TOLERANCJA IMMUNOLOGICZNA

Jan Żeromski

 

 

PODSTAWOWE FAKTY 

DOTYCZĄCE TOLERANCJI

• Tolerancja – stan braku swoistej 

odpowiedzi na dany antygen

• Indukowana przez wczesną ekspozycję na 

dany antygen

• Własna tolerancja – zabezpieczenie przed 

wytworzeniem odpowiedzi przez układ 

immunologiczny przeciw własnym tkankom

• Mechanizmy aktywnej tolerancji 

zabezpieczają przed zapalnymi reakcjami 

na wziewne i pokarmowe antygeny 

występujące na błonach śluzowych

 

 

WAŻNE CZYNNIKI W INDUKCJI 

TOLERANCJI

1.

Stan zróżnicowania limfocytów w chwili 
zetknięcia z antygenem

2.

Miejsce zetknięcia z antygenem

3.

Komórki prezentujące antygen

4.

Liczba limfocytów zdolnych do odpowiedzi

5.

Mikrośrodowisko wokół komórki (ekspresja 
cząsteczek adhezji, wpływ cytokin itd.)

 

 

TOLERANCJA – OGÓLNE 

WŁAŚCIWOŚCI

1. Tolerancja na własne antygeny jest 

wrodzona a nie nabyta

2. Niedojrzałe lub dojrzewające limfocyty są 

bardziej podatne na indukcję tolerancji niż 

dojrzałe

3. Tolerancja na obce antygeny jest 

indukowana nawet u dojrzałych limfocytów 

przy spełnianiu specjalnych warunków

4. Tolerancja limfocytów T jest szczególnie 

efektywna w utrzymaniu długotrwałego 

braku odpowiedzi na własne antygeny

 

 

PODZIAŁ TOLERANCJI

CENTRALNA

• Dla limf. T odbywa 

się w grasicy

• Dla limf. B odbywa 

się w szpiku 
kostnym

• Mechanizm: 

delecja klonalna

OBWODOWA

• Odbywa się w 

całym organizmie

• Dotyczy zarówno 

limf. B i T

• Mechanizm:

anergia, apoptoza, 
dewiacja 
immunologiczna

 

 

IGNORANCJA WŁASNYCH 

ANTYGENÓW

• Jest to bierna forma tolerancji 

immunologicznej

• Zachodzi gdy:

 

1. Limf. T nie mogą zetknąć się z własnym 

antygenem,

2. Własny antygen występuje w małych 

ilościach,

3. Antygen znajduje się na komórce, która 

ma mało lub nie ma cząsteczek MHC,

4. Nie ma wystarczającej ilości limf. T,
5. Nie ma kostymulacji. 

 

 

CECHY TOLERANCJI LIMF. B

1. Wiązanie rozpuszczalnych własnych 

antygenów pobudza tolerancję limf. B,

2. Niedojrzałe limf. B napotykające własny 

antygen ulegają aborcji klonalnej, 

3. Los autoreaktywnych limf. B zależy od 

powinowactwa BCR i natury antygenu,

4. Edytowanie receptorów: autoreaktywne 

limf. B unikają anergii lub delecji przez 

rearanżację genów dla immunoglobulin.

 

 

SZTUCZNA INDUKCJA TOLERANCJI

 

1. Chimeryzm – u gospodarza z zaburzeniami 

odporności, wstrzyknięcie komórek 
allogenicznych

2. Przeciwciała przeciwko koreceptorom limf. T, 

3. Injekcja rozpuszczalnych antygenów,

4. Doustna podaż antygenu,

5. Wyczerpanie klonalne indukowane powtarzaną 

immunizacją określonym antygenem,

6. Przeciwciała antyidiotypowe – działa na limf. B.

 

 

NIEPEŁNA TOLERANCJA

Zjawisko

Podstawa 

Determina
nty

Różne determinanty 
na antygenie mogą 
być tolerowane 
niezależnie od innych

Wielkość 
determinanty i 
jej gęstość 
Powinowactwo 
BCR

Swoistość 

tkankowa

Zwierzę z indukowaną 

tolerancją wobec 
komórki  
hemopoetyczne 
innego gatunku może 

nie tolerować jego 
skóry

Brak ekspresji 

alloantygenów 
naskórka na 
komórkach 
hemopoetycznyc

h

 

 

MIEJSCA IMMUNOLOGICZNIE 

UPRZYWILEJOWANE

• Miejsca w organizmie gdzie obce 

antygeny lub przeszczepy tkankowe nie 

wywołuje odpowiedzi immunologicznej

• Te antygeny reagują z limf. T ale zamiast 

destrukcyjnej odpowiedzi 

immunologicznej indukują tolerancję lub 

nieszkodliwą odpoweidź na daną tkankę

• Cytokiny immunosupresyjne np. TGF-beta 

wydają się być odpowiedzialne za tak 

nietypową odpowiedź

• Do tych miejsc należą: mózg, oko, jądra, 

macica (płód)