1

1

Formy działalności

Formy działalności

wychowawczej

wychowawczej

Plan wykładu:

Plan wykładu:

1. Pojęcie „forma działalności
wychowawczej”

2. Charakterystyka:
- opieki
- wychowania moralnego
- kształcenia (nauczania)
- inicjacji

2

2

3

3

Formy działalności wychowawczej

to zespół

działań (środków, metod) przybierających
zorganizowaną postać (przez wyznaczenie
wykonawców, miejsca, czasu)
i charakteryzujących się tendencją do
instytucjonalizacji.
Opierają się na pewnych rodzajach działań
występujących względem siebie w układzie
hierarchicznym (Muszyński H.)

Do form działalności wychowawczej
zaliczamy:

1.

opiekę (najprostsza forma)

2. wychowanie moralne
3. kształcenie (nauczanie)
4. inicjację (forma najgłębiej sięgająca w rozwój
osobowości)

4

4

Ad 1. Opieka/działalność opiekuńcza

-

jej istotą

jest określenie niezdolności podmiotu do samodzielności

w zaspokajaniu i regulowaniu potrzeb ponadpodmiotowych
-

wynika

więc z obiektywnej konieczności

- jej istotnymi

cechami są

:

* odpowiedzialność opiekuna za podopiecznego
* odpowiedzialność za skutki swojej działalności
* bezinteresowność i ciągłość działań, co składa się na
wytworzenie
stosunku opiekuńczego nasyconego emocjonalnie
* ciągłość i cykliczność w zaspokajaniu potrzeb
* realizacja opieki tak długo, jak długo jest to konieczne

-

usamodzielnienie
* kompensacyjny charakter opieki - wyrównuje niedostatki
podopiecznego do samodzielnego funkcjonowania

5

5

Odpowiedzialność opiekuna

związana jest z:

- konsekwencją podejmowanych działań
- decydowaniem o podopiecznym i za niego
- reprezentowaniem interesu życiowego podopiecznego

Opieka jest opartym na odpowiedzi kompensacyjnej
ciągłym
i bezinteresownym zaspokajaniem przez opiekuna
ponadpodmiotowych potrzeb jednostki w ramach
stosunku opiekuńczego.

6

6

Ad. 2 Wychowanie moralne

-

wprowadza jednostkę w świat społeczeństwa (co jest dobre, a co złe)

- jest to nauczanie-przekaz, nauczanie norm moralnych, kształtowanie
motywacji, woli, postaw

- oprócz przekazu czyli nauczania musi towarzyszyć temu element ćwiczenia,

czyli nabywania doświadczeń w zachowaniach moralnych

- odbywa się to w grupach społecznych i zmierza do nauczenia współżycia
i współdziałania w taki sposób, aby nie szkodzić innym, aby wspólnie
z innymi wykonywać jakąś działalność sprawniej, lepiej

7

7

Ad. 2 Wychowanie moralne cd.

- dwa poziomy rozwoju moralnego i jego sfery:
* sfery: wiedza, umiejętności, emocje, motywy
poziomy:
* poznawczy (rozumowanie, oceny moralne)
* behawioralny (działanie moralne)

8

8

Ad. 2 Wychowanie moralne cd.

Cechy rozwoju moralnego:
Rozwój moralny:

a)

jest stopniowym wrastaniem jednostki w społecznie

funkcjonujący system moralności, który składa się
z norm i wzorów postępowania moralnego

b)

jest sprawą umowną, gdyż treść przyswajanych

norm wyznacza moralność obowiązująca w danej grupie
społecznej, w której funkcjonuje jednostka

c)

jest stopniowym uwewnętrznianiem norm moralnych

d)

obejmuje głównie sferę motywacji i uczuć, w

mniejszym stopniu sferę poznawczo-instrumentalną

9

9

Ad. 2 Wychowanie moralne cd.

Cechy rozwoju moralnego: cd

e)

jego przebieg tylko w ograniczonym stopniu

podlega kontroli z zewnątrz (innych osób) –
obserwacja zachowań

f)

może ulec zakłóceniu lub zahamowaniu na każdym

etapie przebiegu bez żadnych indywidualnych
konsekwencji dla jednostki i konsekwencji
społecznych (sankcje)

g)

w jego przebiegu można wyróżnić cztery stadia

i odpowiadające im fazy rozwoju moralnego

10

10

Etapy rozwoju moralnego człowieka

wg Piaget J., Kohlberg L.

Stadia

rozwoju

moralnego

Fazy

rozwoju moralnego

1. Anomia moralna

(0-3 rż)

- amoralizm dziecięcy

2. Heteronomia moralna

(3-9 rż)

- egocentryzm (3-5 rż)
- konformizm moralny (5-9 rż)

3. Socjonomia moralna

(9-13 rż)

- moralność grupowa (partykularna) (9-
11 rż)

- konwencjonalizm moralny (11-13 rż)

4. Autonomia moralna
(13-21 rż)

- irracjonalizm moralny (13-15 rż)

- racjonalizm moralny (15-17 rż)

- idealizm moralny (17-21 rż)

11

11

Ad. 3

Kształcenie (nauczanie)

Nauczanie – to przekazywanie wiedzy o otaczającym świecie,
zjawiskach
i ludzkiej działalności

- umożliwia to: zdobywanie wiadomości
zdobywanie/kształtowanie umiejętności
kształtowanie nawyków i postaw

- ogółem = rozwijanie osobowości

- potocznie - pouczanie
- nauczanie instytucjonalne (kształcenie)
* rozwija cechy instrumentalne – sfera wiedzy i umiejętności
* rozwija cechy kierunkowe – sfera emocjonalno-wolincjonarna

12

12

Ad. 4 Inicjacja

- dawniej wtajemniczanie, wprowadzanie jednostki
w mity, obrzędy wypracowane przez grupę

- obecnie wprowadzanie jednostki w istotę
człowieczeństwa jednak nie poprzez obrzędy, ale
„spotkanie” w sensie personalistycznym

- jest głównym zdarzeniem losowym i dotyczy przede
wszystkim spotkania z prawdziwym człowiekiem, który
wskaże cel życia, porwie za sobą, wciągnie na drogę
wysiłków, ukaże sens pracy nad sobą, porwie za sobą
(…)

13

13

Bibliografia:

Kunowski S. Podstawy współczesnej
pedagogiki.
Wyd. Saleziańskie, 2007

Milerski M., Śliwerski B.: Leksykon Pedagogika.
PWN, Warszawa 2000

Muszyński H.: Rozwój moralny. Wyd. SziP,
Warszawa 1983

Śliwerski B.: Pedagogika tom 3. Subdyscypliny
wiedzy pedagogicznej. GWP, Gdańsk 2006