KSZTAŁTOWANIE SIĘ WYŻSZEGO SZKOLNICTWA PIELĘGNIARSKIEGO

W 1995 roku gdy Ministerstwo Zdrowia i Opieki

Społecznej organizowało pierwsze pomaturalne 2-

letnie szkoły pielęgniarskie zawiązał się Główny

Komitet Organizacyjny Polskiego Towarzystwa

Pielęgniarskiego (PTP) Komitet ten stał się forum

dyskusyjnym nad potrzebą wypracowania modelu

szkolnictwa pielęgniarskiego. W pierwszym roku

działalności PTP na I zjeździe w 1957 r. do

priorytetowych zadań zaliczano dążenie do

zorganizowania wyższej uczelni pielęgniarskiej

.Wnioskodawczynie pomysłu Wyższej Szkoły

Pielęgniarskiej odbyły szereg wizyt u ówczesnych

autorytetów medycznych w celu przekonania ich

do słuszności utworzenia studiów. W 1958 r.

Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa

Pielęgniarskiego i Sekcja Główna Związku

Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia

sformułowały postulaty o powołaniu Wyższej Szkoły

Pielęgniarskiej, przekazując je Ministrowi Zdrowia.

Dyrektor Departamentu Średniego Szkolnictwa

Medycznego Ministerstwa Zdrowia i Opieki

Społecznej, w roku 1959 zapowiadał rychłe otwarcie

3-letniej Wyższej Szkoły Pielęgniarstwa przy Akademii

Medycznej w Warszawie, która miała przygotować

nauczycieli do pracy w średniej szkole medycznej.

Informował także o projekcie przekształcenia

istniejącego Studium Nauczycielskiego w Instytut

Nauczycielski dla nauczycieli średnich szkół

medycznych, na podstawach prawnych

przewidzianych dla szkół wyższych. W 1963 r. odbyła

się konferencja w Ministerstwie Zdrowia i Opieki

Społecznej w sprawie utworzenia Wyższej Szkoły

Pielęgniarskiej. Różnice zdań dotyczyły dwóch

koncepcji: utworzenia samodzielnej szkoły lub

alternatywnie: wydziału w wybranej akademii

medycznej.. W latach 1964-1966 trwały prace nad

przygotowaniem założeń organizacyjno-prawnych,

powołano komisję do opracowania wniosków w

sprawie utworzenia Wyższej Szkoły Pielęgniarstwa.

• W 1966 r. Prezydium Zarządu Głównego Związku

Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia I Opieki

Społecznej wystąpiło do Ministra Zdrowia z wnioskiem

o podjęcie ostatecznej decyzji. Mimo iż pierwszy

projekt uruchomienia studiów pielęgniarskich dotyczył

Akademii Medycznej w Warszawie oraz w późniejszym

czasie w Krakowie, to jednak wybrano Lublin.

• Wybrano go dlatego, że oferował najlepsze warunki

materialne, posiadał też bazę nauk humanistycznych

w postaci Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie oraz

miał poparcie wojewody, sekretarza Komitetu

Wojewódzkiego PZPR i rektora Akademii Medycznej.

Dlatego decyzję o powołaniu Wyższego Studium

Pielęgniarstwa podjęto 10 lipca 1968 r. z zaleceniem

uruchomienia uczelni od 1 października 1969 r. w

Lublinie.

Studium Pielęgniarstwa otrzymało

budynek przy ul. Kapucyńskiej oraz

część gmachu przy ul. Sławińskiego.

Sprawy lokalowe i etatowe zależne

od Urzędu Miasta i Ministra Zdrowia i

Opieki Społecznej zostały załatwione

sprawnie i wystarczająco w stosunku

do potrzeb. Dnia 4 Października 1969

r. 60 pielęgniarek dyplomowanych

otrzymało indeksy z „własnej wyższej

uczelni”.

W pierwszym roku działalności studium, oprócz

procesu dydaktyczno-wychowawczego,

odbywały się intensywne poszukiwania

nowej formuły nauczania i w efekcie

uzyskania tytułu magistra. Istotne działania

podjęła w tym celu Komisja ds. Rozwoju

Naukowego oraz Rada Studium, która

podczas swoich narad podkreślała potrzebę

zapewnienia dopływu naukowej kadry

pielęgniarskiej ze stopniami naukowymi z

zakresu swojej dyscypliny. Asumptem była

także malejąca liczba i obniżający się poziom

kandydatów, obserwowany podczas

dorocznej akcji rekrutacyjnej.

W lutym 1971 r. Rada Studium zwróciła się poprzez

Rektora Akademii Medycznej do Ministra Zdrowia i

Opieki społecznej z następującymi postulatami:

• Przemianować Studium Pielęgniarstwa na

Wydział Pielęgniarski.

• Przedłużyć czas trwania szkoły o 10

miesięcy, wprowadzić prace dyplomowe i

nadawać absolwentom tytuł magistra

pielęgniarstwa

• Uregulować sytuację prawną absolwentek

przez zapewnienie im prawa pierwszeństwa

w obejmowaniu stanowisk pielęgniarek w

szkolnictwie i administracji służby zdrowia i

umieścić je w siatce płac i stanowisk.

Dnia 7 czerwca 1971 r. do uczelni przybyli przedstawiciele Ministerstwa

Zdrowia i Opieki Społecznej, którzy zakomunikowali, iż Departament

rozpatrzył wnioski przedstawione przez Akademię Medyczną w Lublinie i

przyjął 4-letni plan studiów, zakończonych tytułem magistra, który

został przedstawiony władzom zwierzchnim do zaakceptowania.

Słuchaczki Studium Pielęgniarstwa stały się studentkami Wydziału z

możliwością uzyskania, po jego zakończeniu tytułu magistra. Minister

Zdrowia i Opieki Społecznej wraz ze zmianą statusu Wydziału

ukonstytuował jego strukturę akademicką powołując 4 zakłady:

• Organizacji Pracy Pielęgniarski
• Pedagogiki
• Pielęgniarstwa Klinicznego i

Rehabilitacji

• Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego

• Profesor Leon Jabłoński podkreślał po latach,

podczas jubileuszu 60-lecia istnienia Akademii,
duże zasługi dla utworzenia i rozwoju studiów
pielęgniarskich w AM w Lublinie prof. Mieczysława
Stelmasiaka i prof. Mieczysława Kaczyńskiego. Dla,
pełnej dokumentacji prawdy o Wydziale
Pielęgniarstwa przypomniał także, że 80 % lekarzy,
w tym profesorów i pracowników akademickich w
Lublinie niechętnie odnosiło się do organizacji
wyższych studiów pielęgniarskich i wiele lat
zadawało pytanie „Po co nam (wam) są potrzebne
pielęgniarki z wyższym wykształceniem?”. Jednak
czynne poparcie mniejszej części społeczności dla
rozwoju wydziału odniosła ostatecznie pozytywny
efekt, który trwa do dziś.

Kierunek administracyjny

• 3 315 godzin zajęć

teoretycznych

• 5 tygodni praktyk

wakacyjnych

• Przedmioty medyczne- 732

godziny

• Przedmioty pielęgniarskie

1020 godzin

• Przedmioty humanistyczno-

społeczne- 1038

• Godziny na pracę

magisterską- 375

• Wychowanie fizyczne- 90

godzin

• Szkolenie wojskowe- 60

godzin

Kierunek pedagogiczny

• 3 339 godzin zajęć

teoretycznych

• 5 tygodni praktyk

wakacyjnych

• Przedmioty medyczne- 732

godziny

• Przedmioty pielęgniarskie

1020 godzin

• Przedmioty

humanistyczno-społeczne-
1062

• Godziny na pracę

magisterską- 375

• Wychowanie fizyczne- 90

godzin

• Szkolenie wojskowe- 60

godzin

Na 4- letnie studia przyjmowano

po 60 kandydatów, głównie

były to absolwentki liceów

medycznych. Na jedno miejsce

przypadało 2,56 chętnych.

Jednak z chwilą powstania

kolejnych wydziałów

pielęgniarskich zanotowano

spadek liczby kandydatów.

Ubytek wzrósł nawet do 40 %.

Kształcenie nauczycieli

– Od 1975 roku zaczęto przyjmować

kandydatów na studia zaoczne dla
nauczycieli zawodu

– Zorganizowanie tych studiów było

wynikiem niedoboru nauczycieli.
Zapotrzebowanie na nauczycieli obliczano
na 2 520 osób

– Studia przeznaczone były dla absolwentów

Studium Nauczycielskiego

– Studia trwały 5 semestrów

Zarządzenie w sprawie zasad

opracowywania planów studiów i ramowych

programów nauczania

– Wydane w 1985 roku przez

Ministerstwo Zdrowia

– Zarządzanie przewidywało na 4-

letnich studiach 3 600 godzin

– Plan studiów obejmował grupy

przedmiotów: ogólne, podstawowe
kierunkowe, specjalizacyjne

Ważne wydarzenia i

osiągnięcia

– Uhonorowanie pielęgniarki dyplomowej

Racheli Hutner godnością Doktora
Honoris Causa

– Uzyskanie przez Helenę Lenartowicz

tytułu doktora habilitowanego

– Udział Wydziału Pielęgniarstwa w

redagowaniu zeszytów naukowych
,,Problemy Pielęgniarstwa”

– 4. Osiągnięcie tytułu doktora przez 23

magistrów pielęgniarstwa

– 5. Opublikowanie ponad 1000 prac w

czasopismach naukowych w kraju i zagranicą

– 6. 16 asystentów uczestniczyło w

przygotowaniu ,,Encyklopedii dla pielęgniarek”

– 7. Utworzenie Ośrodka Referencyjnego

Światowej Organizacji Zdrowia ds.
pielęgniarstwa

– 8.Powstanie Oddziału Doskonalenia

Podyplomowego Wydziału Pielęgniarskiego

– 9.Uruchomienie 3-letnich studiów licencjackich

dla absolwentów liceów ogólnokształcących

KATOWICE

– Wydział Pielęgniarstwa Śląskiej Akademii

Medycznej został powołany 12 lipca 1974
roku

– Na studia przyjmowano 80-90 osób,

następnie 30

– Szczególną uwagę zwracano na pisanie

pracy magisterskiej

– Prace magisterskie zdobywały nagrody w

ogólnopolskich konkursach

– Wydział podejmował działalność naukową

KRAKÓW

• Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej został

powołany w 1975r. Dzięki działalności prof. Tadeuszowi

Popieli

• Uniwersytecki Szkoły Pielęgniarek i Opiekunek Zdrowia

już w latach 60 starały się utworzyć wydział( intensywnie

działał rektor Janusz Oszacki)

• Pierwszym dziekanem został prof. dr hab. Rudolf Klimek

• w 1997 przekształcono Wydział Pielęgniarstwa i Instytut

Zdrowia Publicznego (połączono Instytut Pielęgnowania i

Instytut Zdrowia Publicznego)

• siedzibą Wydziału był budynek przy ulicy Kopernika 25

• Pierwszy nabór odbył się w 1975r.

• Powołano Koło Naukowe przy międzyinstytutowy

Zakładzie Anestezjologii i Reanimacji

• Udział 1990/1991-1992-1993 w projekcie TEMPUS

finansowanym przez Wspólnotę Europejską

• W okresie 1975-1988 studia ukończyło 295 osób

POZNAŃ

– Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej im. Karola

Marcinkowskiego został powołany w 1975r.

– Pierwszym dziekanem został doc. dr hab. Józef Baron

– W 1975 podczas pierwszej rekrutacji przyjęto 70 kandydatów na

4 letnie studia magisterskie

– Kształcono według własnych programów, korzystając ze wzorców

zaczerpniętych z Wydziału Pielęgniarskiego AM w Lublinie

– Doc. Marcin Sarnowski opracował pierwszą „Pielęgniarską historie

choroby” oraz skrypt „Podstawy Pielęgniarstwa Klinicznego”

– 1977r. zlikwidowano podział na kierunek administracyjny i

pedagogiczny, powstał ogólny pielęgniarski

– 1983 Wydział jako pierwszy w Polsce wprowadził szkolenie

specjalizacyjne pielęgniarek

– 1991/1992 uruchomiono studia zaoczne

– Udział w programie TEMPUS( praktyki i staże zagraniczne)

– Uzyskano prawo nadawania stopnia naukowego doktora nauk

medycznych w dyscyplinie medycyna

– W 2001/2002 wprowadzono kształcenie w systemie bolońskim

– W 1990 powstało czasopismo „ Pielęgniarstwo Polskie”

WROCŁAW

– Wydział Pielęgniarstwa Akademii Medycznej został

powołany w 1978r.

– W 1999 nastąpiła zmiana nazwy na Wydział

Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu

– Rozpoczęto rekrutację na 3-letnie studia licencjackie w

systemie bolońskim, przygotowano program do

magisterskich studiów uzupełniających

– Wydział przez pierwsze dziesięciolecie nie posiadał

uprawnień do nadawania stopni naukowych

– Wydział miał trudności z uzyskanie kadry, dlaczego

przyjęto część pracowników likwidowanego Studium

nauczycielskiego Średnich Szkól Medycznych

– W ciągu pierwszego dziesięciolecia pracownicy

wydziału opublikowali 90 pozycji piśmienniczych

– Kształcenie prowadzono według planów studiów i

ramowych programów zatwierdzonych przez MZiOS

ŁÓDŹ

– Starania Polskiego Towarzystwa

Pielęgniarskiego doprowadziła do utworzenia

w 1996r. Oddziału Pielęgniarskiego w

ramach Wydziału Lekarskiego i od 1997r.

Uruchomiono 4-letnie studia dzienne

magisterskie dla absolwentek pielęgniarstwa

– 1998 uruchomiono 4-letnie studia zaoczne
– Problemem było brak etatowego zatrudnienia

nauczycieli zawodu i wszelkich struktur

– Od 1997 do 2003 tytuł magistra

pielęgniarstwa uzyskało 140osób, w tym 94

z oddziału zaocznego

BYDGOSZCZ

– Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej powstał w 1998r.
– Pierwszym dziekanem został dr hab. Med.. Andrzej

Dziedziczko

– W 1998 powołano 12 zakładów z 19 planowanych
– Utworzono:
– Katedra Pielęgniarstwa i Rehabilitacji
– ( z Zakładami: Pielęgniarstwa Chirurgicznego,

Internistycznego, Położniczo-Ginekologicznego,

Neurologiczno-Neurochirurgicznego, Onkologicznego,

Psychiatrycznego, rehabilitacyjnego)

– Katedry z Zakładami: Organizacji Pracy Pielęgniarskiej,

Pielęgniarstwa Społecznego, Psychologii Klinicznej, Zakłady:

Etyki i Deontologii, Kształcenia Podyplomowego

Pielęgniarek, Mikrobiologii i Zakażeń Wewnątrzszpitalnych,

Podstaw Prawa medycznego, teorii Pielęgniarstwa,

Informatyki i Metodologii Pracy Naukowej

– Studia licencjackie uruchomiono w 2001r

GDAŃSK

– Rada wydziału lekarskiego przygotowała założenia

programowe i organizacyjne dla kierunku
„ pielęgniarstwa” w roku akademickim 1997/1998

– Utworzenie zaocznego Oddziału Pielęgniarskiego

na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej
przyjął Senat Akademii Medycznej uchwałą z dnia
29 czerwca 1998r.

– Kierownikiem oddziału został prof. dr hab.

Wojciechowi Bogusławskiemu

– Od 1999/2000 rozpoczęły się regularne, zaoczne,

5-letnie studia magisterskie dla dyplomowanych
pielęgniarek

– W roku 2001/2002 podjęto studia licencjackie 3-

letnie

BIAŁYSTOK

– Oddział Pielęgniarstwa Wydziału lekarskiego Akademii

Medycznej powołano w 1992r.

– Pełnomocnikiem rektora został prof. Dr hab. Jan

Karczewski, od 1 października 2000 prodziekan Oddziału

Pielęgniarstwa

– W 2003r. Dokonano zmiany nazwy oddziału na Wydział

Pielęgniarstwa i Ochrony Zdrowia oraz powołano

zakłady:

– Pielęgniarstwa Ogólnego, Pielęgniarstwa Ginekologiczno-

Położniczego, Pielegniarstwa Klinicznego, Medycyny

Rodzinnej i Pielęgniarstwa Środowiskowego

– 1999/2000 przyjmowano jedynie na studia zaoczne 4-

letnie magisterskie

– Od 2002/2003 rozpoczęto przyjęcia na 3-letnie studia

licencjackie

WARSZAWA

• Akademia Medyczna w Warszawie jako

przedostatnia w Polsce zorganizowała wyższe
studia pielęgniarskie w 2000 roku.

• Powołano jeden Zakład Pielęgniarstwa oraz

filie w Radomiu i Ostrołęce.

• W roku akademickim 2000/2001 dokonano

pierwszego naboru na studia 3-letnie
licencjackie, dzienne i zaoczne wg systemu
bolońskiego oraz na 5-letnie studia
magisterskie dla pielęgniarek dyplomowanych.

Jednakże magistrzy pielęgniarstwa już poza

szkolnictwem stykali się z bardzo trudną
rzeczywistością. Niejednokrotnie, po
bezskutecznych poszukiwaniach
zatrudnienia, podejmowali pracę poza
własnym zawodem. Okazywało się bowiem,
że wielu lekarzy niechętnie widziało na
swoich oddziałach szpitalnych pielęgniarki z
tytułem magistra, nie traktowano ich jak
partnerów, ale jak podwładnych, których
rolą miało być często bezmyślne
wykonywanie poleceń.

– Częstym zjawiskiem było nie dopuszczenie do

omawiania przypadków chorobowych, a tym
samym do świadomego udziału w terapii pacjenta.

– Obowiązujące od 1973 roku przepisy nie

pozwalały bowiem na zatrudnienie pielęgniarek na
stanowiskach kierowniczych, ponieważ zgodnie z
ich treścią były one zarezerwowane dla lekarzy.

– Absolwenci wyższych pielęgniarskich studiów

stykali się z utrudnieniami takimi jak
rozporządzenia, które przez wiele lat zaliczały ich
do grupy personelu średniego.

– Brak podziału kompetencji według stopni

wykształcenia, brak zróżnicowania płac przez
kolejne lata powodował rozgoryczenia, frustrację i
nierzadko odchodzenie od zawodu

Zaangażowanie uczelni do stworzenia

pielęgniarkom odpowiednich warunków do

studiowania nie przedstawiało się najlepiej.

– W większości uczelni z lokali darowanych przez byłe

średnie szkoły medyczne, tworzono podstawowe,
najczęściej tylko cztery zakłady.

– Kadra naukowo-dydaktyczna pochodziła z rodzimej

akademii medycznej, czasem uniwersytetu i
akademii medycznej, część magistrów
pielęgniarstwa wywodziła się z innych uczelni.

– Pierwsze doktoraty własnych absolwentów w

Lublinie zostały uwieńczone sukcesem dopiero po
10 latach istnienia wydziału pielęgniarskiego,
podobnie kształtowała się sytuacja w innych
uczelniach.

– Do końca XX w. żaden wydział

pielęgniarstwa uzyskał uprawnień do
nadawania stopnia dyrektora nauk
medycznych w zakresie pielęgniarstwa.

– Nie wystąpiono ze skutecznym

wnioskiem o wyodrębnienie dyscypliny
pielęgniarstwa w dziedzinie nauk
medycznych.

– Kontakt naukowy z zagranicą nie został

dobrze uformowany, wyjazdów było
bardzo niewiele, a jeśli już występowały,
to bardzo krótkie i dla pojedynczych
osób, nie skutkujące stałą współpracą.

Podsumowując powstanie, tworzenie i rozwój wydziałów

pielęgniarskich oraz niektóre elementy ich działalności można

stwierdzić, że:

– Dojrzewanie akademii medycznych w Polsce do podjęcia nowego kierunku

kształcenia, tj. pielęgniarstwa, przebiegało w bardzo zróżnicowany sposób.

– Plany studiów i programy kształcenia były przygotowywane w akademiach

medycznych przy współpracy środowiska pielęgniarskiego, lekarskiego oraz

zaprzyjaźnionych uczelni, przy czym wyraźne było oddziaływanie w tej

sferze Wydziału Pielęgniarstwa AM w Lublinie.

– Mocną stroną kształcenia studentów z dyplomem pielęgniarki była ich silna

motywacja do nauki, wspomniana już pracowitość i ambicja, ugruntowana

w pierwszym okresie kształcenia co najmniej 2-letnim doświadczeniem

zawodowym, wyrażająca się ogólnie wysoką średnią ocen z nauczanych

przedmiotów.

– Słabością kształcenia akademickiego pielęgniarek był brak własnej kadry

naukowo- dydaktycznej, utrudnienia w podejmowaniu badań naukowych i

zdobywaniu stopni i tytułów naukowych z powodu braku wyodrębnienia

pielęgniarstwa jako samodzielnej dziedziny naukowej lub chociażby

dyscypliny naukowej w dziedzinie nauk medycznych.

– Utworzenie i kształcenie pielęgniarek na magisterskich studiach

pielęgniarskich stanowiło szanse, ważny czynnik rozwoju zawodu i jego

profesjonalizacji, gdyż zatrzymało najbardziej ambitne jednostki w obrębie

zawodu, podniosło kwalifikacje nauczycieli zawodu i poziom zarządzania

opieką pielęgniarską w zakładach opieki zdrowotnej.

– Proces tworzenia akademickiego kształcenia pielęgniarek, w oparciu o

narodowe tradycje i doświadczenia, został przyśpieszony i wzmocniony

2003 roku.

Document Outline