Nauki o Zdrowiu i ich relacje

KLASYFIKACJA DZIEDZIN I DYSCYPLIN

NAUKOWYCH WG ORGANIZACJI

WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I ROZWOJU.

Od 2004 roku organizacja ta przyjęła systematykę nauk

obejmującą 6 dziedzin nauki oraz 1 dziedzinę sztuki. Obecnie w

Polsce trwają prace nad dostosowaniem polskiej klasyfikacji

dziedzin i dyscyplin naukowych do tej klasyfikacji. Dzieli ona

dyscypliny naukowe na:



- nauki przyrodnicze



- nauki techniczne i inżynieryjne



- nauki medyczne i nauki o zdrowiu



- nauki rolnicze



- nauki społeczne



- nauki humanistyczne



- sztuka.

NAUKI MEDYCZNE A INNE NAUKI O

ZDROWIU



Medycyna nie jest jedyną nauką zajmującą się
problematyką zdrowia i choroby oraz
wywierającą wpływ na te zjawiska. Problemem
zdrowia i choroby zajmują się niemal wszystkie
dziedziny naukowe związane z człowiekiem,
środowiskiem i społeczeństwem.



Jest to spowodowane tym, że w praktyce,
zdrowie zależy od wielu innych czynników
niezwiązanych bezpośrednio z medycyną tj.
odżywianie, warunki socjoekonomiczne,
stosunki społeczne, styl życia.

NAUKI MEDYCZNE A INNE NAUKI O

ZDROWIU



Poznanie stanów zdrowia i choroby a także
związane z nimi praktyczne działanie wymaga
współpracy różnych dziedzin nauki, których
udział w niektórych przypadkach może być
znacznie większy niż ściśle medycznych
specjalności (głównie problemy psychiczne i
społeczne).



Medycyna traktowana jest jako nauka
zbierająca i integrująca badania na temat
stanu zdrowia i choroby, oraz oddziaływaniem
na te stany w formie indywidualnej jak i na
całe społeczeństwo.

NAUKI MEDYCZNE



Nauki empiryczne i

teoretyczne



Cel: poznanie

funkcjonowania i budowy

organizmu biologicznego,

psychiki i środowiska

człowieka z punktu

widzenia zdrowia i

choroby



Przedmiotem badań

może być organizm

człowieka społeczeństwo

lub elementy środowiska

człowieka.



Przykłady: anatomia,

cytologia, psychologia,

socjologia



Nauki które są podstawą

praktycznego działania

medycznego tj. leczenia

chorych, rozwijania

zdrowia, zapobiegania

chorobom



Cel: określenie

skutecznych i etycznie

właściwych sposobów

postępowania

medycznego poprzez

praktyczne poznanie

człowieka.



Przykłady: Ginekologia i

położnictwo, pediatria,

dermatologia,

kardiologia…

Medycyna ogólna

Medycyna kliniczna

NAUKI O ZDROWIU



Nauki o zdrowiu obejmują wiele dyscyplin.
Wyróżnia się dwa główne podejścia:

Badanie ciała ludzkiego i spraw związanych
ze zdrowiem w celu zrozumienia
funkcjonowania organizmu ludzkiego.

Zastosowanie tej wiedzy w celu polepszenia
zdrowia a także zapobiegania i leczenia
chorób.

ZDROWIE PUBLICZNE



Według WHO jest to zorganizowany wysiłek
społeczny, realizowany głównie poprzez wspólne
działania instytucji publicznych, mający na celu
polepszenie, promocję, ochronę i przywracanie
zdrowia ludności.



Według Międzynarodowego Stowarzyszenia
Epidemiologów zdrowie publiczne definiuje się
jako zorganizowany wysiłek społeczeństwa na
rzecz ochrony, promowania i przywracania ludziom
zdrowia, a wszelkie programy, świadczenia i
instytucje zajmujące się tą problematyką są
ukierunkowane na zapobieganie chorobom i
potrzeby zdrowotne populacji jako całości.

ZDROWIE PUBLICZNE



Uznanie zdrowia za wspólne dobro publiczne
oznacza w praktyce przyjęcie zasady
współodpowiedzialności wszystkich za
finansowanie wydatków na zdrowie z budżetu
państwa.



Forma finansowania wydatków na opiekę
zdrowotną poprzez powszechne ubezpieczenie
zdrowotne – przyjęta przez liczne państwa – jest
formą przyjęcia zasady współodpowiedzialności.



Umiejscowienie zdrowia tak wysoko w
hierarchii wartości człowieka a także
przypisanie mu wartości społecznej sprawia, że
staje się ono obiektem zainteresowania nie tylko
stron bezpośrednio uczestniczących (pacjent)
ale i państwa.

ZDROWIE PUBLICZNE - FUNKCJE



Monitoring, ewaluacja i analiza stanu zdrowia,



Nadzór epidemiologiczny, badania i zwalczanie

zagrożeń dla zdrowia publicznego,



Promocja zdrowia,



Udział społeczeństwa w zakresie rozwiązywania

zagadnień zdrowia,



Rozwój polityki zdrowotnej,



Umacnianie prawodawstwa zdrowotnego,



Ewaluacja i promocja równego dostępu do

świadczeń zdrowotnych,



Rozwój kadr i szkolenia w dziedzinie zdrowia

publicznego,



Zapewnienie jakości świadczeń zdrowotnych,



Badania naukowe,



Zmniejszenie niekorzystnego wpływu na zdrowie

w sytuacjach nagłych i katastrof.

ZDROWIE PUBLICZNE



W definicjach zdrowia publicznego widać
połączenie nauki, umiejętności skierowanych na
utrzymanie i poprawę stanu zdrowia całego
społeczeństwa poprzez wspólne działanie.



Działania te ulegają ciągłym zmianom, które
spowodowane są między innymi rozwojem
technologii.



Cele zdrowia publicznego pozostają jednak te
same – zmniejszenie liczby zachorowań,
przedwczesnych zgonów, profilaktyka.



Podstawę metodologii badań zdrowia
publicznego stanowi epidemiologia.

EPIDEMIOLOGIA



Epidemiologia – badanie występowania i
rozmieszczenia stanów lub zdarzeń
związanych ze zdrowiem w określonych
populacjach, oddziaływania czynników
wpływających na stan zdrowia a także
zastosowanie tej wiedzy do kontrolowania
problemów zdrowotnych.



Dzięki epidemiologii wykryto np. wole
endemiczne powstałe w wyniku braku jodu w
diecie, próchnicę zębów związaną z
niedoborem fluoru czy choroby układu
oddechowego i krążenia związane z paleniem
tytoniu.

EPIDEMIOLOGIA – RODZAJE BADAŃ

Opisowe – mają na celu obserwację dynamiki i

rozprzestrzeniania się zaburzeń zdrowotnych w

populacji.

Analityczne – prowadzą do fomułowania

bardziej sprecyzowanych tez dotyczących

wpływu różnych czynników na występowanie i

przebieg danego zjawiska w określonej

zbiorowości.

Doświadczalne – określają skutki

wprowadzonych zmian w określonej zbiorowości

i jego otoczeniu, ich wpływ na występowanie i

przebieg danej choroby (szczepienia ochronne).

PIELĘGNIARSTWO



Termin „pielęgniarstwo” używany jest do różnego
rodzaju zadań i działań zawodowych pielęgniarek
oraz nauki, wiedzy, techniki i sztuki z tymi
czynnościami związanymi.



Pielęgniarstwo bywa stosowane w takich
znaczeniach jak m.in.:



Czynności mające na celu pielęgnację chorych i
opiekę nad nimi, wykonywanych przez pielęgniarki;



Zawód zapoczątkowany przez Florence Nightingale
w XIX wieku;



Działalność związana z kształceniem,
doskonaleniem zawodowym pielęgniarek oraz
systemem organizacyjnym tych czynności;



Składowa część pojęcia służby zdrowia wraz z jej
problematyką.

PIELĘGNIARSTWO - FUNKCJE



Opiekuńcza



Wychowawcza



Promocji zdrowia



Profilaktyczna



Rehabilitacyjna



Terapeutyczna



Kształcenia



Zarządzania



Pielęgniarstwo jest zatem zespołem nauk w

zakresie nauk medycznych i nauk o zdrowiu.

Wśród nich pielęgniarstwo jest najbliższe

medycynie i stanowi w jej obrębie zespół

szczegółowych dyscyplin naukowych.

DIETETYKA

Nauka o żywieniu człowieka zdrowego i

chorego zajmująca się:



zasadami żywienia człowieka zdrowego



zasadami żywienia człowieka chorego



oceną stanu odżywienia



oceną wzajemnego wpływu farmakoterapii i

żywienia



zapobieganiem chorobom zależnym od żywienia



kontrolowaniem jakości produktów

żywnościowych i warunków ich przechowywania



biochemicznymi podstawami żywienia



prowadzeniem edukacji żywieniowej



psychologią żywienia



technologiami gastronomicznymi.

DIETETYKA DLA SPOŁECZŃSTWA



Dietetyka stała się nauką niezbędną we
współczesnym świecie.



Jej celem jest uświadamianie społeczeństwa o
zagrożeniach wynikających z niezdrowego
stylu życia oraz o znaczeniu zdrowych
nawyków żywieniowych.



Informuje jak uchronić się przed coraz częściej
występującą nadwagą, otyłością i innymi
chorobami za pomocą zdrowego odżywiania



Dietetycy współpracują z lekarzami, chorymi i
ich rodzinami, a także ludźmi zdrowymi którzy
szukają sposobów na zapobieganie chorobom.

DIETETYKA

Dietetyka jest nauką ściśle powiązaną z innymi

naukami m.in:



medycyną



farmakologią



bromatologią - nauka zajmująca się
badaniem żywności: wartością odżywczą,
składem chemicznym, zawartością
składników odżywczych itp.



chemią żywności



biologią i mikrobiologią



psychologią

HIGIENA



Nauka badająca wpływ środowiska na
zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka.



Celem tych badań jest zapewnienie
poszczególnym osobom oraz społeczeństwu
jak najlepszych warunków rozwoju
fizycznego i psychicznego.



Praktycznymi wynikami tych badań są
wskazania dotyczące usuwania z życia
ludzkiego wpływów ujemnych, w różny
sposób zagrażających zdrowiu, i
wprowadzania czynników dodatnich.

HIGIENA



Higiena dzieli się na wiele dziedzin,
zajmujących się poszczególnymi
środowiskami życia i działalności ludzkiej.



Podziału można dokonać także w zależności
od tego, jakie kryteria będą brane pod
uwagę. Na przykład rozpatrując różne
elementy środowiska wpływające na zdrowie
człowieka, płeć i wiek oraz ochronę
poszczególnych narządów.

HIGIENA - PODZIAŁ

Elementy

środowiska

Płeć i wiek

Ochrona poszcz.

narządów

Higiena wody

Higiena dzieci

Higiena układu

krążenia

Higiena

powietrza

Higiena

niemowląt

Higiena słuchu

Higiena mieszkań

Higiena kobiet

Higiena wzroku

Higiena gleby

Higiena

młodzieży

ETYKA



Etyka to nauka o moralności zajmująca się
opisem, analizą i wyjaśnieniem rzeczywiście
istniejącej moralności oraz ustaleniem
dyrektyw moralnego postępowania.



Pojęcie etyka może być rozumiane także jako
ogół ocen i norm moralnych obowiązujących
w określonej społeczności i czasie oraz
ocena ich praktycznego zastosowania.



Istnieje wiele działów etyki, które normują
moralne zachowania wśród różnych grup
zawodowych np. etyka lekarska, etyka
pielęgniarek i położnych, bioetyka.

ETYKA LEKARSKA



Zasady etyki lekarskiej obowiązujące obecnie
w Europie i innych krajach na świecie
wywodzą się od praw spisanych przez
greckiego lekarza – Hipokratesa w V w.p.n.e.



Były one podstawą przysięgi składanej przez
absolwentów uczelni medycznych takich jak
Akademia Krakowska w XVw.



Do dziś wszyscy absolwenci wydziału
lekarskiego oraz lekarsko – dentystycznego
składają przyrzeczenie lekarskie, które
znajduje się we wstępie do Kodeksu Etyki
Lekarskiej.

ETYKA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH



Zawód pielęgniarki/położnej jest zawodem

samodzielnym więc istotna jest znajomość aktów

prawnych regulujących wykonywanie tej praktyki.



Ponadto odpowiedzialność zawodowa tych

zawodów ma również odzwierciedlenie w

przestrzeganiu Kodeksu Etyki Zawodowej

Pielęgniarki i Położnej.



Kodeks składa się z części ogólnej – mówiącej o

działalności zawodowej pielęgniarek, rozwoju

osobistym oraz samorządowych organizacjach

rządowych oraz z części szczegółowej –

zawierającej powinności pielęgniarki wobec ludzi

wymagających pomocy, w stosunku do praktyki

zawodowej, współpracowników oraz własnego

zawodu.

BIOETYKA



Dział etyki zajmujący się zagadnieniami
etycznymi w biologii i medycynie



Analizuje zarówno dylematy już istniejące
jak i nowe – pojawiające się w związku z
powstawaniem oraz doskonaleniem nowych
metod, technik, leków w praktyce medycznej



Bioetyka zrodziła się jako odrębna dziedzina
naukowa w 1970r. w wyniku refleksji prof.
Van Rensselaera Pottera.

BIOETYKA



Rozwój medycyny stwarza całkiem nową
problematykę moralną np. doświadczenia i
eksperymenty medyczne przeprowadzane na
ludziach i zwierzętach czy przeszczep
organów.



Zajmuje się także takimi zagadnieniami jak np:

•

Antykoncepcja

•

Sztuczne zapłodnienie

•

Aborcja

•

Klonowanie

•

Inżynieria genetyczna

•

Przedłużanie życia

PODSUMOWANIE



Zdrowie społeczeństwa zależy od wielu
czynników (warunki socjoekonomiczne, styl
życia, odżywianie) co wymaga współpracy
różnych dziedzin naukowych, nie tylko tych
związanych bezpośrednio z medycyną ale
także tych, dotyczących samego stylu życia,
odżywiania, higieny itp.



Nauki o zdrowiu są naukami
interdyscyplinarnymi, korzystającymi z
dorobku wielu nauk, a ich celem jest nie tylko
zapobieganie chorobom ale również
propagowanie zdrowego stylu życia i zdrowia
psychicznego.

Document Outline