Świadczenia ZUS
Mgr Bożena Pasławska
Świadczenia ZUS
Mgr Bożena Pasławska
Zasady ogólne
Uzyskanie prawa do renty z tytułu niezdolności do
pracy uzależnione jest od spełnienia łącznie
następujących warunków:
1. Istnienia niezdolności do pracy,
2. Posiadania wymaganego, stosownie do wieku
ubezpieczonego okresu składkowego i
nieskładkowego,
3. Powstania niezdolności do pracy w określonym
ustawą okresie składkowym lub nieskładkowym
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od
ustania tych okresów.
Niezdolność do pracy
Niezdolną do pracy
– w rozumieniu art. 12 ustawy o
emeryturach i rentach z FUS – jest osoba, która
całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy
zarobkowej z powodu naruszenia sprawności
organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po
przekwalifikowaniu.
Ocena rokowania odnośnie odzyskania zdolności do
pracy po przekwalifikowaniu jest istotną
wskazówką ustawodawcy dla lekarza orzecznika i
komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń
Zdrowotnych, orzekających o niezdolności do pracy
i powinna mieć decydujący wpływ na treść ustaleń
orzeczniczych, a w konsekwencji na rodzaj
przyznanego świadczenia ( renta z tytułu
niezdolności do pracy, renta szkoleniowa)
Renta z tytułu niezdolności do
pracy
Warunki nabywania prawa do renty z
tytułu niezdolności do pracy oraz
zasady ustalania jej wysokości
określa ustawa z dnia 17 grudnia
1998 roku o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych( FUS)
Kogo uważa się za niezdolnego
do pracy?
Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub
częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z
powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje
odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.
1.
Za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę,
która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek
pracy.
2.
Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która
utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy
zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
3.
Za niezdolną do samodzielnej egzystencji uważa się
osobę, która wskutek naruszenia sprawności
organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki i
pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych
potrzeb życiowych.
Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres nie
dłuższy niż 5 lat. Jedynie w przypadku, gdy według
wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania
zdolności do pracy przed upływem tego okresu,
niezdolność może być orzeczona na okres dłuższy.
Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do
pracy przez co najmniej 5 lat w przypadku zgłoszenia
wniosku o przedłużenie prawa do renty na dalszy
okres, może być orzeczona niezdolność do pracy na
okres dłuższy niż 5 lat i nie dłużej niż do dnia
osiągnięcia wieku emerytalnego, wynoszącego 60 lat
dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z
upływem okresu, na jaki świadczenie to zostało
przyznane.
Komu przysługuje renta?
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje
ubezpieczonemu, który spełnia łącznie
następujące warunki:
1.
Jest niezdolny do pracy,
2.
Ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
3.
Niezdolność do pracy powstała w wymienionych
w ustawie okresach składkowych( np..
Ubezpieczenia, zatrudnienia) lub nieskładkowych
(np.. W okresie pobierania zasiłku chorobowego,
opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego),
albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od
ustania tych okresów
Samo istnienie częściowej lub całkowitej
niezdolności do pracy nie uzasadnia
przyznania renty. Osoba ubiegająca
się o to świadczenie musi ponadto
spełniać dodatkowe, nie mniej istotne
warunki. Musi się ona legitymować –
wymaganym dla jej grupy wiekowej –
stażem ubezpieczeniowym, a także
niezdolność do pracy musi powstać w
określonym czasie.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
jest świadczeniem długookresowym,
przysługującym ubezpieczonemu –
po spełnieniu także innych
warunków, związanych z
ubezpieczeniem – w razie utraty lub
ograniczenia jego zdolności do pracy
zarobkowej.
W 1997 roku została przeprowadzone
reforma świadczeń związanych z utratą
zdolności do zarobkowania. Ryzykiem
objętym systemem ubezpieczenia
społecznego stała się – w miejsce
dotychczasowego uszczerbku na zdrowiu –
utrata zdolności do pracy wskutek naruszenia
sprawności organizmu. Tak więc renta
przyznawana jest tylko w przypadku utraty
lub znacznego zmniejszenia zdolności do
pracy.
Samo naruszenie sprawności
organizmu nie stanowi podstawy
przyznania renty. Przyznanie tego
świadczenia powiązane jest z
brakiem pozytywnych rokowań
dotyczących odzyskania zdolności do
wykonywania dotychczasowej pracy,
podjęcia innej pracy.
W miejsce renty inwalidzkiej
wprowadzona została renta z tytułu
niezdolności do pracy, a
dotychczasowe grupy inwalidztwa (I,
II, III )zastąpiła całkowita lub
częściowa niezdolność do pracy.
Ustalenie przewidywanego okresu
niezdolności do pracy
( renta okresowa, renta stała
)
Stopień stwierdzonej niezdolności do
pracy oraz przewidywany okres tej
niezdolności przesądzają o wysokości
renty z tytułu niezdolności do pracy
oraz o okresie, na jaki ta renta będzie
przyznana.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
może być przyznana jako:
1. Renta dla osoby całkowicie
niezdolnej do pracy,
2. Renta dla osoby częściowo
niezdolnej do pracy.
Całkowita niezdolność do
pracy
Przysługuje ubezpieczonemu, który
utracił zdolność wykonywania
jakiejkolwiek pracy
Częściowa niezdolność do
pracy
Przysługuje ubezpieczonemu, który w
znacznym stopniu utracił zdolność do
pracy zgodnej z poziomem
posiadanych kwalifikacji.
RENTA OKRESOWA
Przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli
jego niezdolność do pracy zostanie
przez lekarza orzecznika ZUS lub
komisję lekarską uznana za okresową
RENTA STAŁA
Przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli
jego niezdolność do pracy zostanie
przez lekarza orzecznika ZUS lub
komisję lekarską uznana za trwałą.
Kiedy ubezpieczony legitymuje się
wymaganym okresem składkowym i
nieskładkowym
Wymagany do nabycia prawa do renty
okres składkowy i nie składkowy
uzależniony jest od wieku, w którym
powstała niezdolność do pracy.
Wymieniony warunek uważa się za
spełniony, gdy ubezpieczony
udowodnił okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący łącznie co
najmniej:
1 rok – jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem
20 lat
2 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku 20 – 22 lat
3 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku 22 – 25 lat
4 lata - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku 25 – 30 lat
5 lat - jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat
Ustalając okres składkowy i
nieskładkowy uwzględnia się m. in.:
• Okresy pracy i innej działalności
zawodowej podlegającej obowiązkowi
ubezpieczenia społecznego,
• Okresy służby w Wojsku Polskim,
Policji ( Milicji Obywatelskiej), w UOP
( w organach bezpieczeństwa
publicznego), w Straży Granicznej,
Służbie Więziennej i w Służbie Celnej.
• Okresy pobierania zasiłków z
Funduszu Pracy,
• Okresy pobierania zasiłków z
ubezpieczenia społecznego,
• Okres nauki w szkole wyższej na
jednym kierunku, pod warunkiem
ukończenia tej nauki.
Przy ustalaniu prawa do renty oraz obliczania
jej wysokości, okresy nieskładkowe
uwzględnia się w wymiarze
nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych
okresów składkowych.
Jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe są
krótsze od okresu wymaganego do przyznania
renty, okres ten może zostać uzupełniony
okresem ubezpieczenia społecznego rolników,
za który została opłacona składka.
Jeśli ubezpieczony nie osiągnął
wymaganego
( odpowiednio do wieku, w którym powstała
niezdolność do pracy)
okresu składkowego i
nieskładkowego
, warunek posiadania tego okresu
uważa się za spełniony, jeśli został on zgłoszony
do ubezpieczenia społecznego przed
ukończeniem 18 lat życia, albo w ciągu 6
miesięcy po ukończeniu nauki w szkole
ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub
wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do
pracy miał, bez przerwy bądź z przerwami
nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy
składkowe i nieskładkowe.
W przypadku ubezpieczonego
całkowicie niezdolnego do pracy
,
który udowodnił okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący co najmniej
20 lat dla kobiety lub 25 lat dla
mężczyzny, nie obowiązuje wymóg
powstania niezdolności do pracy w
określonym terminie.
Ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do
pracy z powodu skutków wypadku w drodze
do pracy lub z pracy
prawo do renty z tytułu
niezdolności do pracy ustala się bez warunku
udokumentowania wymaganego okresu
składkowego i nieskładkowego. Niezdolność
do pracy powinna powstać nie później niż w
ciągu 18 miesięcy od ustania okresów
wymienionych w art.. 57 ust. 3 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.
Jak ustala się podstawę wymiaru
emerytury dla osób uprawnionych już
wcześniej do renty z tytułu
niezdolności do pracy
Osoby, które w dniu ubiegania się o
emeryturę były uprawnione do renty
z tytułu niezdolności do pracy
( zwanej dalej rentą), do obliczenia
podstawy wymiaru emerytury mogą
wskazać:
1. Zwaloryzowaną podstawę wymiaru
renty, albo
2. Zarobki z okresu:
• 10 kolejnych lat kalendarzowych,
wybranych z 20 lat poprzedzających
rok zgłoszenia wniosku o emeryturę,
lub
• Dowolnych 20 lat kalendarzowych,
wybranych z całego okresu
podlegania ubezpieczeniu,
przypadających przed rokiem
zgłoszenia wniosku o emeryturę.
Mogą to być:
• Inne zarobki, tj. uzyskane w innym
okresie niż te, które przyjęto do
obliczenia podstawy wymiaru renty,
albo
• Te same zarobki, jakie zostały przyjete
do obliczenia podstawy wymiaru renty,
jeśli można je przyjąć do ustalenia
podstawy wymiaru emerytury.
Co to jest renta
szkoleniowa?
Renta szkoleniowa przysługuje osobie spełniającej
warunki do przyznania renty z tytułu niezdolności do
pracy, wobec której orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na
niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie.
Renta szkoleniowa przysługuje przez okres 6 miesięcy,
jednakże okres ten może ulec skróceniu lub
wydłużeniu. Maksymalny okres pobierania tej renty
nie może przekroczyć 36 miesięcy.
Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania
przychodu z tytułu działalności podlegającej
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz słuzby.
ŚWIADCZENIA
Jednorazowe odszkodowania za
wypadki przy pracy z tytułu uszczerbku
na zdrowiu
• Jednorazowe odszkodowania za wypadki przy pracy z tytułu
uszczerbku na zdrowiu od 1 kwietnia 2007 r. do 31 marca
2008 r. wynoszą:
• Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu -
495 zł
• Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o
10 punktów procentowych -
495 zł
• Z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz
niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego -
8 670 zł
• Z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz
niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek
pogorszenia się stanu zdrowia rencisty -
8 670 zł
• Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony
jest małżonek lub dziecko zmarłego
ubezpieczonego lub rencisty -
44 590 zł
• Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony
jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub
rencisty inny niż małżonek lub dziecko -
22 295 zł
• Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni
są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci
zmarłego ubezpieczonego lub rencisty -
44 590 zł
oraz
8 670 zł
- z tytułu zwiększenia tego
odszkodowania przysługującego na każde z tych
dzieci
• Gdy do jednorazowego odszkodowania
uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej
dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty -
44
590 zł
oraz
8 670 zł
- z tytułu zwiększenia tego
odszkodowania przysługującego na drugie i każde
następne dziecko
• Gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego
odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni
członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub
rencisty, każdemu z nich niezależnie od
odszkodowania przysługującego małżonkowi lub
dzieciom -
8 670 zł
Gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są
tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci
zmarłego ubezpieczonego lub rencisty -
22 295 zł
oraz
8 670 zł
- z tytułu zwiększenia tego
odszkodowania przysługującego na drugiego i
każdego następnego uprawnionego
Podstawa prawna: obwieszczenie MPiPS z 7.3.2007
r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych
odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej (M.P. z 2007 r. Nr 18, poz. 218).
Zasiłek pogrzebowy
Wysokość zasiłku pogrzebowego
wynosi 200% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia
ogłaszanego dla celów emerytalno –
rentowych ( decyduje data zgonu)
Od 1 września 2007 r. wynosi 5
288,68zł.
Wymagane dokumenty
Podstawowymi dokumentami wymaganymi do
wypłaty zasiłku pogrzebowego są:
– wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk ZUS Z-12 )
– skrócony odpis aktu zgonu
– oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a
jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków
potwierdzone przez bank.
– dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub
powinowactwo (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub
dowód osobisty zawierający wymagane dane).
Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie
niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12
miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek
przysługuje.
ZASIŁEK CHOROBOWY
Zasiłek chorobowy przysługuje przez
okres trwania niezdolności do pracy z
powodu choroby nie dłużej niż
82!
dni, a jeżeli niezdolność
spowodowana została gruźlicą nie
dłużej niż
270 dni.
Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi
80%
podstawy wymiaru zasiłku,
70%
podstawy wymiaru zasiłku – za okres
pobytu w szpitalu.
Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi
100%
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli
niezdolność do pracy:
• Przypada w okresie ciąży
• Powstała wskutek poddania się niezbędnym
badaniom lekarskim przewidzianym dla
kandydatów na dawców komórek, tkanek i
narządów oraz zabiegowi ich pobierania
• Powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub
z pracy
• Powstała wskutek wypadku przy pracy ( odrebna
ustawa)
Zasiłek chorobowy przysługuje
za każdy dzień niezdolności do
pracy, wyłączając dni wolnych od
pracy.
Zasiłek chorobowy nie
przysługuje:
Za okresy niezdolności do pracy
przypadające w czasie:
• Urlopu bezpłatnego
• Urlopu wychowawczego
• Tymczasowego aresztowania lub
odbywania kary pozbawienia
wolności
ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE
Przysługuje maksymalnie przez okres
12 miesięcy po wykorzystaniu
zasiłku chorobowego.
Wysokość świadczenia
rehabilitacyjnego wynosi:
1. 90 %
podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego – za okres pierwszych
3 miesięcy
2.
75 %
podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego – za pozostały okres
3.
100 %
podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego – w określonych
przypadkach:
- Jeżeli niezdolność do pracy przypada w
okresie ciąży
- Jeżeli niezdolność do pracy
spowodowana jest wypadkiem przy
pracy