się z dwóch głównych
komponentów:



Kultury materialnej



Kultury niematerialnej

KULTURA MATERIALNA

Kulturą materialną nazywamy wszystkie wytwory społeczeństwa.

Kulturę materialną stanowią
np. - odkrycia archeologiczne:
- takie różne obiekty, jak:

telewizor,

samoloty

Stadiony baseballowe

Ubrania

Drapacze chmur

Pralki automatyczne

Krótko mówiąc, każdy fizyczny przejaw życia ludzi jest częścią kultury
materialnej.
Kultura materialna jest przekazywana kolejnym pokolenia.

KULTURA NIEMATERIALNA

Socjologowie koncentrują się na kulturze
niematerialnej – duchowych wytworach
społeczeństwa przekazywanych przez pokolenia.
Wytwory te stanowią ośrodek życia społecznego.



Wartości



Normy



Zwyczaje



Obyczaje



Prawa

WARTOŚCI



Wartości są abstrakcyjnymi pojęciami
mówiącymi o tym, co społeczeństwo uważa
za dobre, słuszne i pożądane, a co nie.



Wartości stanowią kontekst, w którym są
ustawiane i uzasadniane normy społeczne.



Wartości są podstawą oceny działań
społecznych i dlatego kształtują nasze
wybory.

NORMY



Znaczna część życia społecznego ma postać
zachowań rutynowych. Ludzie budzą się i idą spać o
pewnych porach, jedzą posiłki według pewnego
schematu i ubierają się w określony sposób. To nie
przypadek. Nasze zachowanie jest poddane
strukturze norm, przepisów i regulacji społecznych
nakazujących odpowiednie zachowanie w
szczególnych sytuacjach. Normy mogą również
kształtować zachowania ludzi wobec siebie. „Normy
przyzwoitości” określają stosowne zachowania wobec
innych.



Struktura norm społecznych („struktura
normatywna”) jest podzielona na zwyczaje obyczaje i
prawa.

ZWYCZAJE



Zwyczajami nazywa się rutynowe
czynności życia codziennego.



Są to nawykowe działania, takie jak
budzenie się o tej samej porze,
nalewanie mleka do płatków,
strzyżenie trawnika, ubieranie się
odpowiednio do okazji, jedzenie za
pomocą sztućców.



Zwyczaje mają małe znaczenie
moralne; częściej bywają kwestią
smaku czy gustu.

OBYCZAJE



Obyczaje są normami uważanymi za
najistotniejsze dla funkcjonowania
społeczeństwa
i życia społecznego jako całości.
Dlatego, na przykład, naruszenie normy
poszanowania własności prywatnej jest
niezwykle poważną sprawą. Obraża ono
społeczne pojęcie rozdzielania dóbr.
Wartości patriotyczne określają
obyczaje związane z odpowiedzialnym
zachowaniem obywateli.

PRAWA



Prawa są normami ustanowionymi i
wymuszonymi przez władzę polityczną
społeczeństwa. Kiedy prawa te są
spisane i skodyfikowane, określa się je
jako „ ustawodawstwo”. W niektórych
społeczeństwach prawo przekazuje się
w formie ustnej; nazywamy to
„prawem zwyczajowym”. W każdej
formie, prawo stosuje się do zachowań
uważanych dla istotne dla
społeczeństwa.

ZNAKI



Znaki są reprezentacjami, przedstawieniami
zastępującymi coś innego niż one same. Istnieją dwa
rodzaje znaków:
znaki naturalne i konwencjonalne (symbole).



Znak naturalny ma wewnętrzny, immanentny
związek z tym, co przedstawia.



Symbole (znaki konwencjonalne) nie maja
„naturalnego” pochodzenia; są arbitralnie
stworzonymi przedstawieniami
( słowami, gestami, przedmiotami, obrazami), które
zyskują znacznie dzięki umowie (konwencji)
społecznej. Flaga, na przykład, jest tylko kawałkiem
materiału o pewnym kształcie, kolorze i wzorze. Mimo
to ludzie umierają w jej obronie, ale nie robią tego dla
kawałka materiału, lecz dlatego, co ów materiał
przedstawia, dla przypisywanego mu znaczenia.

JĘZYK



Język jest społecznie wytworzonym
zbiorem znaczących symboli i
najważniejszym aspektem kultury.
Elementy języka maja mniej więcej to
samo znaczenie dla wszystkich, którzy
należą do tej samej społeczności
językowej. Dzięki temu język jest
głównym środkiem porozumiewania
się ludzi.

GESTY



Ludzie porozumiewają się również za pomocą gestów,
ruchów ciała mających społecznie uzgodnione
znaczenie. W społeczeństwie amerykańskim kółko
utworzone z prawego kciuka i palca wskazującego i
jednoczesne wyprostowanie trzech pozostałych
palców oznacza: „okay, wszystko porządku”. W
innych społeczeństwach ten sam gest może mieć
inne znaczenie. We Francji, na przykład, przekazuje w
dosyć obraźliwy sposób informację, że osoba, do
której został skierowany, jest niczym, „zerem”. W
Grecji i Turcji gest ten oznacza niepożądaną
propozycje seksualną. Gesty, podobnie jak język,
maja znaczenie w konkretnym kontekście
społecznym.

SUBKULTURY



Wzory subkulturowe nadają grupie wyraźną
tożsamość i styl, co odróżnia ja od całości
społeczeństwa, którego jest częścią.
Tożsamość subkultury może koncentrować
wokół jej dziedzictwa etnicznego i zależeć od
tego, czy jest to dziedzictwo chińskie, włoskie
czy polskie. Może także wynikać z sytuacji
ekonomicznej grupy.



Subkultury często posługują się odrębnym
językiem. Język naukowców jest w istocie
żargonem subkulturowym, podobnie jak
słownictwo handlarzy narkotyków czy
muzyków jazzowych.

KONTRKULTURY



W niektórych przypadkach wzorce kulturowe
pewne podgrupy są nie tylko różne, ale i
przeciwne wzorcom reszty społeczeństwa.
Kontrkultury, jak nazywamy takie podgrupy,
ucieleśniają przekonania, wartości, normy i
style życia, które są wyraźnym
przeciwieństwem tych, które wyznaje
społeczeństwo jako całość.

RELATYWIZM KULTUROWY



Różnorodność praktyk kulturowych wśród
społeczeństw i w obrębie tego samego
społeczeństwa sugeruje, że nie istnieje
pojedynczy, „najlepszy” wzorzec kulturowy.
Wniosek ten stał się podstawą relatywizmu
kulturowego – hipotezy zakładającej, że
żadna praktyka kulturowa nie jest
wewnętrznie zła lub dobra; każdą należy
rozumieć w kontekście jej miejsca w większej
konfiguracji kulturowej.

Document Outline