EPOKI HISTORII

      

Klasyczny podział epok dla historii Europy odróżnia :

Historia nowożytna 
    (nowożytność)

    Historia nowożytna (dzieje nowożytne )– część dziejów 

obejmująca okres w dziejach świata od XV (często podaje się 
tu rok odkrycia Ameryki, przez Kolumba - 1492, lub 
wcześniejszą datę: 1453 – zdobycie Konstantynopola przez 
Turków) do 1918 roku.

    Czasem rozróżnia się dzieje wczesnonowożytne (1492-1789) i 

późnonowożytne (1789-1918), między którymi granicę ma 
stanowić rewolucja francuska. Przyjmuje się zwykle, że od 
roku 1918 zaczyna się historia najnowsza, tzn. te dzieje, o 
których można jeszcze usłyszeć z pierwszej reki - od żyjących 
świadków wydarzeń.

    Można też przyjąć, i często się tak czyni, zaczerpnięty z 

historii sztuki podział historii nowożytnej na:

• renesans – od XV do XVI wieku
• barok – od końca XVI wieku do początków XVIII wieku
• oświecenie – XVIII wiek
• romantyzm – pierwsza połowa XIX wieku

    XIX wiek

• 1803 – sprzedaż Luizjany Stanom 

Zjednoczonym przez Francję

• 1804 – koronacja Napoleona I
• 1812 – napoleońska wyprawa na Rosję
• 1814-1815 kongres wiedeński
• 1830 rewolucja lipcowa
• 1830 Belgia niepodległa

 

N
O
W
O
Ż
Y
T
N
O
Ś
Ć

    

XVIII wiek 

• 1701 - 1714 wojna o sukcesję hiszpańską
• 1707 - Unia angielsko-szkocka
• 1740 - 1748 wojna o sukcesję austriacką
• 1748 - pokój w Akwizgranie (1748)
• 1755-1756 Odwrócenie przymierzy
• 1757-1763 - wojna siedmioletnia
• 1772, 1793 i 1795 – rozbiory Polski
• 1776 - deklaracja niepodległości i powstanie USA
• 1779 - wojna o sukcesję bawarską
• 1780 - rozruchy Gordona
• 1789 – rewolucja francuska
• 1791 – uchwalenie Konstytucji 3 Maja
• 1799 – zamach stanu we Francji (Napoleon zostaje 

Pierwszym Konsulem)

 

N
O
W
O
Ż
Y
T
N
O
Ś
Ć

      

XV wiek 

• 1453 – zdobycie Konstantynopola przez Turków
• 1492 – odkrycie przez Krzysztofa Kolumba Ameryki
• 1494-1559 wojny włoskie

      

XVI wiek 

• 1517 – reformacja Marcina Lutra
• 1525 – hołd pruski
• 1545 – 1563 – Sobór trydencki
• 1572 – noc św. Bartłomieja
• XVII wiek [edytuj]
• 1618 – 1648 – wojna trzydziestoletnia
• 1621 – bitwa pod Chocimiem
• 1648 – zniesienie monarchii w Anglii przez 

Parlament Kadłubowy

• 1660 - restauracja monarchii w Anglii
• 1683 – odsiecz wiedeńska

 

N
O
W
O
Ż
Y
T
N
O
Ś
Ć

ŚREDNIOWIECZE

• Średniowiecze – epoka w historii i kulturze europejskiej, 

obejmująca okres między starożytnością[1] a czasami 
nowożytnymi.

• Granice czasowe średniowiecza nie są ściśle ustalone, 

szczególnie w przypadku granicy początkowej .Najczęściej 
przyjmuje się, że jest to okres historyczny rozciągający się od 
czasów rozpadu Cesarstwa Zachodniorzymskiego i wielkiej 
wędrówki ludów, do początków renesansu.

• Nazwa epoki wywodzi się z nazwy środka epoki łacińskiego 

określenia medius aevus (średni wiek), lub media aetas (wieki 
średnie). Została wprowadzona jeszcze w samym średniowieczu 
przez pobożnych chrześcijan, którzy uważali czasy, w których 
żyli, za interwał między pierwszym, a drugim przyjściem 
Chrystusa. W XV i XVI wieku odwołali się do niej włoscy 
humaniści, pragnąc wyróżnić "wieki średnie" jako mroczny 
okres, oddzielający ówczesne czasy od świetnej epoki 
starożytności.

• Za początek epoki przyjmuje się rok 476, koniec istnienia Imperium 

Rzymskiego, w którym został pozbawiony władzy ostatni cesarz 
zachodniorzymski, Romulus Augustulus. Istnieje jednak także wiele 
innych propozycji, np. zamknięcie przez Justyniana Wielkiego 
Akademii Ateńskiej (529), zamordowanie Hypatii z Aleksandrii, 
koronacja Karola Wielkiego (800), ucieczka Mahometa z Mekki (622), 
bunt Nika w Konstantynopolu 532, śmierć cesarza Teodozjusza I 
Wielkiego i podział Imperium rzymskiego na dwie części w 395, czy 
chrzest Chlodwiga 496. Wielu badaczy okres od V w. do XI w. chce 
widzieć jako osobną od średniowiecza epokę historyczną – wieki 
ciemne. Należy też pamiętać, że elementy kultury starożytnej były 
obecne w Europie Zachodniej w niezmienionej formie jeszcze kilka 
wieków po upadku cesarstwa rzymskiego.

• Za koniec średniowiecza przyjmuje się różne daty: wynalezienie druku 

przez Jana Gutenberga (ok. 1450), zdobycie Konstantynopola przez 
Turków i upadek Cesarstwa bizantyjskiego (rok 1453), koniec wojny 
stuletniej (rok 1453), dotarcie Krzysztofa Kolumba do Ameryki (rok 
1492), przyjęcie przez władcę Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, 
Iwana III Srogiego, tytułu "władcy Wszechrusi" lub powrót Krzysztofa 
Kolumba do Hiszpanii (rok 1493), a wreszcie wystąpienie Marcina 
Lutra (rok 1517).

- 476-1453 - średniowiecze 
- 476 - upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego 
- 496 - chrzest władcy Franków - Klodwiga 
- 534 - Frankowie podbijają Burgundów 
-534 - Bizancjum podbijają Wandalów 
-622 - Mahomet ucieka z Mekki do Medyny 
-622-625 - utworzenie Państwa Samona na Morawach 
-680 - budowa państwa Bułgarskiego 
-711 - Arabowie podbijają Wizygotów 
-732 - Karol Młot pokonał Arabów pod Poitiers 
-753 - Pepin Mały powstrzymuje najazd Zongobardów 
-772-804 - K. Wielki prowadzi wojnę z Sasami 
-774 - Frankowie podbijają Longobardów 
-775 - Pepin oddaje ziemie Longobardów papierzowi 
-800 - koronacja K. Wielkiego na cesarza rzymskiego 
-833-838 - Einhard napisał "Żywot K. Wielkiego" 
-843 - podział monarchii karolińskiej w Verdun 
-865 - Bułgaria przyjmuje chrzest 
-865 - książe Morawski Rościsław chce przyjąć chrzest 
-885 - śmierć Metodego 
-906 - Węgrzy rozbijają państwo Wielkomorawskie 
-919-1024 -wzmocnienie Niemiec dzięki dynastii saskiej 
-929 - zwierzchnictwo Niemiec nad Czechami 
-955 - Otton I rozbija Węgrów na Lechowym Polu 
-962 - koronacja Ottona I na cesarza rzymskiego 
-963 - walka Mieszka z Wieletami o dolną Odrę 
-965 -przymierze Mieszka I z Czechami; ślub z Dobrawą 

 

Ś
R
E
D
N
I
O
W
I
E
C
Z
E

• 966 - powstanie i chrzest Polski (Mieszka I) od Czech 
• 966-1138 - okres wczesnopiastowski 
• 968 - Jordan - pierwszy biskup Polski 
• 972 - bitwa pod Cedynią o Pomorze zachodnie 
• 987 - śmierć ostatniego Karolinga; Hugo Capet władcą 
• 988 - Włodzimierz Wielki przyjmuje chrzest 
• 990 - (ok.) Dagome iudex ustanawia granice Polski 
• 990 - śmierć Mieszka I ; w granicach Polski był Śląsk 
• 997 - misja chrystianizacyjna św. Wojciecha; śmierć 
• 1000 - zjazd w Gnieźnie, zawarcie przymierza polsko- niemieckiego, 

tworzenie biskupstw 

• 1002 - Chrobry zajmuje Łużyce, Milsko, Miśnie 
• 1003 - Chrobry zajmuje Czechy, Słowację i Morawy 
• 1005 - wyprawa Henryka II; Chrobry traci zajęte ziemie 
• 1007 - ponowne zajęcie Milska i Łużyc przez B.Chrobrego
• 1018 - pokój w Budziszynie 
• 1018 - wyprawa Chrobrego na Kijów; przyłączenie Grodów Czerwieńskich 
• 1022 - trudności wewnętrzne; prawdopodobnie bunt 
• 1025 - koronacje: Mieszka II, Chrobrego; śmierć B.Chrobrego 
• 1034 - śmierć Mieszka II 
• 1039 - najazd Czech na Wielkopolskę; grabież łupów 
• 1047 - K.Odnowiciel podporządkowuje Mazowsze 

 

Ś
R
E
D
N
I
O
W
I
E
C
Z
E

• 1050 - wyprawa Kazimierza Odnowiciela na Śląsk 
• 1066 - bitwa pod Hastings; Wilhelm Zdobywca zostaje królem 

Anglii 

• 1076 - koronacja B Śmiałego na króla 
• 1079 - zawiązanie spisku przeciw B. Śmiałemu; ucieczka a 

następnie śmierć 

• 1086 - Przegląd Dnia Sądu Ostatecznego w Anglii 
• 1102 - śmierć Władysława Hermana 
• 1107 - ucieczka Zbigniewa do Niemiec 
• 1109 - wojna polsko-niemiecka; najazd Henryka V 
• 1116 - Krzywousty zdobywa Pomorze Wschodnie 
• 1117 - bunt wojewody Skarbimira 
• 1121-1122 - Krzywousty zdobywa Szczecin 
• 1135 - spotkanie Krzywoustego z Lotarem III w Merseburgu 
• 1138 - testament i śmierć B. Krzywoustego

 

Ś
R
E
D
N
I
O
W
I
E
C
Z
E

   

1226- sprowadzenie Krzyżaków do Polski przez księcia 

mazowieckiego, Konrada
1241- najazd Tatarów, bitwa pod Legnicą
1327- początek wojny z Zakonem Krzyżackim
1331- bitwa pod Płowcami, pokonanie Krzyżaków
1335- zjazd w Wyszehradzie monarchów Czech, Węgier i 
Polski w celu rozstrzygnięcia sporu z krzyżakami
1343- zawarcie pokoju w Kaliszu
1385- Unie polsko-litewska
1410- bitwa pod Grunwaldem
1411- pokój w Toruniu
1431-1435- wojna z Krzyżakami zakończona pokojem w 
Brześciu Kujawskim
1444- bitwa pod Warną
1454-1466- wojna trzynastoletnia z Zakonem Krzyżackim
1466- II pokój w Toruniu

 

Ś
R
E
D
N
I
O
W
I
E
C
Z
E

STAROŻYTNOŚĆ

  Starożytność – okres historyczny 

stosowany przeważnie dla historii Europy i 
Bliskiego Wschodu. Obejmuje czasy od 
około 3500 lat p.n.e do roku 476, czyli 
upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego 
(często można spotkać się z innymi datami 
początku i końca tego okresu 
historycznego).

   Okres następujący po starożytności 

nazywany jest średniowieczem.

 

S
T
A
R
O
Ż
Y
T
N
O
Ś
Ć

 Upadek imperium zachodniorzymskiego pod naporem plemion germańskich 

– 476 r.

______________________________________________________________________________

Najazd Hunów pod wodzą Atylli- klęska Hunów na Polach Katalaunijskich – 451 r.

Wizygoci łupią Rzym – 410 r.

Germanie wkraczają w granice imperium rzymskiego – Wędrówka Ludów  - 406 r.

Podział imperium ( Teodozjusz Wielki): zachodnio i wschodniorzymska  - 395 r

Chrześcijaństwo religią panującą – Teodozjusz – 381 r.

Sobór w Nicei

Edykt mediolański- równouprawnienie chrześcijan 

Rządy Dioklecjana- wprowadzenie systemu dominatu 

Edykt Karakalli – obywatelstwo rzymskie dla wszystkich wolnych

Wybuch Wezuwiusza – Pompeje  - 79 r.

Pożar Rzymu- Neron – 64 r.

Podbój Brytanii przez Klaudiusza 

Życie Jezusa Chrystusa datuje się na okres 8-4 p.n.e.- 30-33 n.e. 

Początek cesarstwa rzymskiego ( pryncypat)- Oktawian August  - 27 p.n.e. 

Bitwa pod Akcjum- Marek Antoniu i Kleopatra przygrywają z Oktawianem Augustem

Śmierć Gajusza Juliusza Cezara- tzw. „idy marcowe” - 44 p.n.e. 

Bitwa pod Farsalos- Cezar pokonuje Gnejusza Pompejusza  

Podbój Galii przez Cezara - 58-51 p.n.e.

I triumwirat: Gajusz Juliusz Cezar, Gnejusz Pompejusz, Marek Krassus

Powstanie niewolników- Spartakus - 73-71 p.n.e.

Grecja prowincją Rzymu  - 146 p.n.e.

III wojna punicka

Klęska Hannibala pod Zamą 

Klęska Rzymian pod Kannami 

II wojna punicka 

Rzymianie zdobywają Sycylię 

I wojna punicka - 264-241 p.n.e. 

 

S
T
A
R
O
Ż
Y
T
N
O
Ś
Ć

•

Zdobycie przez Rzymian etruskiego miasta Volsinii- zakończenie podboju Italii 

•

Wojna Rzymu z Tarentem ( 297- Askulum- „pyrrusowe zwycięstwo”)  

•

Wojny diadochów- podział imperium Aleksandra Wielkiego 

•

Epoka hellenistyczna 

•

Śmierć Aleksandra Wielkiego  - 323 p.n.e. 

•

Zwycięstwo Aleksandra pod Gaugamelą 

•

Zwycięstwo Aleksandra pod Issos 

•

Zwycięstwo Aleksandra z Persami nad Granikiem  - 334 p.n.e. 

•

Zwycięstwo pod Cheroneą Macedończyków nad Grekami ( Filip II)  - 338 p.n.e. 

•

Wojna peloponeska między Atenami i Spartą  - 431-404 p.n.e.

•

Rządy stratega Peryklesa w Atenach- złoty okres Aten  - 461-429 p.n.e.

•

Zwycięstwo Greków pod Platejami nad Persami 

•

Zwycięstwo floty greckiej nad perską pod Salaminą; bitwa pod Termopilami (Leonidas) – 480 

p.n.e.

•

Wyprawa króla królów Dariusza do Grecji, klęska pod Maratonem  - 490 p.n.e.  

•

Reformy Klejstenesa w Atenach 

•

Rzym republiką- wygnanie Tarkwiniusza Pysznego  - 509 p.n.e.  

•

Reformy Solona w Atenach- tzw. „strząśnienie długów” 

•

Prawa Drakona w Atenach 

•

Założenie Rzymu ( obecnie badania świadczą o pochodzeniu miasta z X w. p.n.e. ) - 753 p.n.e. 

•

Okres wielkiej kolonizacji greckiej  

•

Okres wieków ciemnych w Grecji 

•

Potęga Izraela- panowanie Dawida i Salomona  - XI/ X w.p.n.e.

•

Żydzi pod wodzą Mojżesza opuszczają Egipt ; epoka żelaza - XII w.p.n.e. 

•

Epoka mykeńska ( Agememnon)- Troja 

•

Kodeks Hammurabiego- władcy Babilonii 

•

Plemiona Achajów, Jonów i Dorów w Grecji 

•

Piramida Cheopsa w Egipcie  - ok. 2,5 tys. p.n.e. 

•

Epoka brązu - ok. 3 tys.- 500 p.n.e.

•

Cywilizacja Sumerów ( pismo klinowe), zjednoczenie Egiptu ( hieroglify)   - IV 

tys.p.n.e